Chet davlat sudi yoki hakamlik qarorini tan olish va ijroga qaratish, chet davlat sudining topshirig’ini ijro etish yuzasidan

O’zbekiston Respublikasining tegishli xalqaro shartnomalari hamda qonunchiligida nazarda tutilgan hollarda chet davlatlar sudlarining va arbitrajlarining iqtisodiyot sohasida yuzaga keladigan nizolar hamda boshqa ishlar bo’yicha qabul qilingan hal qiluv qarorlari O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy sudlari tomonidan tan olinadi va ijroga qaratiladi. Chet davlat sudi deganda chet davlatning taraflar o’rtasidagi nizoni hal etuvchi vakolatli organi tushuniladi, chet el arbitraji deganda chet davlatning taraflar o’rtasidagi nizoni hal etish uchun doimiy yoki vaqtincha asosda faoliyat ko’rsatadigan nodavlat tashkiloti tushuniladi.

Chet davlat sudining va arbitrajining hal qiluv qarorini tan olish hamda ijroga qaratish masalalari iqtisodiy sud tomonidan nizo bo’yicha hal qiluv qarori o’z foydasiga chiqarilgan tarafning arizasi bo’yicha hal etiladi. Bunda mazkur ariza arizachi tomonidan Qoraqalpog’iston Respublikasi sudi, viloyatlar va Toshkent shahar sudlariga qarzdorning joylashgan eri yoki yashash joyi bo’yicha yoxud, agar qarzdorning joylashgan eri yoki yashash joyi noma’lum bo’lsa, qarzdor davlat ro’yxatidan o’tkazilgan joy bo’yicha yozma shaklda, imzolangan holda beriladi hamda unda ariza berilayotgan iqtisodiy sudning nomi, chet davlat sudining yoki arbitrajining nomi va joylashgan eri hamda uning tarkibi, ishda ishtirok etuvchi shaxslarning nomlari (familiyasi, ismi, otasining ismi), ularning joylashgan eri (pochta manzili) yoki yashash joyi, arizachi tan olish va ijroga qaratishni so’rayotgan chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarori to’g’risidagi ma’lumotlar, arizachining chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish to’g’risidagi iltimosnomasi, ilova qilinayotgan hujjatlarning ro’yxati ko’rsatilgan bo’lishi kerak.

Chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarori, agar O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, u qonuniy kuchga kirgan paytdan e’tiboran uch yil muddat ichida, tan olish va ijroga qaratish uchun taqdim etilishi mumkin.

O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy sudi chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish to’g’risidagi arizani ish yuritishga qabul qilish haqidagi masalani hal etishda, u O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiy protsessual kodeksining (keyingi matnda – IPK) 249-252-moddalarining talablari buzilgan holda taqdim etilganligini aniqlasa, ariza va unga ilova qilingan hujjatlarni o’z ajrimi bilan qaytaradi, mazkur ajrim ustidan shikoyat qilinishi (protest keltirilishi) mumkin. Arizani qaytarish uchun asos bo’lgan holatlar bartaraf etilganidan keyin manfaatdor shaxs umumiy tartibda ariza bilan O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy sudiga yangidan murojaat etishga haqli.

Chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarorini tan olish va ijroga qaratish to’g’risidagi ariza, agar O’zbekiston Respublikasining tegishli xalqaro shartnomalarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, mazkur bobda belgilangan xususiyatlarni e’tiborga olgan holda IPKning qoidalari bo’yicha u iqtisodiy sudga kelib tushgan kundan e’tiboran olti oydan oshmagan muddatda sud majlisida ko’riladi.

O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy sudi ishni ko’rishda chet davlat sudining yoki arbitrajining hal qiluv qarorini mazmunan qayta ko’rib chiqishga haqli emas.

O’zbekiston Respublikasining iqtisodiy sudi chet davlat sudining hal qiluv qarorini to’liq yoki qisman tan olishni va ijroga qaratishni quyidagi hollarda rad qiladi, agar:

1) hududida hal qiluv qarori qabul qilingan davlatning qonuni bo’yicha u qonuniy kuchga kirmagan bo’lsa, bundan hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirmasdan ijro etilishi lozim bo’lgan hollar mustasno;

2) o’ziga qarshi hal qiluv qarori qabul qilingan taraf ishni ko’rish vaqti va joyi haqida o’z vaqtida va tegishli tarzda xabardor qilinmagan yoki boshqa sabablarga ko’ra o’z tushuntirishlarini sudga taqdim eta olmagan bo’lsa;

3) O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasiga yoki qonunchiligiga muvofiq ishni ko’rish O’zbekiston Respublikasi sudining mutlaq vakolatiga taalluqli bo’lsa;

4) ayni bir shaxslar o’rtasidagi, ayni bir predmet to’g’risidagi va ayni bir asoslar bo’yicha nizo yuzasidan qabul qilingan, O’zbekiston Respublikasi sudining qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori mavjud bo’lsa;

5) ayni bir shaxslar o’rtasidagi, ayni bir predmet to’g’risidagi va ayni bir asoslar bo’yicha nizo yuzasidan chet davlat sudida ish yuritish qo’zg’atilgunga qadar qo’zg’atilgan ish O’zbekiston Respublikasining sudida ko’rilayotgan bo’lsa;

6) chet davlat sudining hal qiluv qarorini majburiy ijroga qaratish muddati o’tgan va ushbu muddat sud tomonidan tiklanmagan bo’lsa;

7) taraf tomonidan nizo vakolatsiz chet davlat sudi tomonidan hal etilganligini tasdiqlovchi dalil taqdim qilingan bo’lsa;

8) hal qiluv qarori chet davlatning vakolatli organi tomonidan bekor qilingan bo’lsa;

9) hal qiluv qarori chet davlat sudlarining hal qiluv qarorlarini tan olish va ijroga qaratish bilan bog’liq O’zbekiston Respublikasi xalqaro shartnomalarining ishtirokchisi bo’lmagan chet davlat sudi tomonidan chiqarilgan bo’lsa;

10) chet davlat sudi hal qiluv qarorining ijro etilishi O’zbekiston Respublikasining suverenitetiga, xavfsizligiga zarar etkazsa yoki qonunchiligining asosiy printsiplariga zid bo’lsa.

Chet davlat sudining hal qiluv qarorini tan olish va ijro etish O’zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalarida nazarda tutilgan boshqa asoslarga ko’ra ham rad etilishi mumkin.

 

Zulfiya Xasanova,

Nukus tumanlararo iqtisodiy sudi raisi

Avtomashina o’g’risiga jazo tayinlandi

Samandar (ismlar o’zgartilgan) o’sha kuni eski tanishlari bilan uchrashib, ular bilan birga ozgina “qittay-qittay”dan olib o’tirishadi. Tushda boshlangan ziyofat kechga yaqin tugaydi. Samandar ham yaxshigina mast bo’lib uyiga qaytadi. Uyga kelib biroz dam oladi. Kechki soat 19:00 lar chamasida uning telefoniga qo’ng’iroq bo’ldi, bu o’rtog’i Sharif ekan.

 

Sharif unga biror bir joyga borib o’tirishni taklif qiladi. Ikkala do’st uchrashib, Xo’jayli tumani “Bayterek” MFY hududdida joylashgan “Sauna”ga bordilar. U erda ham Samandar do’sti bilan aroq ichib, yaxshigina dam oldi. Shu orada Sharif yana bir tanishiga qo’ng’iroq qilib, o’ziga cho’milish uchun “shampun, sochiq” kabi bir-ikkita narsa olib kelib berishini so’raydi. Oradan o’n daqiqa o’tar-o’tmas Sharifning tanishi u aytgan narsalarni olib kelib beradi. Bu orada Samandarning ham kayfi oshib o’zini idrok qilolmay boshladi. Buni ko’rgan Sharif “Sen uyingga borib dam olgin” deb uni taksiga o’tqazib, kuzatib quyadi. Ammo Samandar taksidan tushib qolib, yana o’sha joyga qaytib keladi. Yon atrofga qaraydi, oldida turgan “Neksiya-2” avtomashinasiga ko’zi tushadi. Qarasa eshigi qiya ochiqdek, derazalari ham tushurilgan. Huddi o’zining mashinasidek Samandar avtomashina eshigini ochib, rulda qoldirilgan kalit bilan mashinani “zovat” qildirib uyi tomon yo’l oladi. Uyiga eri mashinada qaytib kelganini ko’rgan xotini xangu-mang, yana mast holda mashina haydab kelgan… Kalitni onasi qo’liga tutqazib o’zi uxlab qoldi.

 

Bu orada Sharif va uning tanishi tashqarida o’rtog’ining mashinasini topolmay halak. Aniq qulflab ketgandim deb, mashinasini yo’qotib qo’yganiga ishonmay izlayotgan Sharifning o’rtog’i darhol undan Samandar qaerda turishini so’radi. Sharif esa u unday bola emas deb uni tinchlantirish bilan ovora. Keyin “102” ga telefon qilib, avtomashina yo’qolganligi va u kimdan gumon qilayotganligi to’g’risida xabar berdi.

 

Tez orada avtomashina o’g’risi ham topildi.

 

Samandarning uyiga Ichki ishlar bo’limi xodimlari tezkor guruhi etib kelib, olib qochib ketilgan avtomobilni topishdi, “boqibeg’am” uxlayotgan Samandarni uyg’otib, xibsga olishdi. Tergov, sud…

 

Mazkur jinoyat ishi jinoyat ishlari bo’yicha Xo’jayli tuman sudi tomonidan ochiq sud majlisida ko’rib chiqilib, hukm o’qildi.

 

Sud hukmi bilan Samandar O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 267-moddasi 1-qismida nazarda tutilgan jinoyatni sodir qilganlikda aybdor deb topilib, unga shu modda bilan Jinoyat Kodeksining 57-moddasi qo’llanilib, 4 (to’rt) yil muddatga ozodlikni cheklash jazosi tayinlandi.

 

Spirtli ichimliklar ichish oqibatida yosh yigit o’z xulq-atvorini idrok etolmasdan, jinoyatga qo’l urdi. Xo’shi o’ziga kelganda esa chin ko’ngildan pushaymon bo’ldi, afsus nadomat chekdi. Ammo kech edi… So’nggi pushaymon o’zingga dushman!

 

 

Ibrayim Allaniyazov,
jinoyat ishlari bo’yicha Xo’jayli tuman sudi raisi

Sayyor qabul o’tkazildi

Fuqarolarning buzilgan huquq va erkinliklarini sud orqali ishonchli himoya qilish maqsadida, Qoraqalpog’iston Respublikasi sudi tomonidan olis qishloq va mahalalarda yashovchi fuqarolar bilan sayyor qabullar o’tkazish yuzasidan 2023 yilning 1-choragiga mo’ljallangan rejasiga muvofiq jinoyat ishlari bo’yicha Amudaryo tuman sudining raisi A.Safarov va Fuqarolik ishlari bo’yicha Amudaryo tuman sudining raisi Q.Atamuratovlarning ishtirokida sayyor qabul o’tkazildi.

 

 

Unda asosan, Amudaryo tumani “Xitoy” ovul fuqarolar yig’inida yashovchi fuqarolarning sud-huquq masalalariga oid murojaatlari tinglandi.

 

 

Qabulda murojaatlarning asosiy qismi uy-joy nizolari, sud qarorlarining ijrosi va sud tomonidan tayinlangan jazoni engilrog’iga almashtirish kabi masalalar bo’yicha bo’ldi.

 

 

Shuningdek, profilaktika maqsadida ishtirokchilarga qonunlarga kiritilgan o’zgartirishlar, xududda sodir etilayotgan jinoyatlar, asosan ayollar tomonidan sodir qilingan jinoyatlarning tahlili, korruptsiyaga qarshi murosasiz kurashish, odam savdosi jinoyatlarining salbiy oqibati va aliment bilan bog’liq masalalarda ham huquqiy tushuntirishlar berildi.

1600 AQSh dollari evaziga ishga kiritib berishni va’da qilgan firibgar ushlandi

 

Hayotda birovning haqiga xiyonat qilish, firib berish orqali mo’may daromad topishga intilish tufayli yuzi qaro bo’lgan, el oldida jinoyatchi sifatida boshi egilgan odamlar uchrab turadi. Biroq, ularning achchiq qismati negadir boshqalarga o’rnak bo’lmaydi, bu boshi berk ko’chani tark etishga undamaydi. Go’yoki o’zini hammadan aqlliday hisoblab, qilmishimni hech kimga sezdirmayman , yopiqlik qozon yopiqligicha qolaveradi, deb o’ylaydi. Lekin qing’ir ishning oxiri voy ekanligini hayot qayta-qayta tasdiqlamoqda.

 

Tumandagi davlat muassasalaridan birida ishlab yurgan, gulday ikki farzandning onasi Gulruh (ismlar o’zgartirildi) ham topganiga qanoat qilmay, oson pul topish yo’liga o’tganida bu haqda chuqurroq o’ylab ko’rmadi.

 

Hamkasb dugonasi Halimadan uning bir qarindoshi o’z mutaxassisligi bo’yicha ish izlayotganini, ishsiz qiynalayotganini eshitib, buni go’yo o’zi uchun oson pul topishga imkonday qabul qildi. Darrov tanishlari orqali uning ishini hal qilib berishini, buning uchun o’sha qiz tezroq 1600 dollar pulni topib berishi kerakligini aytdi. Dugonasini pora bersa, ishi oson bitishini aytib, qiziqtirdi. U rozilik bildirdi.

 

Gulruh o’sha kuni aytilgan joyda Halimaning qarindoshi pullarni olib kelsa, undan keyingi ishlarini o’zicha xomcho’t qilib turganida go’yo xayollari ro’yoga aylanganday bo’ldi: o’sha qizdan aytilgan summadagi dollarni va hujjatlarini olib sumkasiga solib, endi jo’namoqchi bo’layotgan vaqtida uni ma’muriy organlar xodimlari qo’lga olishdi.

 

Yaqinda sodir etgan ushbu holati uchun Gulruhning qarshisiga ochilgan jinoyat ishi jinoyat ishlari bo’yicha tuman sudida batafsil muhokama qilindi. Sud hay’ati ish bo’yicha to’plangan barcha hujjatlarni o’rganib, taraflarning ko’rsatmalarini eshitib, Gulruhning qilmishiga yarasha jazo tayinladi.

 

Asqar SAFAROV,

jinoyat ishlari bo’yicha Amudaryo  tuman sudi raisi

Fuqaro M. Xalekovning ijtimoiy tarmoqda e’lon qilingan murojaati yuzasidan

Aniqlanishicha, jinoyat ishlari bo’yicha Bo’zatov tuman sudining 2022 yil 16 fevraldagi hukmiga ko’ra K. Sadirbaeva Jinoyat kodeksining 168-moddasi 3-qismining «b» bandi bilan aybli, deb topilgan. Unga nisbatan ushbu Kodeksning 57-moddasi qo’llanilib, 5 yil muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlangan.

 

Sud hukmi ustidan berilgan shikoyatlarga asosan Qoraqalpog’iston Respublikasi sudi Jinoyat ishlari bo’yicha sudlov hay’ati apellyatsiya instantsiyasining 2022 yil 1 avgustdagi ajrimi bilan mazkur hukm o’zgartirilib, K. Sadirbaevaning ayblovidan murojaatchi M. Xalekovdan 3.800.000 so’m miqdoridagi pulni aldab olganligi epizodi va moddiy zarar undirish bilan bog’liq qismi chiqarilgan.

 

Ma’lumki, Jinoyat-protsessual kodeksi 499-moddasining 1-qismi talabiga ko’ra, birinchi va apellyatsiya instantsiyasi sudining hukmi, ajrimi ustidan mahkum, uning himoyachisi va qonuniy vakili, jabrlanuvchi hamda uning vakili kassatsiya tartibida shikoyat berishi mumkin.

 

Ushbu Kodeksning 500-moddasiga asosan kassatsiya shikoyati, protesti bevosita kassatsiya instantsiyasi sudiga – O’zbekiston Respublikasi Oliy sudining Jinoyat ishlari bo’yicha sudlov hay’atiga beriladi.

 

Qayd etilganlarga asosan M. Xalekovga K.Sadirbaevaga oid jinoyat ishi yuzasidan qabul qilingan sud qarorlaridan norozi bo’lgan taqdirda Oliy sudning Jinoyat ishlari bo’yicha sudlov hay’atiga kassatsiya tartibida shikoyat qilishga haqli ekanligi tushuntiriladi.

 

 

Qoraqalpog’iston Respublikasi sudi matbuot xizmati

Jinoyatchilik va huquqbuzarlikni oldini olishga bag’ishlangan yig’ilish bo’lib o’tdi

Shimoli-G’arbiy harbiy okrug ma’naviyat markazida Qoraqalpog’iston Respublikasida joylashgan Qurolli Kuchlar tarkibidagi harbiy qism va muassasalar komandir va boshliqlari ishtirokida hududda jinoyatchilik va huquqbuzarlikni oldini olishga bag’ishlangan yig’ilish bo’lib o’tdi.

 

Unda Bosh prokuror o’rinbosari-O’zbekiston Respublikasi Harbiy prokurori Botir Kudratxodjaev, Respublika Harbiy sudi raisi Sadriddin Eshonqulov hamda Shimoliy-g’arbiy okrug qo’mondoni Farxod Shermatov qatnashdi.

 

 

Yig’ilishda lavozimlarga yangi tayinlangan Nukus harbiy prokurori Ulug’bek Abdiraximov va Nukus harbiy sudi raisi Purxaniddin Akimniyazovlar tanishtirildi hamda kelgusida jinoyatchilik va huquqbuzarliklarni oldini olish yuzasidan amalga oshirilishi lozim bo’lgan chora-tadbirlar kelishib olindi.

 

 

 

Tezkor yig’ilishda ma’sullarga hududda huquq tartibotni, harbiy xizmatchilarni ijtimoiy himoyasini yanada samarali ta’minlashga qaratilgan ko’rsatmalar berildi.

 

 

Soxta prokurorlik uzoqga bormadi

“Yo’q bug’doyga yo’q tegirmon”. Bu maqol bejizga aytilmagan. Ammo Shunday kimsalar borki, uni bor qilish payiga tushadi. Feruzbek (ism o’zgartirilgan) ham o’zida yo’q narsani hayol qildi. O’zidan transport prokurorini yasab, odamlarni aldashga urindi. Ilgari ham bir necha marotaba nomusga tegish, o’g’irlik kabi jinoyatlari uchun o’z jaza muddatini o’tagan Feruzbek bu qilmishlaridan o’ziga to’g’ri xulosa chiqarmasdan yana “jinoyat ko’chasi”ga kirdi. Bu gal avvalgi qilmishlaridan farqli o’laroq, o’zini davlat idorasining katta lavozimida ishlovchi shaxs ya’ni Qo’ng’irot tumani Transport prokurori lavozimida ishlagan “Bakir” ismli shaxs niqobi ostida tanishtirib, oson boylik orttirish payiga tushadi.

 

“Qarmoqga ilinadigan yog’liroq baliq” izladi va uni topdi ham! O’zining bolalikdagi tanishi Alish buning uchun eng oson “o’lja” bo’ldi. Alish “O’zbekiston temir yo’llari” aktsiadorlik jamiyatiga qarashli “Miskin” bekati yonilg’i ombor ho’jaligi Qo’ng’irot yonilg’i omborxonasi ombor mudiri bo’lib ishlar edi.

 

Bir kuni Alishning telefoniga notanish raqamdan qo’ng’iroq bo’ldi.

 

-Men Bakirman, Qo’ng’irot tumani Transport prokurori tanimadingmi? Bugun mehmonlarim bor edi, ularni yaxshiroq kuzatishimiz kerak shunga sen 1.200.000 so’m pulni manavi plastik raqamga tashavor. Qo’lingdan keladimi?

-Albatta, xo’p akajon…

 

Voqea ana shunday bir-ketin avj olib ketaveradi. Alish o’z amalidan ayrilib qolmaslik uchun Bakirning kun ora qilgan qo’ng’irotlariga javob berib, “prokuror” so’ragan pullarni qanday bo’lmasin topib berish harakatiga tushdi.

 

Dastlab 1.200.000 so’mni hech qanday qiyinchilik va e’tirozlarsiz olishga muvaffaq bo’lgan Bakirning “ishtahasi xakalak” ota boshlaydi.

 

Bir kuni tutungan otasining yangi sotib olgan avtomashinasiga yangi ballonlar olib berish uchun 2.200.000 so’m pul olgan bo’lsa, oradan 2-3 kun vaqt o’tib Bakir o’zining boshqaruvidagi avtomashinasida yo’l harakat xodisasi sodir qilib olganligini, shunga ta’mir ishlari uchun 7.000.000 so’m pul zarurligini aytib “oltin baliq”dan istaginini olib o’tiradi.

 

Ammo doimo Bakirning cho’ntagiga, uning obro’si va mehmonlari uchun o’z topganini sarflashdan charchagan Alish shubhaga o’tadi. Aniq transport prokuraturasida “Bakir” bormi yo’g’mi, birinchi ishi shuni aniqlash bo’ldi. Haqiqatda bor mavjud sobiq prokuror “Bakir”ni topib unga bo’lgan voqealarni so’zlab beradi. Shu orada soxta “Bakir” qilmishlarini oshkor qilish uchun puxta rejalashtirilgan tezkor tadbir o’tkaziladi. Oqibatda Bakir o’zining keyingi topshirig’i bo’yicha Alishdan so’ragan 200 AQSh dollarini olayotgan vaqtida ashyoviy dalillar bilan qo’lga olindi.

 

Mazkur ish sudta ko’rilib, soxta Bakir aslida Alishning bolalikdagi tanishi Feruzbek ekanligi aniqlanib, uning jinoyati rad etib bo’lmas dalillar bilan isbotini topdi.

 

Sud hukmi bilan unga O’zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining 168-moddasi 3-qismi «b» bandi bilan shu kodeksning 57-moddasi qo’llanilib 3 (uch) yil muddatga ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlandi. Tayinlangan jazo qattiq tartibli koloniyada o’tash belgilandi.

 

“Qilmish qidirmish” deganlari shu bo’lsa kerak!

 

 

Dawletbay Razov,

Qoraqalpog’iston Respublikasi sudi sudyasi

 

Da’vo arizasini ko’rmasdan qoldirish asoslari

O’zbekiston Respublikasы Iqtisodiy protsessual kodeksiga asos, sud quyidagi hollarda da’vo arizasini ko’rmasdan qoldiradi, agar:

1) fuqarolik ishlari bo’yicha sud, iqtisodiy sud, hakamlik sudi ish yurituvida ayni bir shaxslar o’rtasidagi, ayni bir predmet to’g’risidagi va ayni bir asoslar bo’yicha nizo yuzasidan ish mavjud bo’lsa;

2) ishda ishtirok etuvchi shaxslarning ushbu nizoni hakamlik sudiga ko’rish uchun topshirish to’g’risidagi kelishuvi mavjud bo’lib, hakamlik sudiga murojaat qilish imkoniyati boy berilmagan bo’lsa va agar ishning iqtisodiy sudda ko’rilishiga qarshi bo’lgan javobgar nizoning mazmuni bo’yicha o’zining birinchi arizasidan kechiktirmay nizoni hakamlik sudining hal qiluviga o’tkazish to’g’risida iltimosnoma bersa;

3) da’vo arizasi imzolanmagan bo’lsa yoki uni imzolash huquqiga ega bo’lmagan shaxs tomonidan yoxud mansab mavqei yoki familiyasi, ismi, otasining ismi ko’rsatilmagan shaxs tomonidan imzolangan bo’lsa;

4) qonun hujjatlariga yoki shartnomaga ko’ra qarz bank yoki boshqa kredit tashkiloti orqali undirib olinishi kerak bo’lishiga qaramay, da’vogar javobgardan qarzini undirib olish uchun bankka yoxud boshqa kredit tashkilotiga murojaat etmagan bo’lsa;

5) da’vogar nizoni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibiga rioya etmagan bo’lsa, basharti bu shu toifadagi nizolar uchun qonunda yoki taraflar shartnomasida nazarda tutilgan bo’lsa;

6) da’vogar nizoni javobgar bilan mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish tartibiga rioya etmagan bo’lsa, basharti bu mazkur toifadagi nizolar uchun qonunda yoki shartnomada nazarda tutilgan bo’lsa;

7) mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish haqida iltimosnoma bilan arz qilgan taraflar uni amalga oshirish muddati tugaganidan so’ng sud majlisiga uzrli sabablarsiz kelmasa;

8) taraflar o’rtasida mediativ kelishuv tuzilgan bo’lsa;

9) da’vogar birinchi sud majlisiga kelmagan va ishni o’zining ishtirokisiz ko’rilishi to’g’risida arz qilmagan bo’lsa;

10) yuridik ahamiyatga ega bo’lgan faktlarni aniqlash to’g’risidagi ariza ko’rilayotganda huquq to’g’risida nizo kelib chiqqanligi aniqlansa;

11) da’vogarning manfaatlarini ko’zlab prokuror, davlat organi va boshqa shaxs tomonidan taqdim etilgan da’vodan da’vogar voz kechgan bo’lsa;

12) javobgarga nisbatan bankrotlik to’g’risida ish qo’zg’atilgan bo’lsa va javobgarga nisbatan taqdim etilgan talab qonunga ko’ra bankrotlik to’g’risidagi ish doirasida ko’rilishi lozim bo’lsa.

Da’vo arizasini ko’rmasdan qoldirish to’g’risida sud ajrim chiqaradi.

Sud ajrimida ishda ishtirok etuvchi shaxslar o’rtasida sud xarajatlarini taqsimlash to’g’risidagi, davlat bojini byudjetdan qaytarish haqidagi masalalar hal qilinishi mumkin.

Ajrimning ko’chirma nusxasi ishda ishtirok etuvchi shaxslarga yuboriladi.

Da’vo arizasini ko’rmasdan qoldirish to’g’risidagi ajrim ustidan shikoyat qilinishi (protest keltirilishi) mumkin.

Da’vo arizasini ko’rmasdan qoldirish uchun asos bo’lib xizmat qilgan holatlar bartaraf etilganidan keyin da’vogar sudga da’vo arizasi bilan umumiy tartibda yangidan murojaat qilishga haqli.

Nukus tumanlararo iqtisodiy sudi tomonidan 2022-yil davomida jami 67 da’vo arizasi ko’rmasdan qoldirilgan.

 

 

 

 

Munavvar Karimbaeva,

Nukus tumanlararo iqtisodiy sudi sudyasi 

Kashandalik-sog’lik kushandasi, umr zavoli

Nukus garnizoni manaviyat va ma’rifat markazi binosida Nukus harbiy sudining sudya yordamchisi R.Nurniyazov, Nukus harbiy prokurorining yordamchisi adliya kapitani Sh.Ramazanov hamda Qoraqalpoq Davlat universitetining yuridika fakulteti talabalari ishtirokida, o’z yigitlik burchini o’tayotgan muddatli harbiy xizmatchilar bilan 31 may Xalqaro kashandalikka qarshi kurashish kuni munosabati bilan “Kashandalik-sog’lik kushandasi, umr zavoli” mavzusida seminar o’tkazildi.

 

Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti tomonidan 1988 yil 31 may kuni Xalqaro chekishga qarshi kurashish kuni deb e’lon qilingan.Ushbu sananing global maqsadi hozirgi va kelgusi avlodni tamakining nafaqat sog’liq uchun salbiy jihatlaridan, balki ijtimoiy, ekologik va iqtisodiy talofatlarning vayronkor oqibatlaridan himoya qilishga qaratilgan. Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti ma’lumotiga ko’ra, har yili tamaki iste’moli oqibatida 6 millionga yaqin kishi hayotdan ko’z yumadi va agar unga qarshi kurashga kirishmasak, bu ko’rsatkich yiliga 8 milliondan oshadi.
Tamaki chekish hamma zararli odatlar orasida eng ko’p tarqalganidir. Insonning zamonaviy hayot tarzida, kashandalik ko’pgina surunkali kasalliklarni keltirib chiqaruvchi, ish qobiliyatini pasaytiruvchi, nogironlikni va o’limning yosharib borayotganligiga sabab bo’luvchi xavfli omillarning asosiylaridan biri bo’lib bormoqda. Butunjahon Sog’liqni saqlash tashkilotining bayonnomalariga asosan, jahonda bir yil davomida 5 million kishi tamaki chekish bilan bog’liq bo’lgan kasalliklar tufayli olamdan ko’z yumadi. Chekuvchining umri chekmaydiganlarga qaraganda, kuniga bir dona sigaret chekkanida ham o’rtacha 5-8 yilga qisqaroq ekan, sutkasiga 2 pachka sigareta chekuvchi kashandalarda umrining qisqarishi 10 yildan oshadi.

Bu — sigaret har olti soniyada bir odamning umriga zomin bo’lmoqda degani. Bugun dunyoda tamaki chekuvchilar soni 1,6 milliardga yaqinlashgan. Bu muammoga qarshi kurashishning eng samarali yo’li sog’lom hayot kechirishni tanlashdir.

 

Mutaxassislar fikricha, sog’lom turmush tarzini yaratishda avvalo tamaki mahsulotlari iste’moliga chek qo’yish zarur. Undagi nikotin moddasi inson salomatligi uchun xavfli bo’lib, yurak, qon-tomir, nafas a’zolari kasalliklarini keltirib chiqarishi, organizmda xavfli o’smalar paydo qilish ehtimoli kuchli. Ular orasida homilador ayollar, go’daklar, bolalar, o’smirlar va yoshlar hammadan ko’p jabr ko’rmoqda.

Seminarda mutasaddilar shu boshqa mavzuga oid ma’lumot va tushunchalar berildi.

 

R.Nurniyazov,

Nukus harbiy sudining sudya yordamchisi 

Oilaviy zo’ravonliklar uchun qonun oldida javobgarlik kuchaytirildi

Oilaviy – maishiy zo’ravonlik muammosi jamiyatimizda uchraydigan eng ko’p muammolardan biri hisoblanadi.

So’nggi paytlarda ijtimoiy tarmoqlar va OAV orqali yoritilayotgan oilaviy zo’ravonlik bo’yicha turli rezonans holatlarga guvoh bo’lmoqdamiz. Bunga javoban, mamlakatimizda xotin-qizlar va bolalar huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini tazyiq va zo’ravonlikdan ishonchli himoya qilishning institutsional hamda huquqiy asoslarini tubdan takomillashtirishga, bolalar orasida nazoratsizlikning va ular tomonidan huquqbuzarliklar sodir etilishining oldini olishga, shuningdek nogironligi bo’lgan bolalarni hamda ota-ona qaramog’idan mahrum bo’lgan bolalarni davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashga qaratilgan keng ko’lamli ishlar amalga oshirilmoqda.

O’sib kelayotgan avlodning ravnaqiga, kamol topishiga e’tiborning davlat siyosati darajasiga ko’tarilishi, shubhasiz, har jihatdan tahsinga loyiq. Zero, bugungi tez o’zgarayotgan zamonda xalqaro hamjamiyat va taraqqiy topgan mamlakatlar qatoriga ko’tarilish uchun harakat qilayotgan jamiyat, birinchi navbatda, bugungi unib-o’sib kelayotgan farzandlarining har tomonlama barkamol avlod bo’lib hayotga kirib borishini o’zi uchun eng ulug’, kerak bo’lsa, eng muqaddas maqsad, deb biladi.

O’zbekiston Respublikasining 2023 yil 11 apreldagi “Xotin-qizlar va bolalar huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarni ishonchli himoya qilish tizimi yanada takomillashtrilishi munosabati bilan O’zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o’zgarish va qo’shimchlar kiritish to’g’risida” gi 829-sonli Qonuni bilan Ma’muriy huquqbuzarlik to’g’risidagi kodeksga va Jinoyat Kodeksiga o’zgarishg va qo’shimchalar kirtildi.

Unga ko’ra, Ma’muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodeksi 592-moddasi bilan to’ldirilib, unga ko’ra, Xotiniga (eriga), sobiq xotiniga (sobiq eriga), bir ro’zg’or asosida birgalikda yashayotgan shaxsga yoki umumiy farzandga ega bo’lgan shaxsga nisbatan sodir etilgan mulk, ta’lim olish, sog’liqni saqlash va (yoki) mehnatga oid huquqni amalga oshirishga to’sqinlik qilish, mol-mulkiga va shaxsiy ashyolariga qasddan shikast etkazish, xuddi shuningdek ushbu shaxslar sog’lig’ining yomonlashuviga olib kelgan tarzda ularning sha’ni va qadr-qimmatini tahqirlash, ularni, qo’rqitish, yaqin qarindoshlaridan ajratib qo’yish, basharti jinoyat alomatlari, shuningdek ushbu Kodeksda nazarda tutilgan boshqa huquqbuzarliklar alomatlari mavjud bo’lmasa ma’muriy javobgarlikka tortilishiga va bunday huquqbuzarliklar uchun bazaviy hisoblash miqdorining o’n baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda jarima solishga yoki o’n sutkagacha muddatga ma’muriy qamoqqa olish jazosi tayinladi.

Shuningdek Jinoyat Kodeksi 126-1-moddasi bilan to’ldirilib, unga ko’ra ya’ni Xotiniga (eriga), sobiq xotiniga (sobiq eriga), bir ro’zg’or asosida birgalikda yashayotgan shaxsga yoki umumiy farzandga ega bo’lgan shaxsga nisbatan sodir etilgan mulk, ta’lim olish, sog’liqni saqlash va (yoki) mehnatga oid huquqini amalga oshirishga to’sqinlik qilish, mol-mulkiga va shaxsiy ashyolariga qasddan shikast etkazish, xuddi shuningdek ushbu shaxslar sog’lig’ining yomonlashuviga olib kelgan tarzda ularning sha’ni va qadr-qimmatini tahqirlash, ularni qo’rqitish, yaqin qarindoshlaridan ajratib qo’yish, shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo’llanilganidan keyin sodir etilgan bo’lsa, shuningdek basharti boshqa jinoyat alomatlari mavjud bo’lmasa jinoiy javobgarlikka tortilishi belgilandi.

Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, oilaviy zo’ravonlik juda keng va kompleks muammo hisoblanib, xuddi shunday keng va kompleks echimni talab qiluvchi illatdir. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan kelib chiqqan holda, ushbu illatning paydo bo’lish sabablarining chuqur tadqiq qilinishi, uning echimi bo’yicha davlat tomonidan qonunga kiritilayotgan o’zgarishlar o’z samarasini berishidan umidvormiz.

 

Ra’no Kamalova,
Jinoyat ishlari bo’yicha Beruniy tuman sudi raisi

Skip to content