KONSTITUCIYADA PUQARALARDÍŃ MINNETLEMELERI 

Yuridikalıq mazmunı jaǵınan puqaralardıń minnetlemeleri eki kóriniste bolıp, birinshisi shaxstıń aktiv háreketler islewi minnetlemesi, ekinshisi shaxstıń passiv háreketleniwi, yaǵnıy belgili bir háreketten ózin tıyıw minnetlemesi.

Yuridikalıq minnetleme – bul bir tárepten, sociallıq zárúrliliktiń nızam menen belgilengen anıq norması, ekinshi tárepten, jámiyet, mámleket hám shaxs máplerin únlestiriwge qaratılǵan aqılǵa uǵras hám maqsetke muwapıq qatań norması.

Konstituciyamızdıń 20-statyasına kóre, Ózbekstan Respublikası puqarası hám mámleket bir-birine bolǵan huqıqları hám minnetlemeleri menen óz-ara baylanıslı bolıp esaplanadı. Konstituciyaǵa tiykar demokratiya Ózbekstan Respublikasında ulıwmainsaniy principlerge, yaǵnıy insan eń joqarǵı qádiriyat degen ideya tiykarında qurıladı. Hár bir puqara nızam aldında teń hám basqa puqaralardıń milleti, tili, dini ham isenimin húrmet etiwi, sonday-aq óz huqıq hám erkinliklerinen paydalanǵanında, onıń háreketleri basqa shaxs, mámleket hám jámiyet máplerine zıyan jetkermewi lazım. Sonlıqtan, shaxs óz huqıq hám erkinliklerinen nızam sheńberinen shıqpaǵan halda paydalanıwı lazım. Egerde nızamnan tısqarı is-háreket islense, ol jaǵdayda, nızam tárepinen jazalanadı. Bul bolsa konstituciyalıq minnetlemelerin orınlamaǵanlıǵınan kelip shıǵadı.

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń XI babı puqaralardıń minnetlemelerine baǵıshlanǵan bolıp, bul jerde jámi 6 statyada puqaralardıń tiykarǵı minnetlemeleri belgilengen.

Bul minnetlemeler óz huqıqıy tábiyatına kóre tiykarǵı minnetlemeler bolıp xızmet etedi. Qalǵan basqa túrli minnetlemeler mine usı tiykarlarda kelip shıǵadı hám keleshekte puqaralardıń huqıqıy ómirinde úlken áhmiyetli orın iyeleydi.

Barlıq puqaralardıń, sonday-aq Ózbekstan Respublikasında hár bir shaxstıń eń áhmiyetli minnetlemelerinen biri Konstituciya hám nızamlarǵa ámel etiw, Konstituciyada belgilep qoyılǵan minnetlemelerdi orınlaw. Usı Konstituciyalıq normanıń mazmunına kóre mámleketimizde birden-bir nızamshılıq rejimin támiynlewdi maqset etedi.

Nızamshılıq ortalıǵı – degende jámiyette bekkem tártip hám turaqlılıq tiykarı, har bir pukara ómirinde tınıshlıq hám abadanlıq bolıwınıń girewi bolıp esaplanadı.

Konstituciya puqaralar Ózbekstan xalqınıń tariyxıy, mádeniy, ilimiy hám tábiyiy miyrasın asırap-abaylawı shárt. Haqıyqatında da, xalqımız bay tariyxıy, ruwxıy hám mádeniy miyras iyesi bolıp tabıladı.

Ózbekstan Respublikası Konstituciyası puqaralardıń qorshaǵan ortalıqqa abaylı qatnasta bolıw minnetlemesin belgileydi.

Álbette, pán-texnika rawajlanıwı sáwlelengen házirgi ásirimizde insániyattıń ómir súriwi ornı bolǵan tábiyiy qorshaǵan ortalıq ayrıqsha qorǵawǵa mútáj. Bunday qorǵaw belsendi mámlektlik organlar hám jámiyetshilik strukturaları tárepinen ámelge asırıladı. Puqaralardıń qorshaǵan tabiyiy ortalıqqa abaylı qatnasta bolıw minnetlemesi «Tábiyattı qorǵaw haqqında»ǵı nızamında hám belgilengen bolıp, tábiyattı qorǵaw hám tábiyat resurslarınan paydalanıw, jer, suw, toǵay hám atmosfera hawasın saqlaw, ósimlik hám haywanat dúnyası hám basqalar Ózbekstan Respublikası nızamları menen qorǵaladı.

Puqaralardıń nızamlar menen belgilengen salıqlar hám jıyımlardı tólew minnetlemesi Konstituciyalıq dárejede bekkemlengen. Mámleketimiz bazar ekonomikasına óte baslaǵanı múnásebeti menen Konstituciyada birinshi márte salıq tólew minnetlemesi nızamlastırıldı. Puqaralardıń salıq tólew minnetlemesi Ózbekstanda pukaralar nızam menen belgilengen salıqlar hám jergilikli jıyımlardı tólewge minnetliligi hám bul haqqında mámleketimiz tárepinen bir qatar nızam hújjetleri shıǵarılıp, salıq tólewden bas tartqan shaxslar tiyisli hákimshilik hám jınayıy juwapkershilikke tartıladı.

Konstituciyamızdıń 64-statyasında Ózbekstan Respublikasın qorǵaw Ózbekstan Respublikası hár bir pukarasınıń minnetlemesi bolıp tabıladı. Ózbekstannıń hár bir puqarası «Ulıwma áskeriy minnetleme hám áskeriy xızmet haqqında»ǵı  hám «Qurallı kúshler rezervindegi xızmet haqqında»ǵı nızamlarǵa muwapıq áskeriy xızmetti óteydi. Bul nızamlar Watandı qorǵaw haqqındaǵı minnetlemeni orınlaw tártibi, múddetleri, shárt-sharayatları hámde jeńillilikleri máselelerin tártipke saladı.

Juwmaqlap aytqanda, hár birimiz Konstituciyalıq minnetlememizdi orınlaw arqalı mámleket tárepinen belgilengen huqıq hám erkinliklerimizden tolıq paydalanamız.