SUDYA HÁM JASLAR USHÍRASÍWÍ

SUDYA HÁM JASLAR USHÍRASÍWÍ

Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudınıń sudyaları R.Xudayberganova hám J.Aymaganbetovalar Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq Mámleketlik Universitetiniń yuridika fakulteti student jasları menen ushırastı.

Ushırasıwda sudyalar tárepinen Ózbekstan Respublikası Prezidenti tárepinen 2024-jıl 10-iyun kúni «Operativ-izlew hám tergew jumısında shaxstıń huqıqları menen erkinliklerin isenimli qorǵaw kepilliklerin jáne de kúsheytiw ilajları haqqında»ǵı PF-89-sanlı pármanınıń mazmunı, elimizde gender teńlikti támiyinlew boyınsha ámelge asırılıp atırılǵan reformalar, bul baǵdarda qabıl etilgen normativ huqıqıy hújjetlerdiń mazmunı haqqında student jaslarǵa keń túrde túsinik berildi.

ADAM SAWDASÍ-DÁWIR MASHQALASÍ

Keyingi dáwirlerde adam sawdası pútkil insaniyatqa qarsı tiykarǵı qáwiplerden biri bolıp kelmekte. Adamnan ekspluataciya maqsetlerinde paydalanıw jámiyettiń demokratiyalıq negizlerine úlken qáwip saladı.

Búgingi kúnde  mámleketimiz adam sawdasına qarsı gúresiwge bir qatar xalıqaralıq hújjetlerdi, solardan, Birlesken Milletler Shólkeminiń «Transmilliy birlesken jınayatshılıqqa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Konvenciyanı hám «Adam sawdası, ásirese, hayallar hám balalar sawdasınıń aldın-alıw hámde oǵan shek qoyıw hám onıń ushın jazalaw haqqında»ǵı Protokoldı ratifikaciya qilǵan. Sonday-aq, 2020-jıl 17-avgustda Ózbekstan Respublikasınıń «Adam sawdasına qarsı gúresiw haqqında»ǵı jańa redakciyadaǵı Nızamı qabıl etildi, xalıqaralıq huqıq normaların milliy nızamshılıqqa implementaciya etiwge tiyisli ózgerisler kirgizildi.

«Adam sawdasına qarsı gúresiw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamına muwapıq, adam sawdası – kúsh penen qorqıtıw yaki kúsh isletiw yamasa májbúrlewdiń basqa túrlerinen paydalanıw, urlaw, aldawshılıq, hákimiyattan paydalanıw yaki jaǵdaydıń tómenliginen paydalanıw arqalı yamasa basqa shaxstı baqlawshı shaxstıń razılıǵın alıw ushın tólemler yaki mápdar etiw esesine awdırıp alıw jolı menen adamlardan paydalanıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yaki qabıl etiw. Adamlardan paydalanıw basqa shaxslardıń buzaqılıǵı (fohishaligi)nan paydalanıwdı yaki olardan buzaqılıq paydalanıwdıń basqa formaların, májbúriy miynetti yaki xızmetlerdi, qullıqtı yamasa qullıqqa uqsas ádetlerdi, erksizlik jaǵdayın yamasa insan aǵzaların hám toqımaların alıwdı ańlatadı.

Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 135-statyası 1-bólimine kóre, adam sawdası, yaǵnıy adamdı alıw-satıw yamasa adamdı onnan paydalanıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yaki qabıl etiw – úsh jıldan bes jılǵa shekem azatlıqtan sheklew yamasa úsh jıldan bes jılǵa shekem erkinen ayırıw jazıs menen jazalanadı. Usı statyanıń  2-bólimine muwapıq, usı háreketler urlaw, zorlıq isletiw yaki zorlıq isletiw menen qorqıtıw yamasa májbúrlewdiń basqa formaların qollaw arqalı;

eki yaki onnan artıq shaxsqa karata;

ózin qorǵay almaytuǵın jaǵdaydalıǵı ayıpkerge málim bolǵan shaxsqa qarata;

ayıpkerge materiallıq jaqtan yaki basqa jaqtan karaslı bolǵan shaxsqa qarata;

tákirarıy yaki qáwipli recidivist tárepinen;

bir topar shaxslar tárepinen aldınnan til biriktirip;

xızmet wazıypasınan paydalanǵan halda;

jábirleniwshini Ózbekstan Respublikasınıń Mámleketlik shegarasınan alıp ótken halda yaki onı shet elde nızamǵa qayshı ráwishte uslap turǵan halda;

qálbeki hújjetlerden paydalanǵan halda, tap sonday jábirleniwshiniń shaxsın tastıyıqlawshı hújjetlerdi alıp qoyǵan, jasırǵan yamasa joq qılıp jibergen halda;

insan aǵzalarını hám (yaki) toqımaların alıw maqsetinde islengen bolsa – bes jıldan segiz jılǵa shekem erkinen ayırıw menen jazalanadı.

Usı háreketler  on segiz jasqa tolmaǵanlıǵı ayıpkerge málim bolǵan shaxsqa qarata islengen bolsa; jábirleniwshiniń ólimine yaki basqa awır aqıbetlerge sebep bolsa; oǵada qáwipli recidivist tárepinen islengen bolsa; jınayıy topar tárepinen yaki onıń máplerin kózlep islengen bolsa – Usı statyanıń 3-bólimine muwapıq segiz jıldan on eki jılǵa shekem erkinen ayırıw menen jazalanadı.

Sudlar tárepinen adam sawdasına baylanıslı islerdi kóriwde birden-bir sud ámeliyatın engiziw maqsetinde 2009-jıl 24-noyabrde Ózbekstan Respublikası Jokarǵı sudı Plenumınıń «Adam sawdasına tiyisli isler boyınsha sud ámeliyatı haqqında»ǵı 12-sanlı qararı qabıl etildi.

Usı Plenum qararı túsindirmesine kóre, aldı-sattı kórinisindegi adam sawdası adamnıń bir shaxs tárepinen baskasına pul, basqa materiallıq baylıqlar (múlk),múlkiy xarakterdegi xızmetler, múlkiy yaki pul kórinisindegi qarızdan waz keshiw hám t.b sıpatındaǵı haqı esesine beriliwi tuwrıdan-tuwrı jazba yaki awızeki pitim dúziliwin názerde tutadı. Adamdı ekspluataciya qılıw basqa shaxslar buzaqılıǵı (fohishabozlik)nan paydalanıw yaki basqa kórinistegi buzakılıq ekspluataciyanı, májbúriy miynet yaki xızmetler, qullıq yaki qullıqqa uqsas ádetler, erksizlik halatı yaki adam aǵzaları ya bolmasa toqımaları alınıwın ańlatadı. Májbúriy miynet qanday da bir jazanı qollaw menen qorqıtıw arqalı jumıstı orınlawǵa májbúrlewdi ańlatadı.

Qullıq — ózine qarata múlik huqıqına tán ayırım yaki barlıq huqıqlar ámelge asırılıp atırǵan shaxs awhalı yaki jaǵdayın ańlatadı.

Erksizlik jaǵdayı – shaxstıń belgili-bir faktorlar jıyındısı tásiri astında óz erkine qayshı ráwishte hár qanday jumıs yaki xızmetti orınlawǵa májbúr bolǵanlıǵın ańlatadı.

Mámleketimizde adam sawdasına qarsı gúresiwge, sonnan adas sawdasına imkan beriwshi sebepler hám shárt-sharayatlardı saplastırıwǵa karatılǵan is-ilájlardı ámelge asırıw, adam sawdasınıń aldın-alıwǵa qaratılǵan huqıqıy, siyasiy, social-ekonomikalıq, medicinalıq, profilaktika is-ilájların, málimlemege tiyisli is-ilájlardı ámelge asırıw, solardan xalıqtıń huqıqıy sanası hám huqıqıy mádeniyatın jetilistiriw, adam sawdasın óz waqtında anıqlaw hám oǵan shek qoyıw, onıń aqıbetlerin saplastırıw, sonday-aq adam sawdası menen shuǵıllanıwshı shaxslar juwapkershiliginiń sózsizligi principlerin támiynlew, adam sawdasınan jábirlengenlerdi, adam sawdasınan jábirlengen dep gúman qılınıp atırǵanlardı mámleket tárepinen qollap-quwatlaw, solar qatarınan sociallıq qorǵaw  adam sawdasına qarsı gúresiw tarawındagı mámleket siyasatınıń tiykarǵı baǵdarları bolıp esaplanadı.

Saodat QAYÍPNAZAROVA,

Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası

MÚRÁJATLARDÍŃ KÓRIP SHÍǴÍLÍWÍ KEPILLENGEN

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 40-statyasına muwapıq hár kim tikkeley ózi hám basqalar menen birgelikte mámleketlik uyımlarǵa hám de shólkemlerge, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarına, lawazımlı shaxslarǵa yamasa xalıq wákillerine arzalar, usınıslar hám shaǵımlar menen múrájat etiw huqıqına iye.

Arzalar, usınıslar hám shaǵımlar nızamda belgilengen tártipte hám múddetlerde kórip shıǵılıwı shárt.

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 55-statyasına muwapıq, hár kim óz huqıq hám erkinliklerin nızamda qadaǵan etilmegen barlıq usıllar menen qorǵawǵa haqılı.

Hár kimge óziniń huqıq hám erkinliklerin sud arqalı qorǵaw, mámleketlik uyımlardıń hám basqa da shólkemlerdiń, olardıń lawazımlı shaxslarınıń nızamǵa qayshı sheshimleri, háreketleri hám háreketsizligi ústinen sudqa shaǵım etiw huqıqına kepillik beriledi.

Hár kimge buzılǵan huqıq hám erkinliklerin tiklew ushın onıń jumısı nızamda belgilengen múddetlerde wákillikli, biyǵárez hám de qalıs sud tárepinen kórip shıǵılıwı huqıqına kepillik beriledi.

Hár kim Ózbekstan Respublikasınıń nızamshılıǵına hám xalıqaralıq shártnamalarına muwapıq, eger mámlekettiń huqıqıy qorǵawǵa baylanıslı barlıq ishki qurallarınan paydalanıp bolınǵan bolsa, insannıń huqıq hám erkinliklerin qorǵawshı xalıqaralıq uyımlarǵa múrájat etiwge haqılı.

Hár kim mámleketlik uyımlardıń yamasa olardıń lawazımlı shaxslarınıń nızamsız sheshimleri, háreketleri yamasa háreketsizligi sebepli keltirilgen zıyannıń ornı mámleket tárepinen qaplanıw huqıqına iye.

Mámleketlik uyımlar hám mámleketlik mákemelerge, sonday-aq olardıń lawazımlı shaxslarına fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları salasındaǵı qatnasıqlar Ózbekstan Respublikasınıń «Fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları haqqında»ǵı Nızamı (keyingi orınlarda – Nızam dep júritiledi) menen tártipke salınǵan.

Múrájatlardı kórip shıǵıwda nızamlılıq, múrájatlardı óz waqtında hám tolıq kórip shıǵıw, múrájatlarǵa qarata talaplardıń birdeyligi, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerine ámel etiliwi, múrájatlardı kórip shıǵıwda byurokratizm hám áweregershilikke jol qoyılmaslıǵı, múrájatlardı kórip shıǵıwda mámleketlik uyımlar, shólkemler hám olardıń lawazımlı shaxsları iskerliginiń ashıqlıǵı tiykarǵı principler esaplanadı.

Nızamǵa muwapıq múrájatlar awızeki, jazba yamasa elektron túrde bolıwı múmkin. Lekin, múrájatlardıń túrlerine qaramastan birdey áhmiyetke iye esaplanadı.

Nızamnıń ámel etiliwi, múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı, puqaralıq processual, jınayat-processual, jınayat-orınlaw, ekonomikalıq processual, hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksler hám basqa da nızamlar menen belgilengen múrájatlarǵa, mámleketlik uyımlardıń, sonday-aq olardıń olar quramındaǵı bólimleriniń óz-ara jazıspalarına qollanılmaydı.

Sonlıqtan, barlıq múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi de atap ótilgen nızam talaplarına muwapıq kórip shıǵılıwın ańlatpaydı.

Múrájatlar processual bolǵan hám processual bolmaǵan múrájatlar bolıwı múmkin. Yaǵnıy, processual bolǵan múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi sudlarda hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı, puqaralıq processual, jınayat-processual, jınayat-orınlaw, ekonomikalıq processual, hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksleri hám basqa da nızam hújjetleri menen belgilengen bolsa, al ayırım mámleketlik uyımlarda basqa nızam hújjetleri menen belgilenedi.

Sudlar tárepinen múrájatlar, sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Xalıq qabıllawxanaları hám virtual qabılxanası arqalı kelgen múrájatlar da qadaǵalawǵa alınıp, belgilengen múddetlerde múrájat iyesi menen jeke qabıllawlar shólkemlestirilip, máseleler unamlı óz sheshimin tawıp kelinbekte.

Sebebi, hár bir múrájat artında insan táǵdiri bar bolıp, hár bir múrájat Konstituciya hám nızamlarda kepillengenindey belgilengen tártip hám múddetlerde óz sheshimlerin tabıwları lazım.

Spartak NIYAZOV,
Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı

WAQTÍNDA QAYTARÍLMAǴAN QARÍZDARLÍQ ÓNDIRILDI

Beruniy rayonlar aralıq sudınıń usı jıl 29-apreldegi qararı menen qarızdar “Amudaryotex” juwapkershiligi sheklengen jámiyetinen óndiriwshi akcionerlik-kommerciyalıq “Agrobank”tiń Ámiwdárya rayonlıq bóliminiń paydasına 12 milliard 311 million 18 mıń sumnan aslam kredit qarızın óndiriw belgilendi.

Májbúriy orınlaw byurosı Ámiwdárya rayonlıq bólimi tárepinen qarızdar juwapkershiligi sheklengen jámiyetine hújjet talabın orınlaw ushın 15 kúnlik ıqtıyarıy múddet berildi. Usı múddet ishinde kestege muwapıq kredit óz waqtında qaytarılmadı. Nátiyjede orınlaw hújjeti talabı orınlanbaǵanlıǵı ushın banktiń esap betine elektron inkasso qoyıldı hám barlıq esap betleri bánt etildi. Usınıń nátiyjesinde óndiriliwi tiyis bolǵan qarızdarlıq tolıq óndirilip, sudtıń qararı ámelde orınlandı.

SUD HÚJJETLERIN ORÍNLAWDAǴÍ MASHQALALAR HÁM OLARDÍ SAPLASTÍRÍW MÁSELELERI DODALANDÍ

Qaraqalpaqstan Respublikası sudında sudyalar hám Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası basqarmasınıń juwapker xızmetkerleri, byuronıń qalalıq hám rayonlıq bólimleri baslıqlarınıń qatnasıwında “Sud hújjetleriniń orınlanıwın bunnan bılay da jaqsılaw, orınlaw barısında júzege kelip atırǵan mashqalalar hám olardı saplastırıw máseleleri” atamasında qospa májilis bolıp ótti.

Májilisti Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń baslıǵı K.Tarixov kiris sóz benen ashıp, mámleketimizde sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin orınlaw sisteması jıldan-jılǵa jetilistirilip atırǵanlıǵın, sudlar Májbúriy orınlaw byurosı menen birgelikte sud qararlarınıń orınlanıwın támiyinlep, puqara hám mákemelerdiń huqıqları menen nızamlı máplerin isenimli qorǵaw boyınsha keń kólemli ilajlar ámelge asırılıp atırǵanlıǵın atap ótti.

Sud hújjetleriniń orınlawın óz múddetinde hám tolıq orınlawǵa erisiw maqsetinde, usı tarawda ele ámelge asırılıwı tiyis bolǵan bir qatar jumıslar, sheshimin kútip turǵan mashqalalardıń bar ekenligi, olardı saplastırıw máselelerin keń túrde dodalap, tiyisli wazıypalardı belgilep alıw lazımlıǵına itibar qaratıldı.

Bayanatshılardıń atap ótkenindey, ayırım sud hám Májbúriy orınlaw byuroları arasında birge islesiw jeterli dárejede jolǵa qoyılmaǵanlıǵı sebepli sud qararlarınıń orınlawı sezilerli dárejede kemeyip ketken. Jumısshı topar tárepinen úyreniwler nátiyjesinde, Májbúriy orınlaw byuroları is júrgiziwindegi qaldıq orınlaw hújjetleri boyınsha sudlar hám rayonlar kesiminde orınlaw kórsetkishi tómen jaǵdayda ekenligi sınǵa alındı.

“Sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin orınlaw haqqında”ǵı Ózbekstan Respublikasınıń Nızamında bul boyınsha nızamshılıq tiykarları anıq kórsetip berilgen. Atap aytqanda, usı Nızamnıń 3-statyasında orınlaw uyımları hám onıń wákillikleri kórsetilgen bolıp, oǵan bola sud hújjetleri hám basqa uyımlardıń hújjetlerin májbúriy orınlaw Ózbekstan Respublikası Bas prokuraturası janındaǵı Májbúriy orınlay byurosı uyımlarınıń mámleketlik orınlawshılarına júklenip, olardıń wákillikleri usı Nızam hám basqa nızamshılıq hújjetleri menen belgilenedi.

Sonday-aq, usı Nızamnıń 30-statyasında májbúriy orınlaw múddetleri kórsetilgen. Sudyalar tárepinen áyne sud hújjetleri orınlanıwın támiyinlewde jol qoyılıp atırǵan múddet buzılıw jaǵdayları hám onda ushırasıp atırǵan mashqalalar taraw qánigeleri menen birgelikte keń túrde talqılanıp, aldaǵı waqıtları bul baǵdarda tıǵız birge islesiw boyınsha anıq wazıypalar belgilendi.

SUD QARARLARÍ ORÍNLANÍWÍ MENEN ÁHMIYETLI

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen Májbúriy orınlaw byurosı menen birgelikte sud hújjetlerin orınlaw barısında júzege kelip atırǵan mashqalalar hám olardı saplastırıw boyınsha usı jıldıń 24 iyun kúni ótkerilgen qospa jıynalıs bayanlamasınıń orınlanıwı hámde Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı baslıǵı menen Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması baslıǵı tárepinen tastıyıqlanǵan Rejege muwapıq Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudları sudyaları hámde Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası qala (rayon) bólimleri mámleketlik orınlawshıları menen ushırasıwlar ótkerilmekte.

Ushırasıwda mámleketimizde sud hújjetleri hám basqa uyımlar hújjetlerin orınlaw sisteması jıldan-jılǵa rawajlanıp atırǵanlıǵı, Joqarǵı sud hám Májbúriy orınlaw byurosı wákillikleri sheńberinde birge islesiw jolǵa qoyılıp, sud qararları orınlanıwı támiyinlenip, puqara hám shólkemlerdiń huqıqları hám nızamlı máplerin isenimli qorǵaw boyınsha keń kólemli is-ilájlar sistemalı túrde ámelge asırılıp atırılǵanlıǵı sóz etildi.

Sonday-aq, sud hújjetleriniń orınlanıwı óz múddetinde hám tolıq orınlanıwına erisiw maqsetinde, usı tarawda ele ámelge asırılıwı lazım bolǵan qatar isler, unamlı sheshimin kútip turǵan mashqalalar da bar ekenligi ayrıqsha toqtap ótildi.

Ótkerilgen ushırasıwlarda aldaǵı waqıtta hár bir sud qararı orınlanıwınıń sózsiz támiyinleniwi, bul arqalı puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń artıqsha aweregershiliginiń aldın alıwı tiyis ekenligi atap ótildi.

A.NURLIPESOV,

Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı baslıǵı 

SUD HÚJJETI ORÍNLAWÍ MENEN ÁHMIYETLI

Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bóliminde Nókis rayonlararalıq ekonomikalıq sudınıń baslıǵı S.Niyazov ham usı sudtıń sudyası G.Arzievanıń qatnasıwında taraw wákilleri menen ushırasıw ótkerildi. Onda baslı másele sud hújjetleriniń orınlanıwın jedellestiriw máselelerine qaratıldı.

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń Prezidiumınıń arnawlı qararları tiykarında islep shıǵılǵan Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2024-jıl 04-yanvar kúngi is rejesiniń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Nókis rayonlar aralıq ekonmikalıq sudı tárepinen 2018-2023-jıllar hám 2024-jıldıń birinshi yarımı dawamında Májbúriy orınlaw byuro organlarına jiberilgen orınlaw hújjetleri úyrenip shıǵılǵanda búgingi kunde Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bólimi is júritiwinde jámi 241.287.813,45 sumlıq 60 dana orınlaw hújjetlerinıń orınlanbay atırılǵanlıǵı málim boldı. «Sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikasınıń nızamında sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw boyınsha nızamshılıq tiykarları anıq kórsetip berilgen. Atap aytqanda, usı nızamnıń 3-statyasında orınlaw organları hám onıń wákillikleri kórsetilgen bolıp, oǵan bola sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin májbúriy orınlaw Ózbekstan Respublikası Bas prokuraturası janındaǵı májbúriy orınlay byurosı organlarınıń mámleketlik orınlawshılarına jukletiledi, olardıń wákillikleri usı Nızam hám basqa nızamshılıq hújjetleri menen belgilenedi.

Sonday-aq, usı Nızamnıń 30-statyasında májbúriy orınlaw múddetleri kórsetilgen. Sudyalar tárepinen áyne sud hújjetleri orınlarınıwın támiyinlewde jol qoyılıp atırǵan múddet buzılıw jaǵdayları hám bunda ushırasıp atırǵan mashqalalar taraw qánigeleri menen birgelikte keń turde talqılandı. Aldaǵı waqıtları bul baǵdarda tıǵız birge islesiw boyınsha anıq strategiyalıq wazıypalar belgilendi.

QARIZDAR ÁKE 105 MILLION SUM ALIMENT PULIN TÓLEDI

Puqaralıq isleri boyınsha Ámiwdárya rayonı sudınıń 2017-jıl 30-iyundaǵı orınlaw hújjeti tiykarında óndiriwshi A.S. nıń paydasına eki perzentiniń támiynatı ushın qarızdar K.B.dan hár aydaǵı jámi dáramatınıń 1/3 bólegi muǵdarında aliment óndiriw belgilendi.

Bul hújjet boyınsha Májbúriy orınlaw byurosınıń Ámiwdárya rayonlıq bólimi mámleketlik orınlawshıları tárepinen orınlaw háreketine kirisildi. Aliment pulları óz waqtında tólep barılmaǵanlıǵı sebepli onıń qarızdarlıǵı 105 million sumnan asıp ketti. Usı sebepli, qarızdar ákege hákimshilik protokol rásmiylestirilip, toplanǵan hújjetler sudqa jiberildi. Qarızdardıń atındaǵı 2019-jılı shıǵarılǵan “Nexia-3” markalı avtomashina tiyisli tártipte xatlawǵa alınıp, járiyma maydanına qoyıldı.

Usınıń nátiyjesinde qarızdar áke K.B. jámi 105 million 240 mıń sum aliment pulın tólep berdi.

KORRUPCIYA:OǴAN QARSÍ GÚRESIWDE HUQÍQÍY HÚJJETLERDIŃ ÁHMIYETI

2022-2026-jıllarǵa belgilengen «Jańa Ózbekstannıń rawajlanıw strategiyası»na muwapıq mámleketimizde ádillik hám nızam ústinligi principlerin rawajlanıwdıń eń tiykarǵı hám zárúr shártine aylandırıw áhmiyetli baǵdarlardıń biri bolıp tabıladı.

Usı baǵdardı ámelge asırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 11-sentyabr kúni «Ózbekstan -2030» strategiyası haqqında»ǵı Parmanı imzalandı. Onda jámiyetimizde ádillik hám nızam ústinligin támiyinlewde eń aldı menen korrupciyalıq illetlerdi saplastırıw sistemasınıń nátiyjeliligin asırıw, mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumısların dawam ettiriw lazımlıǵı atap ótilgen.

Usı orında «korrupciya» túsinigine toqtap óteyik. Korrupciya – shaxstıń óz lawazımı yaki xızmetinen jeke máplerin gózlep materiallıq yaki materiallıq emes payda alıw maqsetinde nızamǵa qarsı paydalanıwı, sonday-aq bunday paydanı nızamǵa qarsı usınıs etiw.

Aytıp ótiw kerek, keyingi jıllarda mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında áhmiyetli huqıqıy reformalar ámelge asırılmaqta. Mámleketimiz basshısınıń nızamshılıq baslaması menen Ózbekstan Respublikası «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Nızamı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq palatası tárepinen 2016-jıl 24-noyabrde qabıl etildi.

Nızam korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı birden-bir mámleket siyasatınıń maqsetli hám sistemalı jolǵa qoyılıwına huqıqıy negiz jarattı.

Juwmaqlastırıp aytqanda, mámleketimizdiń erkin hám abat turmısına saya salıwshı korrupciyaǵa qarsı jánede jedel gúresiw talap etiledi. Bul baǵdardaǵı reformalardan tiykarǵı maqset elimizde jasap atırǵan hár bir puqaranıń huqıq hám erkinliklerin tolıq támiyinlew hám demokratiyalıq huquqıy mámleketti qurıwdan ibarat.

Zulfiya BABADJANOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası