WAQTÍNDA QAYTARÍLMAǴAN QARÍZDARLÍQ ÓNDIRILDI

WAQTÍNDA QAYTARÍLMAǴAN QARÍZDARLÍQ ÓNDIRILDI

Beruniy rayonlar aralıq sudınıń usı jıl 29-apreldegi qararı menen qarızdar “Amudaryotex” juwapkershiligi sheklengen jámiyetinen óndiriwshi akcionerlik-kommerciyalıq “Agrobank”tiń Ámiwdárya rayonlıq bóliminiń paydasına 12 milliard 311 million 18 mıń sumnan aslam kredit qarızın óndiriw belgilendi.

Májbúriy orınlaw byurosı Ámiwdárya rayonlıq bólimi tárepinen qarızdar juwapkershiligi sheklengen jámiyetine hújjet talabın orınlaw ushın 15 kúnlik ıqtıyarıy múddet berildi. Usı múddet ishinde kestege muwapıq kredit óz waqtında qaytarılmadı. Nátiyjede orınlaw hújjeti talabı orınlanbaǵanlıǵı ushın banktiń esap betine elektron inkasso qoyıldı hám barlıq esap betleri bánt etildi. Usınıń nátiyjesinde óndiriliwi tiyis bolǵan qarızdarlıq tolıq óndirilip, sudtıń qararı ámelde orınlandı.

SUD HÚJJETLERIN ORÍNLAWDAǴÍ MASHQALALAR HÁM OLARDÍ SAPLASTÍRÍW MÁSELELERI DODALANDÍ

Qaraqalpaqstan Respublikası sudında sudyalar hám Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası basqarmasınıń juwapker xızmetkerleri, byuronıń qalalıq hám rayonlıq bólimleri baslıqlarınıń qatnasıwında “Sud hújjetleriniń orınlanıwın bunnan bılay da jaqsılaw, orınlaw barısında júzege kelip atırǵan mashqalalar hám olardı saplastırıw máseleleri” atamasında qospa májilis bolıp ótti.

Májilisti Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń baslıǵı K.Tarixov kiris sóz benen ashıp, mámleketimizde sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin orınlaw sisteması jıldan-jılǵa jetilistirilip atırǵanlıǵın, sudlar Májbúriy orınlaw byurosı menen birgelikte sud qararlarınıń orınlanıwın támiyinlep, puqara hám mákemelerdiń huqıqları menen nızamlı máplerin isenimli qorǵaw boyınsha keń kólemli ilajlar ámelge asırılıp atırǵanlıǵın atap ótti.

Sud hújjetleriniń orınlawın óz múddetinde hám tolıq orınlawǵa erisiw maqsetinde, usı tarawda ele ámelge asırılıwı tiyis bolǵan bir qatar jumıslar, sheshimin kútip turǵan mashqalalardıń bar ekenligi, olardı saplastırıw máselelerin keń túrde dodalap, tiyisli wazıypalardı belgilep alıw lazımlıǵına itibar qaratıldı.

Bayanatshılardıń atap ótkenindey, ayırım sud hám Májbúriy orınlaw byuroları arasında birge islesiw jeterli dárejede jolǵa qoyılmaǵanlıǵı sebepli sud qararlarınıń orınlawı sezilerli dárejede kemeyip ketken. Jumısshı topar tárepinen úyreniwler nátiyjesinde, Májbúriy orınlaw byuroları is júrgiziwindegi qaldıq orınlaw hújjetleri boyınsha sudlar hám rayonlar kesiminde orınlaw kórsetkishi tómen jaǵdayda ekenligi sınǵa alındı.

“Sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin orınlaw haqqında”ǵı Ózbekstan Respublikasınıń Nızamında bul boyınsha nızamshılıq tiykarları anıq kórsetip berilgen. Atap aytqanda, usı Nızamnıń 3-statyasında orınlaw uyımları hám onıń wákillikleri kórsetilgen bolıp, oǵan bola sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin májbúriy orınlaw Ózbekstan Respublikası Bas prokuraturası janındaǵı Májbúriy orınlay byurosı uyımlarınıń mámleketlik orınlawshılarına júklenip, olardıń wákillikleri usı Nızam hám basqa nızamshılıq hújjetleri menen belgilenedi.

Sonday-aq, usı Nızamnıń 30-statyasında májbúriy orınlaw múddetleri kórsetilgen. Sudyalar tárepinen áyne sud hújjetleri orınlanıwın támiyinlewde jol qoyılıp atırǵan múddet buzılıw jaǵdayları hám onda ushırasıp atırǵan mashqalalar taraw qánigeleri menen birgelikte keń túrde talqılanıp, aldaǵı waqıtları bul baǵdarda tıǵız birge islesiw boyınsha anıq wazıypalar belgilendi.

SUD QARARLARÍ ORÍNLANÍWÍ MENEN ÁHMIYETLI

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen Májbúriy orınlaw byurosı menen birgelikte sud hújjetlerin orınlaw barısında júzege kelip atırǵan mashqalalar hám olardı saplastırıw boyınsha usı jıldıń 24 iyun kúni ótkerilgen qospa jıynalıs bayanlamasınıń orınlanıwı hámde Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı baslıǵı menen Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması baslıǵı tárepinen tastıyıqlanǵan Rejege muwapıq Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudları sudyaları hámde Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası qala (rayon) bólimleri mámleketlik orınlawshıları menen ushırasıwlar ótkerilmekte.

Ushırasıwda mámleketimizde sud hújjetleri hám basqa uyımlar hújjetlerin orınlaw sisteması jıldan-jılǵa rawajlanıp atırǵanlıǵı, Joqarǵı sud hám Májbúriy orınlaw byurosı wákillikleri sheńberinde birge islesiw jolǵa qoyılıp, sud qararları orınlanıwı támiyinlenip, puqara hám shólkemlerdiń huqıqları hám nızamlı máplerin isenimli qorǵaw boyınsha keń kólemli is-ilájlar sistemalı túrde ámelge asırılıp atırılǵanlıǵı sóz etildi.

Sonday-aq, sud hújjetleriniń orınlanıwı óz múddetinde hám tolıq orınlanıwına erisiw maqsetinde, usı tarawda ele ámelge asırılıwı lazım bolǵan qatar isler, unamlı sheshimin kútip turǵan mashqalalar da bar ekenligi ayrıqsha toqtap ótildi.

Ótkerilgen ushırasıwlarda aldaǵı waqıtta hár bir sud qararı orınlanıwınıń sózsiz támiyinleniwi, bul arqalı puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń artıqsha aweregershiliginiń aldın alıwı tiyis ekenligi atap ótildi.

A.NURLIPESOV,

Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı baslıǵı 

SUD HÚJJETI ORÍNLAWÍ MENEN ÁHMIYETLI

Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bóliminde Nókis rayonlararalıq ekonomikalıq sudınıń baslıǵı S.Niyazov ham usı sudtıń sudyası G.Arzievanıń qatnasıwında taraw wákilleri menen ushırasıw ótkerildi. Onda baslı másele sud hújjetleriniń orınlanıwın jedellestiriw máselelerine qaratıldı.

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń Prezidiumınıń arnawlı qararları tiykarında islep shıǵılǵan Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2024-jıl 04-yanvar kúngi is rejesiniń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Nókis rayonlar aralıq ekonmikalıq sudı tárepinen 2018-2023-jıllar hám 2024-jıldıń birinshi yarımı dawamında Májbúriy orınlaw byuro organlarına jiberilgen orınlaw hújjetleri úyrenip shıǵılǵanda búgingi kunde Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bólimi is júritiwinde jámi 241.287.813,45 sumlıq 60 dana orınlaw hújjetlerinıń orınlanbay atırılǵanlıǵı málim boldı. «Sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikasınıń nızamında sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw boyınsha nızamshılıq tiykarları anıq kórsetip berilgen. Atap aytqanda, usı nızamnıń 3-statyasında orınlaw organları hám onıń wákillikleri kórsetilgen bolıp, oǵan bola sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin májbúriy orınlaw Ózbekstan Respublikası Bas prokuraturası janındaǵı májbúriy orınlay byurosı organlarınıń mámleketlik orınlawshılarına jukletiledi, olardıń wákillikleri usı Nızam hám basqa nızamshılıq hújjetleri menen belgilenedi.

Sonday-aq, usı Nızamnıń 30-statyasında májbúriy orınlaw múddetleri kórsetilgen. Sudyalar tárepinen áyne sud hújjetleri orınlarınıwın támiyinlewde jol qoyılıp atırǵan múddet buzılıw jaǵdayları hám bunda ushırasıp atırǵan mashqalalar taraw qánigeleri menen birgelikte keń turde talqılandı. Aldaǵı waqıtları bul baǵdarda tıǵız birge islesiw boyınsha anıq strategiyalıq wazıypalar belgilendi.

QARIZDAR ÁKE 105 MILLION SUM ALIMENT PULIN TÓLEDI

Puqaralıq isleri boyınsha Ámiwdárya rayonı sudınıń 2017-jıl 30-iyundaǵı orınlaw hújjeti tiykarında óndiriwshi A.S. nıń paydasına eki perzentiniń támiynatı ushın qarızdar K.B.dan hár aydaǵı jámi dáramatınıń 1/3 bólegi muǵdarında aliment óndiriw belgilendi.

Bul hújjet boyınsha Májbúriy orınlaw byurosınıń Ámiwdárya rayonlıq bólimi mámleketlik orınlawshıları tárepinen orınlaw háreketine kirisildi. Aliment pulları óz waqtında tólep barılmaǵanlıǵı sebepli onıń qarızdarlıǵı 105 million sumnan asıp ketti. Usı sebepli, qarızdar ákege hákimshilik protokol rásmiylestirilip, toplanǵan hújjetler sudqa jiberildi. Qarızdardıń atındaǵı 2019-jılı shıǵarılǵan “Nexia-3” markalı avtomashina tiyisli tártipte xatlawǵa alınıp, járiyma maydanına qoyıldı.

Usınıń nátiyjesinde qarızdar áke K.B. jámi 105 million 240 mıń sum aliment pulın tólep berdi.

KORRUPCIYA:OǴAN QARSÍ GÚRESIWDE HUQÍQÍY HÚJJETLERDIŃ ÁHMIYETI

2022-2026-jıllarǵa belgilengen «Jańa Ózbekstannıń rawajlanıw strategiyası»na muwapıq mámleketimizde ádillik hám nızam ústinligi principlerin rawajlanıwdıń eń tiykarǵı hám zárúr shártine aylandırıw áhmiyetli baǵdarlardıń biri bolıp tabıladı.

Usı baǵdardı ámelge asırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 11-sentyabr kúni «Ózbekstan -2030» strategiyası haqqında»ǵı Parmanı imzalandı. Onda jámiyetimizde ádillik hám nızam ústinligin támiyinlewde eń aldı menen korrupciyalıq illetlerdi saplastırıw sistemasınıń nátiyjeliligin asırıw, mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumısların dawam ettiriw lazımlıǵı atap ótilgen.

Usı orında «korrupciya» túsinigine toqtap óteyik. Korrupciya – shaxstıń óz lawazımı yaki xızmetinen jeke máplerin gózlep materiallıq yaki materiallıq emes payda alıw maqsetinde nızamǵa qarsı paydalanıwı, sonday-aq bunday paydanı nızamǵa qarsı usınıs etiw.

Aytıp ótiw kerek, keyingi jıllarda mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında áhmiyetli huqıqıy reformalar ámelge asırılmaqta. Mámleketimiz basshısınıń nızamshılıq baslaması menen Ózbekstan Respublikası «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Nızamı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq palatası tárepinen 2016-jıl 24-noyabrde qabıl etildi.

Nızam korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı birden-bir mámleket siyasatınıń maqsetli hám sistemalı jolǵa qoyılıwına huqıqıy negiz jarattı.

Juwmaqlastırıp aytqanda, mámleketimizdiń erkin hám abat turmısına saya salıwshı korrupciyaǵa qarsı jánede jedel gúresiw talap etiledi. Bul baǵdardaǵı reformalardan tiykarǵı maqset elimizde jasap atırǵan hár bir puqaranıń huqıq hám erkinliklerin tolıq támiyinlew hám demokratiyalıq huquqıy mámleketti qurıwdan ibarat.

Zulfiya BABADJANOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

INSAN QÁDIRI BARLÍQ NÁRSEDEN JOQARÍ

Ózbekstan Respublikası Prezidenti 2023-jıl 11-sentyabr kúni Birlesken Milletler Shólkemi 78-sessiyasında shıǵıp sóyledi.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Sh.Mirziyoev óziniń bayanatında birlik hám ámeliy birge islesiwdi, ulıwma máplerdi qarama qarsılıqlardıń joqarı qoyǵan halda mámleketlerdi jáne de jaqınlastırıw zárúrligin aytıp ótti.

– Biz ótken jılı ulıwma qáwipsizlik hám rawajlanıwǵa qaratılǵan Samarqand birlik baslamasın bildirdik, tiykarǵı maqsetimiz mámleketlerimiz hám xalıqlarımızdıń búgingi kúni hám keleshegi ushın juwapkerlikti hár tárepleme tereń ańlaw, ashıq hám konstruktiv iskerlikke tayar barlıq táreplerdi global baylanısqa shaqırıwdan ibárat – dedi Ózbekstan jetekshisi.

Sonday-aq, Prezidentimiz Birlesken Milletler Shólkemi bas Sekretarı baslaması menen kelesi jılda Kelekshek sammiti ótkeriliwi xalıqaralıq hám aymaqlıq rawajlanıwdıń aktual mashqalaların sheshiwge, Shólkemniń tásiri hám nátiyjeliligin asırıwǵa xızmet qılıwına isenim bildirdi.

Mámleket basshısı keyingi jıllarda Ózbekstanda ámelge asırılıp atırǵan hám artqa qaytpas dárejedegi keń kólemli reformalarǵa toqtalıp, global hám aymaqlıq kún tártibindegi eń aktual máseleler sheshimine qaratılǵan baslamalardı bildirdi.

Elemizde alıp barılıp atırǵan Konstituciyalıq reformalar keleshekte belgilep beriwshı eń baslı jónelislerimizden bolıp atır. Sebebi, Konstituciyamızda insan huqıqlarınıń eń joqarı orınǵa qoyılǵanı, mámlekettiń wazıypası insan huqıqların támiynlew, onı qorǵaw etip belgilengeni qabıl etilgen nızamlarımız hám ámelge asırılıp atırǵan islerde óziniń sáwlesin tapqan desek aljaspaymız.

Sebebi, mámleketimizde alıp barılǵan xalıqtıń turmıs dárejesin jaqsılawǵa qaratılǵan siyasat nátiyjesinde mámleketimizde 2017-jıldan berli kambaǵallıq eki esege kemeydı. 2030-jılǵa shekem onı 7 payızǵa túsiriw rejelestirilgen.

Biz Birlesken Milletler Shólkemi bas Sekretarı tárepinen  aldıǵa surılgen «Is orınların jaratıw hám sociallıq qorǵaw global

akseleratori” boyınsha baslamanı qollap-quwatlaymız. Usı baslama tájriybe almasıw ushın 2024-jılı Birlesken Milletler Shólkemi basshılıǵında “Sociallıq qorǵaw: turaqlı rawajlanıwǵa jol» pútkil dúnya konferenciyasın mámleketimizde ótkeriliwin úsınaman» dedi Ózbekstan basshısı.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Prezidenti shıǵıp soylewinde jıynalıs qatnasıwshılarınıń itibarı mámleketimizde insan huqıqların qorǵaw, májbúriy miynet hám balalar miynetine tolıq shek qoyıw boyınsha erisilgen nátiyjelerge itibar qaratıldı.

Otken ásir dawamında Ózbekstanda millionlap insanlar paxta terimine májbúriy qatnastırılıp, hár jılı jaz, gúz máwsiminde oqıwshılar, oqıtıwshılar studentler, jumısshılar hám barlıq mekemeler xızmetkerleri paxtaǵa jiberilip, nátiyjede Ózbekstan paxtasına baykot járiyalandı, bekkem irada hám mámleketimizdegi insan huqıqların qorǵaw boyınsha alıp barılǵan siyasat nátiyjesinde xalıqımız «paxta qullıǵınnan» hám májbúriy miynetten azat etildi.

Prezidentimiz aytqanınday, insan kapitalın rawajlandırıw hám kreativ jas awladtı tárbiyalaw – Ózbekstan óz aldına qoyǵan strategik wázıypalardıń biri bolıp esaplanadı.

Atap ótilgenlerdiń hámmesi mámleketimizde insan qádirin asırıw, puqaralardıń huqıqların hám nızamlı máplerin támiyinlewge qaratılǵan ilájlar bolıp esaplanadı.

Jetkinshek QÍDÍRNIYAZOV,

Jınayat isleri boyınsha Moynaq rayonı sudınıń baslıǵı  

DAWÍS BERIW HUQÍQÍ- NÍZAM MENEN KEPILLENEDI

Ózbekstan Respublikasınıń puqaraları mámleketlik hákimiyat wákillik uyımlarına saylaw hám saylanıw huqıqına iye bolıp tabıladı. Hár bir saylawshı bir dawısqa iye. Dawıs beriw huqıqı, óz erk-ıqrarı teńligi hám erkinligi nızam menen kepillenedi.

Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Nızamshılıq palatasına saylaw tiyislisinshe olardıń konstituciyalıq wákillik múddeti tamamlanatuǵın jılda — oktyabr ayı úshinshi on kúnliginiń birinshi ekshembisinde ótkeriledi, Konstituciyada názerde tutılǵan múddetlerden aldın saylaw ótkeriw jaǵdayları bunnan tısqarı. Saylawlar ulıwma, teń hám tuwrıdan-tuwrı saylaw huqıqı tiykarında jasırın dawıs beriw jolı menen ótkeriledi. Ózbekstan Respublikasınıń on segiz jasqa tolǵan puqaraları saylaw huqıqına iye.

Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Senatı aǵzaları Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi, wálayatlar, rayonlar hám qalalar mámleketlik hákimiyat wákillik uyımları deputatlarınıń tiyisli qospa májilislerinde usı deputatlar saylanǵanınan soń bir ay ishinde olar arasınan jasırın dawıs beriw jolı menen saylanadı.

Sud tárepinen mámilege uqıpsız dep tabılǵan puqaralar, sonday-aq sud húkimi menen erkinen ayırıw orınlarında saqlanıp turǵan shaxslar saylanıwı múmkin emes.

Sud tárepinen mámilege uqıpsız dep tabılǵan puqaralar, sonday-aq awır hám júdá awır jınayatlar islegenligi ushın sudtıń húkimine kóre erkinen ayırıw orınlarında saqlanıp atırǵan shaxslar saylawda qatnasıw huqıqınan tek ǵana nızamǵa muwapıq hám de sudtıń sheshimi tiykarında ayrılıwı múmkin. Basqa hár qanday jaǵdaylarda puqaralardıń saylaw huqıqların tikkeley yamasa janapay sheklewge jol qoyılmaydı.

Ózbekstan Respublikası puqarası bir waqıttıń ózinde ekewden artıq mámleketlik hákimiyat wákillik uyımınıń deputatı bolıwı múmkin emes.

Saylaw ótkeriw tártibi nızam menen belgilenedi.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti saylawın, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisine, wálayatlar, rayonlar, qalalar mámleketlik hákimiyat wákillik uyımlarına saylawlardı, sonday-aq Ózbekstan Respublikasınıń referendumın shólkemlestiriw hám ótkeriw ushın Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi tárepinen jumısınıń tiykarǵı principleri ǵárezsizlik, nızamlılıq, kollegiallıq, ashıqlıq hám ádillikten ibarat bolǵan Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyası dúziledi.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyası saylaw komissiyaları sistemasına basshılıq etedi, óziniń jumısın turaqlı túrde ámelge asıradı hám de óziniń xızmetinde Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasına hám nızamlarına ámel etedi.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń aǵzaları Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń, xalıq deputatları wálayatlar hám Tashkent qalası Keńesleriniń usınısı boyınsha Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Nızamshılıq palatası hám Senatı tárepinen saylanadı.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń baslıǵı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń usınısına muwapıq komissiya aǵzaları arasınan bes jıllıq múddetke komissiya májilisinde saylanadı. Áyne bir shaxs qatarına eki múddetten artıq Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń baslıǵı etip saylanıwı múmkin emes.

Janat AYMAǴANBETOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası

HESHKIM SUDTIŃ SHESHIMISIZ TURAQ JAYDAN AYÍRÍLMAYDÍ

Jańa Ózbekstan modernizaciyalasqan ekonomikaǵa tayanadı. Mámleketimizde bunday ekonomikanı qáliplestiriw ushın ondaǵı mámleket úlesin kemeyttiriw, jeke múlk huqıqların qorǵaw hám onıń rolin kúsheyttiriwge qaratılǵan institucional reformalar dawam etpekte.

Jeke múlk qol qatılmaslılıǵı hám onı hár qanday qastıyanlıqlardan qorǵaw ekonomikalıq siyasattıń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp esaplanadı.

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 47-statyasına kóre, hár kim turaq jaylı bolıw huqıkına iye. Hesh kim sudtıń sheshimisiz hám nızamǵa qayshı túrde turaq jayınan ayırılıwı múmkin emes. Turaq jayınan ayırılǵan menshik iyesine turaq jaydıń qunı hám de ol kórgen zıyanlardıń ornı nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda hám tártipte aldın ala, teń muǵdarda qaplap beriliwi támiyinlenedi. Mámleket turaq jay qurılısın xoshametleydi hám turaq jayǵa bolǵan huqıqtıń ámelge asırılıwı ushın sharayatlar jaratadı. Xalıqtıń sociallıq jaqtan mútáj qatlamların turaq jay menen támiyinlew tártibi nızam menen belgilenedi.

Ózbekstan Respublikası Úy-jay kodeksiniń 11-statyasına kóre, turaq jayǵa bolǵan múlk huqıqı múddetsiz bolıp, puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń, mámlekettiń huqıqların hámde nızam menen qorǵalatuǵın máplerin buzbaǵan halda shaxstıń ózine tiyisli turaq jayǵa óz qálewi hám máplerine kóre iyelik etiw, onnan paydalanıw hám oǵan biylik etiw, sonday-aq óziniń múlk huqıqı buzılıwın saplastırıwdı talap etiw huqıqınan ibarat.

Turaq jay menen baylanıslı dawlardı durıs hám ádalatlı sheshiw, kelip shıǵıp atırǵan mashqalalardı saplastırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 2001 jıl 14 sentyabrdegi «Turaq jay dawları boyınsha sud tájiriybesi haqkında» 22-sanlı qararı qabıl etilgen.

Usı Plenum qararınıń kórsetpelerine kóre, jer uchastkaları mámleket yaki jámiyet mútájlikleri ushın alıp qoyılıwı múnásebeti menen puqaralar múlkinde bolǵan turaq jaylar (kvartiralar) buzılǵan jaǵdayda, múlkdarlarǵa olardıń tańlawı boyınsha hám tárepler kelisimine kóre, turaq jay maydanınıń sociallıq normasınan kem bolmaǵan kólemdegi, barlıq qolaylıqları bolǵan, aldınǵısına teń qunlı basqa turaq jay múlk qılıp beriledi hámde kóp jıllıq tereklerniń bazar bahası tólenedi yamasa buzılıp atırǵan turaq jay (kvartira), basqa imaratlar, qurılıslar hám kóp jıllıq tereklerdiń bazar bahası, sonday-aq jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası tolıq kólemde tólenedi. Buzılıp atırǵan turaq jaydıń (kvartiranıń) yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası berilip atırǵan turaq-jaydıń yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahasınan artıq bolǵan jaǵdayda, bul parıq múlkdarǵa tóleniwi lazım, berilip atırǵan turaq-jaydıń yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası buzılıp atırǵan turaq jaydıń (kvartiranıń) yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahasınan artıq bolǵan jaǵdayda bolsa, bul parıq múlkdar tárepinen qaytarılıwı talap etilmeydi.

Mámleketlik úy-jay fondına tiyisli turaq jay mámleket yaki jámiyetlik mútájlikleri ushın jer uchastkası ajıratılıwı múnásebeti menen buzılǵan jaǵdayda, bul turaq-jaylardan kóshirilip atırǵan puqaralarǵa úy-jay nızamshılıǵında názerde tutılǵan talaplarǵa juwap beretuǵın basqa abat turaq jay beriledi.

Saodat QAYÍPNAZAROVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası