BAS NÍZAMÍMÍZ – PÁRAWAN TURMÍSÍMÍZ TIYKARÍ

BAS NÍZAMÍMÍZ – PÁRAWAN TURMÍSÍMÍZ TIYKARÍ

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutında 8-dekabr – Ózbekstan Respublikası Konstituciyası qabıl etilgenligine 32 jıl tolıwı múnásibeti menen saltanatlı ilaj bolıp ótti.

Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan Respublikalarınıń mámleketlik gimnleri menen baslanǵan ilajdı institut rektorı wazıypasın waqıtsha atqarıwshısı Q.Qodirov basqarıp bardı.

Saltanatlı ilajǵa Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń Nızamlılıq, sud-huqıq hám korrupciyaǵa qarsı gúresiw máseleleri komitetiniń baslıǵı A.Atajanov, Qaraqalpaqstan Respublikası Hákimshilik sudınıń baslıǵı Á.Nurlipesov, Qaraqalpaqstan Respublikası prokuraturasınıń bólim baslıǵı D.Elmuratov, professor-oqıtıwshılar hám studentler qatnastı.

Ilajda atap ótilgenindey, tiykarǵı nızamımız óziniń tereń oylanǵan principleri hám qaǵıydaları menen ajıralıp, elimizdiń táǵdirin, hár bir insannıń huqıqları menen erkinliklerin belgilewde áhmiyetli hújjet bolıp esaplanadı.

1992-jılı 8-dekabr kúni ǵárezsiz Ózbekstannıń Konstituciyası qabıl etildi. Konstituciyanı islep shıǵıwda nızamshılıqtaǵı aldınǵı sırt el tájiriybeleri menen birgelikte xalqımızdıń kóp ásirlik mentaliteti, jasaw sharayatı, ata-babalardan miyras bolıp kiyatırǵan úrp-ádetleri de basshılıqqa alındı.

Konstituciyada tiykarǵı itibar insan hám onıń huqıqları jáne erkinlikleri, yaǵnıy Ózbekstan Respublikasınıń hár bir puqarasına jeke huqıq hám erkinlikler, siyasiy hám sociallıq-ekonomikalıq huqıqlardıń kepillikleri támiyinlendi.

Elimizde nızam ústinligin támiyinlew arqalı puqaralıq jámiyetin qurıw, bunıń ushın xalqımızdıń huqıqıy mádeniyatın arttırıw, xalqımızdıń búgingi ómirden razı bolıp jasawı ushın olarǵa múnásip turmıs sharayatların jaratıp beriw baǵdarında sońǵı jıllardaǵı alıp barılıp atırǵan jumıslar ayrıqsha atap ótildi.

Tiykarǵı nızamımızda keleshek áwladlardıń bilim alıwı, kásip mamanı bolıwı, ozıq-oylı, tereń pikirleytuǵın, jetik insan bolıp jetilisiwi ushın zárúr bolǵan principler hám qaǵıydalar belgilep berilgen. Sońǵı jılları joqarı bilimlendiriw sistemasına qaratılıp atırǵan itibar hám ǵamqorlıqlar usı maqsetlerge erisiw ushın xızmet etedi. Qaraqalpaqstanda joqarı oqıw orınlarınıń sanı sońǵı bes jıldıń ishinde on ekige jetkenligi, olardıń materiallıq-texnikalıq bazasınıń jetilistiriwi, qabıllaw kvotaları sanınıń kóbeytiliwi, ásirese, bıyılǵı jılı Qaraqalpaqstan jasların hár tárepleme qollap-quwatlaw maqsetinde qosımsha grant orınlarınıń berilgenligi Konstituciyada belgilengen normalardıń ámeldegi kórinisleri bolıp tabıladı.

Usınday imkaniyatlar nátiyjesinde elimiz jasları ilim, bilimlendiriw, mádeniyat, sport hám turmıstıń basqa da salalarında úlken tabıslardı qolǵa kirgizip kelmekte.

Ilaj dawamında instituttıń milliy ideya, ruwxıylıq tiykarları hám huqıq tálimi kafedrasınıń úlken oqıtıwshısı B.Arzieva, magistrant M.Kamalov Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń qabıl etiliw tariyxı, kirgizilgen ózgerisler, sonıń ishinde, 2023-jıl 30-aprel kúngi ulıwma xalıqlıq referendum tiykarında Bas Nızamımızdıń jańa redakciyada qabıl etilgenligi, ondaǵı belgilengen normalardıń búgingi kúndegi turmısımızdaǵı áhmiyeti haqqında bayanatlar jasadı.

KONSTITUCIYADAǴÍ TIYKARǴÍ PRINCIPLER – JETISKENLIKLERIMIZ TIYKARÍ

ÚSH SHAXS MÚDDETINEN ALDIN SHÁRTLI TÚRDE JAZADAN AZAT ETILDI

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı tárepinen rayondaǵı «Mádeniyat» mákan puqaralar jıyını imáratında kóshpeli ashıq sud ótkerildi.

Onda Probaciya toparı esabında miynetke dúzetiw isi jazasın hám azatlıqtan sheklew jazasın ótep atırǵan 3 shaxs jaza ótew dáwirinde islegen qılmısınan shın kewilden pushayman bolıp dúzeliw jolına ótkeni sebepli Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 73-statyasına tiykarlanıp, jazadan múddetinen aldın shártli túrde azat etildi. Yaǵnıy olarǵa óz ómirin jolǵa qoyıp alıw ushın jáne bir imkaniyat berildi, bul jazadan shártli azat etiwdiń shárti bolsa-qaytıp jınayat jolına kirmew, huqıqbuzarlıq islemew. Bolmasa keyingi beriletuǵın jaza awırraq boladı. Sudya tárepinen olarǵa bul ayrıqsha túsindirildi.

SUD-HUQÍQ MÁSELELERINE BAYLANÍSLÍ KÓSHPELI QABÍLLAW

Mámleket organları hám jergilikli hákimiyatlar tárepinen orınlarda ótkerilip atırǵan kóshpeli qabıllawlar puqaralardıń mámleketke bolǵan isenimin asıradı. Bul óz gezeginde, mámleket hám puqaralar arasındaǵı baylanıstı da bekkemleydi.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı baslıǵınıń orınbasarları A.Adilov hám B.Qtaybekovlar tárepinen Kegeyli hám Ellikqala rayonlarında kóshpeli qabıllaw ótkerildi.

Sud-huqıq máselelerine baylanıslı bolǵan qabıllawda puqaralarǵa huqıqıy másláhátler menen birge olardıń nızamlı huqıqların túsindiriw hám ámeliy járdem beriw ilajları kórildi. Bul arqalı hár bir múrájatshı óziniń huqıqıy máseledegi mashqalalarına tuwrıdan-tuwrı taraw basshılarınan anıq hám tiykarlı juwap alıw múmkinshiligine iye boldı.

Atap aytqanda, qabıllawda bildirilgen múrájatlardıń basım kópshiligi jer-múlk, kadastr, nekeden ajıratıw, aliment óndiriw, sud tárepinen tayınlanǵan jazanı jeńilregine almastırıw, sud qararınan narazılıq hám basqa da máseleler boyınsha.

Qabıllaw dawamında múrájatlardıń kópshiligi óz ornında sheshilip, tiyisli másláhátler berildi. Al, ayırım múrájatlar boyınsha úyreniw jumısları alıp barılatuǵınlıǵı belgilenip, orınlanıwı qadaǵalawǵa alındı.

ÚSH SHAXS MÚDDETINEN ALDIN SHÁRTLI TÚRDE JAZADAN AZAT ETILDI

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı tárepinen rayondaǵı «Mádeniyat» mákan puqaralar jıyını imáratında kóshpeli ashıq sud ótkerildi.

Onda Probaciya toparı esabında miynetke dúzetiw isi jazasın hám azatlıqtan sheklew jazasın ótep atırǵan 3 shaxs jaza ótew dáwirinde islegen qılmısınan shın kewilden pushayman bolıp dúzeliw jolına ótkeni sebepli Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 73-statyasına tiykarlanıp, jazadan múddetinen aldın shártli túrde azat etildi. Yaǵnıy olarǵa óz ómirin jolǵa qoyıp alıw ushın jáne bir imkaniyat berildi, bul jazadan shártli azat etiwdiń shárti bolsa-qaytıp jınayat jolına kirmew, huqıqbuzarlıq islemew. Bolmasa keyingi beriletuǵın jaza awırraq boladı. Sudya tárepinen olarǵa bul ayrıqsha túsindirildi.

SUDYA OQÍWSHÍLARǴA SABAQ ÓTTI

Mektep oqıwshılarınıń huqıqıy bilimlerin asırıw hám olardıń sanasın rawajlandırıwǵa qaratılǵan ilájlardıń dawamı sıpatında házirgi waqıtta sudyalar tárepinen orınlardaǵı ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde ámeliy oqıw sabaqları shólkemlestirilip atır.

Náwbettegi usınday huqıqıy baǵdardaǵı ámeliy sabaq Ellikqala rayonındaǵı 48-sanlı mektepte ótkerildi. Onda jınayat isleri boyınsha Ellikqala rayonı sudınıń baslıǵı O.Máwlenov jańalanǵan Konstituciyada belgilengen puqalardıń jeke huqıq hám minnetlemeleri haqqında oqıwshılarǵa túsinik berip ótti.

Sudya tárepinen atap ótilgenindey, jańa Ózbekstanda ámelge asırılıp atırǵan reformalarda «insan qádiri ushın» degen princip tiykarǵı maqset etip alınǵan. Bul jolda konstituciyamızdıń jańa redakciyada qabıl etilgeni mámleketimizdiń jańa rawajlanıw dáwirin baslap berdi. Bas nızamımızda insan qádiri, onıń huqıq hám mápleri kepillikleri menen baylanıslı kóp ǵana normalar óz sáwleleniwin tapqan bolıp, bul elimizdiń demokratiyalıq, huqıqıy, sociallıq hám dúnyalıq mámleket sıpatında dúnya jámiyetshiligindegi ornın elede bekkemleydi.

Bas nızamımızdıń 25-statyasında, «jasaw huqıqı hárbir insannıń ajıralmas huqıqı bolıp tabıladı hám ol nızam menen qorǵaladı. Insannıń ómirine qol qatıw eń awır jınayat bolıp tabıladı», dep belgilep qoyılǵan.

Sonday-aq, 27-statyasında belgilengenindey «hár kim erkinlik hám jeke qol qatılmaslıq huqıqına iye. Hesh kim nızamǵa tiykarlanbaǵan halda irkiwge alınıwı, uslap turılıwı, qamaqqa alınıwı, qamaqta saqlanıwı yamasa onıń erkinligi basqasha túrde shekleniwi múmkin emes. Irkiwge alıwǵa, qamaqqa alıwǵa hám qamaqta saqlawǵa tek ǵana sudtıń sheshimine muwapıq jol qoyıladı.

Sabaqta mine usınday Konstituciyada belgilengen jeke huqıq hám erkinlikler jóninde sudya tárepinen keń túrde maǵlıwmat berilip, ámeliy mısallarda túsindirildi.

Bunday ashıq sabaqlar oqıwshılardıń huqıqıy sawatlılıǵın asırıw menen birge, jaslardıń óz huqıqların túsiniw, olardı ámeliyatta durıs qollanıw kónlikpelerin bekkemlewge xızmet etedi.

SUD HÁM JASLAR USHÍRASÍWÍ

Qaraqalpaqstan Respublikası sudında Ózbekistan Respublikası Ishki isler ministrligi Qaraqalpaq akademiyalıq liceyi oqıwshılarınıń qatnasıwında “Sud hám jaslar” ushırasıwı shólkemlestirildi.

Dáslep jaslarǵa Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası N.Abdakimov tárepinen elimizdegi sud sisteması, sudlarda islerdi kóriw tártibi boyınsha keń túrde túsinikler berip ótildi. Bunnan soń, sudya aǵa járdemshisi A.Abdirasuliev tárepinen sudqa múrájat etiw tártipleri, sudlar iskerligine engizilip atırǵan málimleme-kommunikaciya texnologiyaları hám olardıń abzallıqları jóninde oqıwshılarǵa maǵlıwmat berildi.

Atap aytqanda, sud hákimiyatınıń ǵárezsizligin kúsheytiw hám onıń jumısında áshkaralıqtı támiyinlew arqalı ádil sudlawǵa erisiw dárejesin asırıw, konstituciya hám nızamlardıń ústinligin, sonday-aq, insan huqıq hám erkinliklerińiń isenimli qorǵalıwın támiynlewdi sud huqıq reformalarınıń bas kriteriyasına aylandırıw boyınsha alıp barılıp atırǵan jumıslar barısı menen tanıstırdı. Jaslardıń mánáwiyatın jetilistiriw, olardıń arasında kitap oqıw mádeniyatın elede keń en jaydırıw baǵdarında islenip atırǵan jumıslar boyınsha da túsinik berildi.

Bunnan soń, Qaraqalpaqstan Respublikası sudındaǵı sud zalları, sud xızmetkerleriniń xızmet xanaları, olarda jaratılǵan shárayatlar bolajaq yuristlerge keńnen tanıstırıldı.

SUDTA ATA-ANALAR JÍYNALÍSÍ ÓTKERILDI

Nókis rayonlararalıq ekonomikalık sudınıń baslıǵı S.Niyazov usı sudta jumıs alıp barıp atırǵan xızmetkerlerdiń ata-anaları menen ushırastı.

Onda tiykarınan hár bir xızmetkerdiń ata-anaları menen jaqınnan tanısıw arqalı olardıń perzentleriniń iske múnásibeti, ádep-ikramı hám álbette shańaraqlıq jaǵdayları jóninde sóz etildi.

Bunday ushırasıwlar xızmetkerlerdiń shańaraǵın hám jumıstı nátiyjeli tártipte muwapıqlastırıwı menen birge, sud xızmetkerlerin hár tárepleme qollap-quwatlaw, eń itibarlısı tarawda hár qıylı dámegóylik hám korrupciyalıq jaǵdaylardı boldırmawda da áhmiyetli.

REVIZIYA TÁRTIBINDEGI SHAǴÍM ARZANÍ (PROTESTTI) IS JÚRITIWGE QABÍL ETIWDEN BAS TARTÍW TIYKARLARÍ

Ózbekstan Respublikası Ekonomikalıq processuallıq kodeksine muwapıq reviziya tártibindegi shaǵım arza (protest) apellyaciya yaki kassaciya tártibinde kórilgen isler boyınsha rayonlar aralıq, rayon, qala ekonomikalıq sudlarınıń nızamlı kúshke kirgen sheshiwshi qararı, uyǵarıwı, qararı, sonday-aq apellyaciya yaki kassaciya instanciyası sudınıń qararı ústinen berilgende – Qaraqalpaqstan Respublikası sudı, wálayatlar hám Tashkent qalası sudlarınıń ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyası tárepinen, al Qaraqalpaqstan Respublikası sudı, wálayatlar hám Tashkent qalası sudları tárepinen reviziya tártibinde kórilgen isler boyınsha sud hújjetleri, usı sudlardıń reviziya instanciyasınıń sud hújjetleri hám usı sudlar tárepinen birinshi instanciya boyınsha qabıl etilgen, apellyaciya yaki kassaciya tártibinde kórilgen sud hújjetleri, sonday-aq Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen birinshi instanciya boyınsha qabıl etilgen, apellyaciya yaki kassaciya tártibinde kórilgen sud hújjetleri ústinen berilgende – Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń Ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyası tárepinen kóriledi.

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń Ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyasında reviziya tártibinde kórilgen isler boyınsha sud hújjetleri, sonday-aq reviziya tártibinde qabıl etilgen sud hújjetleri ústinen Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń baslıǵı, Ózbekstan Respublikasınıń Bas prokurorı tárepinen protest keltirilgende – Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń Prezidiumı tárepinen kóriledi.

Reviziya tártibindegi shaǵım arzanı (protestti) is júritiwge qabıl etiw, qabıl etiwden bas tartıw yaki qaytarıw haqqındaǵı másele sudya tárepinen shaǵım (protest) sudqa kelip túsken kúnnen baslap bes kúnnen keshiktirmey jeke tártipte sheshiledi.

Reviziya instanciyası sudınıń sudyası:

-shaǵım arza (protest) sud hújjeti ústinen shaǵım etiw (protest keltiriw) huqıqına iye bolmaǵan shaxs tárepinen berilgen bolsa;

-shaǵım arza (protest) nızamlı kúshke kirmegen yaki nızamǵa muwapıq reviziya tártibinde shaǵım etiliwi (protest keltiriliwi) múmkin bolmaǵan sud hújjeti ústinen berilgen bolsa;

-shaǵım arza (protest) Qaraqalpaqstan Respublikası sudına, wálayatlar hám Tashkent qalası sudlarına apellyaciya yaki kassaciya tártibinde kórilmegen sud hújjeti ústinen berilgen bolsa;

-shaǵım arza (protest) Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń Ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyasına Qaraqalpaqstan Respublikası sudında, wálayatlar hám Tashkent qalası sudlarında reviziya tártibinde kórilmegen sud hújjeti ústinen berilgen bolsa;

-shaǵım arza (protest) isti reviziya tártibinde kóretuǵın sud tárepinen aldın reviziya tártibinde kórilgen sud hújjeti ústinen berilgen bolsa;

-shaǵım arzanı (protestti) beriw múddeti ótkerip jiberilgen hám ótkerilgen múddetti tiklew bas tartılǵan bolsa;

-shaǵım arzadan onı bergen shaxs waz keshkenligi, protestti shaqırıp alǵanlıǵı sebepli shaǵım arza (protest) boyınsha is júritiwdi qısqartıw haqqındaǵı uyǵarıwı bar bolsa, reviziya tártibindegi shaǵım arzanı (protestti) is júritiwge qabıl etiwden bas tartadı.

Bunda Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń, wálayatlar hám Tashkent qalası sudlarınıń shaǵım arzadan waz keshilgenligi, protest shaqırıp alınǵanlıǵı múnásebeti menen reviziya tártibindegi shaǵım arza (protest) boyınsha is júritiwdi qısqartıw haqqındaǵı uyǵarıw ústinen Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń Ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyasına reviziya tártibinde shaǵım arza (protest) berilgende bolsa, shaǵım arzadan onı bergen shaxs waz keshkenligi, protestti shaqırıp alǵanlıǵı sebepli shaǵım arza (protest) boyınsha is júritiwdi qısqartıw haqqındaǵı uyǵarıw bar ekenligi shaǵım arzanı (protestti) is júritiwge qabıl etiwden bas tartıwǵa tiykar bolmaydı.

Reviziya tártibindegi shaǵım arzanı (protestti) is júritiwge qabıl etiwden bas tartıw haqqındaǵı uyǵarıwda shaǵım arzanı (protestti) is júritiwge qabıl etiwden bas tartıw tiykarları kórsetiledi, sonday-aq shaǵım arzanı beriwde tólengen mámleketlik bajını qaytarıw haqqındaǵı másele sheshiledi.

Spartak NIYAZOV,

Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı

JERGE BAYLANISLI HUQIQIY QATNASIQLARDA TURAQLILIQTI TÁMIYINLEW BOYINSHA NIZAMSHILIQTAǴI ÓZGERISLER

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 68-statyasına muwapıq, jer, jer astı baylıqları, suw, ósimlik hám haywanat dúnyası hám de basqa tábıyǵıy resurslar ulıwma milliy baylıq esaplanıp, olardan aqılǵa say paydalanıw zárúr hám olar mámleket qorǵawında boladı.

Jer nızamda názerde tutılǵan hám de onnan aqılǵa say paydalanıwdı hám onı ulıwma milliy baylıq sıpatında qorǵawdı támiyinlewshi shártler tiykarında hám tártipte jeke múlk bolıwı múmkin.
Ózbekstan Respublikası Jer kodeksiniń 1-statyasına muwapıq, jer ulıwma milliy baylıq esaplanadı, Ózbekstan Respublikası xalqı turmısı, iskerligi hám párawanlıǵınıń tiykarı sıpatında onnan aqılǵa say paydalanıw zárúr hám ol mámleket tárepinen qorǵaladı.

Jer tuwrısındaǵı nızamshılıqtıń tiykarǵı wazıypaları – házirgi hám keleshek áwlatlardıń máplerin gózlep jerden ilimiy tiykarlanǵan tárizde, aqılǵa say paydalanıw hám onı qorǵawdı, topıraq ónimdarlıǵın tiklew hám asırıwdı, tábıyǵıy ortalıqtı asıraw hám jaqsılawdı, xojalıq júritiwdiń barlıq formaların teń huqıqlılıq tiykarında rawajlandırıw ushın shárayat jaratıwdı, yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń jer uchastkalarına bolǵan huqıqların qorǵawdı támiyinlew maqsetinde jer qatnasıqların tártipke salıwdan, sonday-aq bul salada nızamshılıqtı bekkemlewden, sonıń menen birge korrupciyaǵa baylanıslı huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıwdan ibarat.

Keyingi jıllarda mámleketimizde jerge baylanıslı qatnasıqlarda teńlik hám ashıqlıqtı, jer resurslarınan aqılǵa say hám maqsetli paydalanılıwın támiyinlewge hám de jer uchastkaları ózbasımshalıq penen iyelep alınıwınıń aldın alıwǵa qaratılǵan sistemalı jumıslar ámelge asırılmaqta.

Solay bolsa da, jerge baylanıslı huqıqıy qatnasıqlarda turaqlılıqtı támiyinlew, jerlerdi qorǵaw, jer iyeleriniń múlkiy huqıqları qorǵalawı kepilliklerin kúsheytiw hám de usı saladaǵı huqıqbuzarlıqlardıń óz waqtında aldın alıw zárúrligi payda boldı.

Sonlıqtan, Ózbekstan Respublikasınıń 2024 jıl 15 noyabrdegi «Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine jer uchastkalarınan nátiyjeli paydalanıw, tarawdaǵı huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw mexanizmlerin jetilistiriwge qaratılǵan ózgeris hám qosımshalar kiritiw haqqında»ǵı ÓRN-997-sanlı Nızamı qabıl etildi.

Usı Nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksine, Jınayat-processual kodeksine hám Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodeksine jerden paydalanıw haqqındaǵı nızamshılıq hújjetleri talapların buzǵanlıq ushın juwapkershilik sharaları kúsheytiriliwin názerde tutıwshı ózgeris hám qosımshalar kiritildi.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikasınıń Puqaralıq processuallıq kodeksi hám Ekonomikalıq processuallıq kodeksi ózbasımshalıq penen iyelep alınǵan, mámleket múlkinde bolǵan jer uchastkasın qaytarıw, ózbasımshalıq penen qurılǵan imarattı buzıp taslaw haqqındaǵı isler boyınsha ayrıqsha is júritiliwin názerde tutıwshı qaǵıydalar menen toltırıldı.

Bunnan tısqarı, «Mámleketlik bajı haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamına jergilikli atqarıwshı hákimiyat organları jer haqqındaǵı nızamshılıq buzılǵanlıǵı menen baylanıslı dawalar boyınsha mámleketlik bajını tólewden azat etiliwin názerde tutıwshı qosımsha kiritildi.

Ózbekstan Respublikasınıń Ekonomikalıq processuallıq kodeksine kiritilgen ózgeris hám qosımshalar haqqında toqtalıp ótetuǵın bolsaq, tiykarınan Kodekstiń 26-statyasınıń birinshi bólimi «ózbasımshalıq penen iyelep alınǵan, mámleket múlkinde bolǵan jer uchastkasın qaytarıw, ózbasımshalıq penen qurılǵan imarattı buzıp taslaw tuwrısındaǵı» dawalardı ekonomikalıq sudlar tárepinen kóriliwin názerde tutıwshı 91-bánt penen toltırıldı.

Sonday-aq, Kodeks «Ózbasımshalıq penen iyelep alınǵan, mámleket múlkinde bolǵan jer uchastkasın qaytarıw, ózbasımshalıq penen qurılǵan imarattı buzıp taslaw tuwrısındaǵı islerdi júritiwdiń ózine tán ózgeshelikleri» haqqındaǵı 232-bap penen toltırıldı hám sol múnásebet penen ayırım statyalarǵa tiyisli ózgeris hám qosımshalar kiritildi.
Kodekske jańadan kiritilgen bapqa kóre, ózbasımshalıq penen iyelep alınǵan, mámleket múlkinde bolǵan jer uchastkasın qaytarıw, ózbasımshalıq penen qurılǵan imarattı buzıp taslaw tuwrısındaǵı dawa menen prokurorlar tárepinen sudqa dawa arza beriwi múmkinligi, sudqa berilgen dawa arzaǵa EPKniń 151-statyasınıń birinshi bóliminde názerde tutılǵan hújjetlerden tısqarı nızamshılıq talapları buzılǵanlıǵı tuwrısında ózbasımshalıq penen qurılǵan imaratlardı anıqlaw hám de olardı saplastırıwdı (buzıp taslawdı) shólkemlestiriw salasındaǵı wákillikli mámleketlik organ tárepinen dúzilgen akt, nızam buzılıwlardı ıqtıyarıy túrde saplastırıw haqqındaǵı eskertiw, kóshpes múlkke bolǵan huqıqlar mámleketlik dizimnen ótkenligi haqqındaǵı maǵlıwmatlar, huqıqbuzarlıq islengenligi haqqındaǵı hújjetler qosımsha etiliwi belgilendi.

Aldın EPKne muwapıq usı kategoriyadaǵı isler boyınsha qabıl etilgen sheshiwshi qarar iste qatnasıwshı shaxslarǵa qarar qabıl etilgen kúnnen baslap bes kúnlik múddette jiberiliwi, qararǵa narazı tárep qarar ústinen qarar qabıl etilgen kúnnen baslap bir ay múddette apellyaciya tártibinde shaǵım etiwi múmkinligi belgilengen bolsa, endilikte Kodekske kiritilgen ózgeriske muwapıq qarar iste qatnasıwshı shaxslarǵa ol qabıl etilgen kúnnen baslap úsh kúnlik múddette jiberiliwi, qararǵa narazı tárep ol qabıl etilgen kúnnen baslap on kúnlik múddette qarar ústinen apellyaciya tártibinde shaǵım etiw múmkinligi belgilendi.

Atap ótilgen ózgerisler jer uchastkalarınan nátiyjeli hám maqsetli paydalanıwdı támiyinlew mexanizmlerin jetilistiriwge, olardı ózbasımshalıq penen iyelep alıw hám ózbasımshalıq penen imaratlar qurıw jaǵdaylarınıń kemeyiwine, jer tuwrısındaǵı nızamshılıq buzılıwı menen baylanıslı qılmıslardı islegenlik ushın qollanılatuǵın tásir sharalarınıń sáykesliligi hám jeterliligi principlerin támiyinlewge xızmet etedi.

Spartak NIYAZOV,
Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı