Bala sawdası

Jańa tuwılǵan náresteler — házirgi waqıtta dúnya júzinde adam sawdasınıń kóp payızın qurawı ashshı haqıyqat.

Xosh, bunıń aldın alıw múmkinbe?

Álbette múmkin. Eger biz jas analardı bul joldan qaytara alsaq, turaqlı túrde profilaktik sáwbetler ótkersek, jámiyet tárepinen aldanǵan qızlarǵa pás názer menen qaralmasa, zorlıqqa ushıraǵan hayal dunyaǵa keltiriwi múmkin bolǵan balanıń “haramı” deyiliwine jol qoyılmasa yaki ulıwma bunıń aldı alınsa.

Bir qaraǵanda, úrp-ádetlerge tiykarlanǵan jámiyette unamsız illetlerge orın joq. Birinshi náwbette, muqáddes dinimizde hár qanday zorlıqtı-birewdiń hayalına (qızına, sińlisine) jaman kóz benen qaraw qattı qaralanadı.

Biraq bizler 21-ásirde jasap atırmız. Qáleymizbe-joqpa, globallasıw processi ketip atır. Usı process biziń jámiyetimizdi de shetlep ótip atırǵan joq. Mıń jıllıq qádiriyatlarımız hám dástúrlerimizgede shań salmaqta. Sol sebepli, sociallıq tarmaqlarda “Zorladı, nekesiz bala tuwıldı, balasın satıwǵa urındı» sıyaqlı xabarlar tez-tez kózge túsedi. Jaslarımızdıń derlik kóp waqtı internette sociallıq tarmaqlardı paydalanıw menen ótedi. Olardıń qızıǵıwshılıǵın sheklewdiń múmkinshiligi joq. Tek ǵana bir jolı bar, ol da bolsa jaslıǵınan úrp-ádetlerimizdi qulaǵına sińdiriw.

Qanday qızlar aldanıp qaladı? Kóbinise, shańaraǵı tınısh emes, jetispewshilikte jasaytuǵın, mútajligi bar shańaraqlar qızları. Bunıń tiykarǵı sebebi, shańaraqta miyrim kórmey ósken qızdı aldaw oǵada ańsat.

Nege bizlerde aldanǵan qızlar hámmeniń jerkenishine sebep bolıp, balanı úyine alıp ketiwi kerek? Nege balanı dúnyaǵa keltiriwde “úlesin” qosqan jigit shette qalıwı kerek? Sebebi, “DNK” testlerin ótkeriwge, sudlasıwǵa mútajligi bar shańaraqlardıń puli joq. Solay eken, dúnyaǵa keltirilgen aldaw miywesi bolǵan balanı óz-ózinen tárbiyalawdıń múmkinshiligi joq. Sol sebepli bala sawdası menen baylanıslı jınayatlar kún sayın kóbeyip atır.

Hár bala tuwılıwı menen Ózbekstan Respublikası Konstituciyasında belgilengenindey onıń puqaralıq huqıqları payda boladı. Solay eken, bala satıw-jınayıy juwapkershilikke alıp keledi.

 

Azat  Seytanov, 

jınayat isleri boyınsha Nókis rayon sudı baslıǵı

Hayal-qızlarǵa huqıqıy túsinikler berildi

Búgin Qaraózek rayonı 16-sanlı balalar muzıka hám kórkem-óner mektebi imaratında «Hayallar dápteri» ne kiritilgen, huqıqıy másláhátge mútáj bolǵan hayal-qızlar menen ushırasıw bolıp ótti.

Oǵan Shımbay rayonlar aralıq puqaralıq isleri boyınsha sudı baslıǵı M. Sapaev, Shımbay rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı Z. Berdimuratov, Jınayat isleri boyınsha Qaraózek rayonlıq sudı baslıǵı J. Allaniyazov, Qaraózek rayonı hákimi orınbasarı shańaraq hám hayal-qızlar bólimi baslıǵı P. Uteniyazovalar qatnastı.

Ushırasıwǵa qatnasqan hayal-qızlar ózlerin qıynap júrgen mashqalaları boyınsha múrájetlerin bildirdi hám sudyalar tárepinen huqıqıy túsiniklerge iye boldı.

 

Sociallıq tarmaqlardan paydalanǵanda itibarlılıq talap etiledi

Internettegi sociallıq tarmaqlardan paydalanǵanda hár birimizden itibarlı bolıw talap etiledi. Sebebi, onıń ózine tán tártip-qıǵıydası bar. Degen menen ayırımlar bunı túsinbesten, qálegen xabardı tarqatıp, qátelikke, hátteki jınayatqa jol qoyadı.

Xojeli rayonında jasawshı G.Q.hám G.A. «telegram» internet tarmaǵı arqalı Ózbekstan Respublikasına alıp kiriw, tayarlaw hám tarqatıw qadaǵan etilgen diniy bayanattı tarqatıp, jınayatqa jol qoyǵan. Jınayat isleri boyınsha Xojeli rayonı sudınıń gezektegi sud májilisinde mine, usı jınayatlı is kórip shıǵıldı.

Málim bolǵanınday, G.Q. diniy qızıǵıwshılıǵı nátiyjesinde «telegram» internet tarmaǵı arqalı óziniń «Samsung J5» markalı uyalı telefonına Rafik Kamalovtıń 8-mart bayramı hám onıń tariyxı haqqındaǵı «2_5339054376570850013»dep atalǵan dogmatikalıq ideyaları menen uyǵınlasqan diniy bayanattı júklep alıp, 2021-jılı 8-mart kúni  telegram kanalındaǵı 24 aǵzası bar «Tuwisqanlar» gruppasına tarqatqan.

Sudlanıwshı G.A.da «telegram» internet jáhán tarmaǵındaǵı «you toube» arqalı óziniń «Samsung J4» markalı uyalı telefonı apparatına Rafik Kamalovtıń 8-mart bayramı hám onıń tariyxı haqqındaǵı «2_5339054376570850013» dep atalǵan dogmatikalıq ideyaları menen uyǵınlasqan diniy bayanattı júklep alıp, 2021-jılı 8-mart kúni  tegeramm kanalındaǵı 16 aǵzası bar «Sinfdoshlar 9g» gruppasına tarqatqan.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Din isleri boyınsha komiteti ekspertleri tárepinen ótkerilgen diniy-kompleks ekspertizasınıń 2021-jılı 6-aprel kúngi  IP-595-sanlı juwmaǵı boyınsha «2_5339054376570850013» fayldaǵı maǵlıwmat dogmatikalıq ideyaları menen uyǵınlasqan bolıp, onı Ózbekstan Respublikasına alıp kiriw, tayarlaw hám tarqatıw qadaǵan etilgen.

Solay etip, olar joqarıdaǵı háreketleri menen Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksiniń 2441-statyası 3-bólimi «g» bántinde názerde tutılǵan jınayattı qastan islegen.

Sudlanıwshılarǵa jaza tayınlaǵanda, olardıń qılǵan isinen shın kewilden pushayman ekenligi, aldın sudlanbaǵanlıǵı, birewiniń shańaraǵınan ajırasqanlıǵı, qaramaǵında er jetpegen perzentleri bar ekenligi, jasaw ornındaǵı mákan puqaralar jıyınıń baslıqları hám profilaktika inspektorları tárepinen jaqsı minezlemege iye ekenligi esapqa alındı.

Sud húkimi menen puqaralar G.Q. hám G.A.ǵa Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksiniń 2441-statyası 3-bólimi «g» bánti menen Jınayat Kodeksiniń 57-statyası qollanılıp, 4 (tórt) jıl múddetke azatlıqtan sheklew jazası tayınlandı.

 

I.ALLANIYАZOV,

Jınayat isleri boyınsha Xojeli rayonlıq sudınıń baslıǵı

 

Avtomobil transportında jolawshılar tasıw iskerligi menen licenziyasız shuǵıllanǵan 14 puqaranıń isi ashıq kóshpeli sud májilisinde kórildi

Jolǵa shıqqanda hár kim óz mánziline jetiw ushın asıǵadı. Álbette, bunda mánzilge qáwipsiz hám isenimli, óz waqıtında jetip barıw birinshi másele. Degen menen siz mingen avtotransport yamasa taksi xızmeti menen shuǵıllanıp kiyatırǵan shaxslardıń jollarda tiyisli taraw wákilleri tárepinen irkilip, nızamsız háreketi anıqlansa, bul jolawshıǵada jáne transport basqarıwshısına da qolaysızlıq tuwdırarı tábiyiy.
Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekstiń 176 – statyası 3-bántine muӯapıq avtomobil transportında jolawshılar tasıw iskerligi menen licenziyasız shuǵıllanıw puqaralarǵa bazalıq esaplaw muǵdarınıń 7 esesi, al ámeldar shaxslarǵa 30 esesine shekem járiyma qollanıw belgilengen.

Degen menen házirgi waqıtta ayırım transport basqarıӯshıları nızam talaplarına boysınbastan, arnawlı licenziyasız xalıqqa xızmet kórsetiw jaǵdayları ushıraspaqta.


Bul boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Transport ministrliginiń Avtomobillerde tasıӯlar qáwipsizligin támiyinlewdi baqlaw bóliminiń qala hám rayonlardaǵı sektor inspektorları hám Jol partul xızmeti inspektorları menen qospa reyd ilájları ótkerilip, nızam buzıwshılıq jaǵdayları anıqlanbaqta.

Usınday nızam talapların buzǵan avtotransport basqarıw   shılarına tiyisli tártipte járiyma jazasın belgilew boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Transport ministrliginiń imaratında kóshpeli sud májlisi bolıp ótti. Jınayat isleri boyınsha Qaraózek rayonı sudınıń sudyası Jeńis Allaniyazov basshılıǵında ótkerilgen kóshpeli ashıq sud májilisinde, nızam talapların buzıp avtotransport xızmeti menen shuǵıllanıp júrgen 14 puqaranıń isi boyınsha tiyisli nızamlı sharalar kórildi.

Durıs, turmıs ǵalma ǵalı, bala-shaǵanı baǵıw bánesi menen nızam talaplarına boysınbay háreketleniw waqıtı kelip usınday juwapkershilikke sebep boladı. «Is quralıń saz bolsa, mashaqqatıń da az boladı» degenindey, xalıqqa nızamlı turde avtotransport xızmetin kórsetiw hám transport basqarıwshıları, hám jolawshılar ushın da qáwipsiz jáne qolaylı.

Jeńis Allaniyazov,
Jınayat isleri boyınsha Qaraózek rayonı sudınıń sudyası

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı baslıǵı kóshpeli qabıllaw ótkerdi

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı baslıǵı Rasul Nazarov tárepinen Shomanay rayonı aymaǵındaǵı “Diyxanabod”, “Sarmanbaykól” hám de “Ketenler” awıl puqaralar jıyınlarında fizikalıq hám yurdikalıq shaxslardıń múrájatlerin tıńlaw hám ornında sheshiw maqsetinde kóshpeli qabıllaw ótkerildi.

Kóshpeli qabıllawǵa jámi 20 fizikalıq shaxslar kelip óz múrájatlerin bildirdi hám 1 puqaranıń múrájati ornında unamlı sheshimin taptı. Qalǵan múrájat iyelerine bolsa tiyisli tártipte huqıqıy túsinikler berildi.

 

Rasul Nazarov,

Jınayat isleri boyınsha Shomanay rayonı sudı baslıǵı 

500.000 sum berseń «pravań» tayın

Nókis qalasında jasawshı N.S. isimli shaxs miynet etpey ańsatlıq penen pul tabıwdı oylap, N.S ózgelerdiń pulların aldawshılıq jolı menen qolǵa kirgiziw maqsetinde, D.E. nıń isenimine kirip, D.E ge tanısları arqalı aydawshılıq gúwalıǵın alıw ushın bolıp ótetuǵın imtixannan 500.000 sum pul esesine ótkerip beriwdi wáde etedi. 2021-jıl 26-yanvar kúni saat 20:45 ler shamasında N.S Nókis qalası, Azatlıq kóshesi boyında D.E tan 500.000 sum puldı alǵan waqtında huqıq qorǵaw uyımı xızmetkerleri tárepinen irkilgen.

Bul háreket boyınsha jınayatli is qozǵatıldı. Is jınayat isleri boyınsha Bozataw rayonı sudı tárepinen kórip shıǵıldı.

Jınayat isleri boyınsha Bozataw rayonı sudınıń 28.04.2021-jılǵı húkimine tiykar N.S. Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 25,168-statyası 1-bólimi hám 25,28, 211-statyası 1-bólimi menen ayıplı dep tabılıp, sudlanıwshı N.S ǵa Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 25,168-statyası 1-bólimi menen is haqınıń 20 payız muǵdarın mámleket paydasına uslap qalǵan halda 1 (bir) jıl muddetke miynet dúzetiw isleri jazası tayınlandı.

Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 25,28,211-statyası 1-bólimi menen 57-statyası qollanılıp hár ay sayın is haqısınan 20 % muǵdarın mámleket dáramadı esabına uslap qalǵan halda 1 jıl múddetke dúzetiw isi jazası tayınlandı.

Tayınlanǵan jazalar Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 59-statyası tártibinde qosılıp, úzil-kesil negizgi óteytuǵın jazası hár ay sayın is haqısınan 20 payızı muǵdarın mámleket dáramadı esabına uslap qalǵan halda 1 jıl 1 ay múddetke dúzetiw isi jazası tayınlandı.

Zuxra Bayımbetova,
Jınayat isleri boyınsha Bozataw rayonı sudınıń baslıǵı

Buyrıq tártibinde is júrgiziwdiń processuallıq ózgeshelikleri

Ózbekstan Respublikasında barlıq tarawlarda basqıshpa-basqısh reformalar ámelge asırılmaqta.
Reformalar barısında áhmiyetli basqısh bolǵan puqaralardıń huqıq hám erkinlikleriniń qorǵalıwına qaratılǵan sud-huqıq sistemasındaǵı ózgerisler hám jańalıqlar mámleket rawajlanıwında ayrıqsha orın iyeleydi.

Bul baǵdardaǵı reformalar birinshi orında puqaralardıń huqıq hám erkinlikleriniń sud arqalı qorǵalıwı hám ádil sudlawdan paydalanıw imkaniyatların keńeytiw, sud islerin júrgiziwdiń processuallıq tártibin rawajlandırıw hámde Ózbekstan Respublikası nızamların xalıqaralıq huqıq normaları hám principlerine muwapıqlastırıw názerde tutıladı.

Óz gezeginde sudlarda is kóriw kóleminiń keńeyttiriliwi insan huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerin qorǵawdıń eń áhmiyetli kepili sıpatında sud hákimiyatınıń abıroyın bekkemlew, sudlardıń sózsiz ǵárezsizligin támiyinlew hámde olardıń huqıqıy demokratiyalıq mámleket hám kúshli puqaralıq jámiyet qurıwdaǵı rolin kóteriwge fundament jaratadı.

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq-processuallıq kodeksinde barlıq tayıpadaǵı puqaralıq islerdiń mazmunınan kóriwdiń birden-bir tártibi belgilengen bolıp, oǵan kóre puqaralıq isleri sud májlisinde, iste qatnasıwshı shaxslardıń qatnasıwında, olar tárepinen sudqa usınılǵan dáliyller hám ádil sudlawdı ámelge asırıwda kómeklesiwshi shaxslar bolǵan guwalardıń kórsetpeleri, ekspertlerdiń juwmaqları tiykarında mazmunı jaǵınan kórilip shıǵıladı.

Biraq sud ámeliyatında puqaralıq islerin kórip shıǵıwdı jánede ápiwayılastırıw hám rawajlandırıw, usı orında puqaralardıń huqıqları hám máplerin qorǵawdıń ápiwayılastırılǵan hám qolaylastırılǵan túri sıpatında ayırım tayıpadaǵı puqaralıq isleri boyınsha islerdi sud buyrıǵın shıǵarıw jolı menen sheshiw úlken áhmiyetke iye ekenligi talap etiledi.

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq-processuallıq kodeksiniń kishi bólimi “Buyrıq tártibinde is júrgiziw” dep ataladı hám 170-181-statyalardan ibarat “Sud buyrıǵı” dep atalatuǵın 18-baptan ibarat.

Bul bapta sud buyrıǵına tiyisli ulıwma qaǵıydalar, sud buyrıǵın beriw boyınsha talaplar, sud buyrıǵın beriw haqqındaǵı arzanıń túri hám mazmunı, sud buyrıǵın beriw haqqındaǵı arzaǵa qosılatugın hújjetler, sud buyrıǵın beriw haqqındaǵı arzanı qabıl etiwden bas tartıw tiykarları, sud buyrıǵın beriw haqqındaǵı arzanı qaytarıw, sud buyrıǵın beriw tártibi hám múddeti, sud buyrıǵınıń mazmunı, qarızdarǵa sud buyrıǵınıń kóshirme-nusxasın jiberiw, sud buyrıǵınıń nızamlı kúshke kiriwi, sud buyrıǵın biykar etiw tártipleri belgilengen.

Solay etip, puqaralıq islerin júrgiziw haqqındaǵı nızam hújjetleri buyrıq tártibindegi islerdi, dawa tártibindegi islerdi, ayrıqsha tártipte júrgiziletuǵın islerdi kórip shıǵıw hámde sheshiw tártibin belgileydi.
Demek, nızam talabına muwapıq, sud buyrıǵı –bul sudyanıń sudta isti kórmesten shıǵarǵan hújjet bolıp tabıladı.

Joqarıda atap ótilgenindey, sud buyrıǵın shıǵarıw boyınsha tómendegi talaplar qoyıladı:
-talap notarial tastıyıqlanǵan pitimge tiykarlanǵan bolsa;
-talap jazba pitimge tiykarlangan hám qarızdar tárepinen tán alınǵan bolsa;
-kommunal xızmetler yaki baylanıs xızmetleri tólemi boyınsha qarızdarlıqtı tastıyıqlawshı hújjetlerge tiykarlanǵan óndiriw haqqındaǵı talap shaǵım etilgen bolsa;
-er jetpegen balalar ushın alimentler óndiriw haqqındaǵı, ákelikti belgilew menen yaki úshinshi shaxslardı qatnastırıw zárúriyatı menen baylanıslı bolmaǵan talap shaǵım etilgen bolsa;
-esaplanǵan, biraq xızmetkerge tólenbegen is haqını hám oǵan teńlestirilgen tólemlerdi óndiriw haqqında arız qılınǵan bolsa;
-puqaralardan salıqlar hám basqa májbúriy tólemler boyınsha qarızdarlıqtı óndiriw haqqındaǵı talap shaǵım etilgen bolsa;
-ijara shártnamasında belgilengen ijara tólemleri múddetinde tólenbegenligi sebepli usı tólemlerdi óndiriw haqqında talap shaǵım etilgen bolsa;
-kóp kvartiralı úydiń jayları múlkdarlarınan májbúriy badallar hám tólemlerdi óndiriw haqqında talap shaǵım etilgen bolsa;
-jazba pitim bar bolǵan jaǵdayda, óndiriwdi qarızdardıń minnetlemeleri orınlanıwınıń támiynatı bolǵan kósher mal-múlkke qaratıw haqqında talap shaǵım etilgen bolsa sud buyrıǵı beriledi.

Sud buyrıǵı tártibinde is júrgiziwdi tártipke salıwshı nızam normalarınıń qollnılıwında birden-bir ámeliyattı engiziw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń “Buyrıq tártibinde is júrgiziwdi tártipke salıwshı nızam normaların qollawdıń ayrım máseleleri haqqında”ǵı 2006-jıl 3-fevraldaǵı 4-sanlı qararı qabıl etildi hám bul Plenum qararında sud buyrıǵı tártibinde is júrgiziw haqqında keń túsinikler berilgen.
Sud buyrıǵın shıǵarıw haqqında sudqa jazba túrde arza menen múrájat etiw talap etiledi. Oǵan qoyılǵan talaplar dawa arzaǵa qoyılǵan talaplarǵa uqsas boladı.
Sonıń menen birge, buyrıq shıǵarıw, shaxstıń huqıqları hám nızamlı máplerin ápiwayılastırılǵan tártipte qorǵawdı kózde tutadı.

Demek, sud buyrıǵın shıǵarıw haqqındaǵı arzada talaplar bayan etilip, onı tiykarlawshı jaǵdaylar hám tastıyıqlawshı hújjetler qosılǵan bolıwı lazım.
Sud ámeliyatında puqaralar tárepinen sud buyrıǵı shıǵarılǵanda ózleri sudqa shaqırtılmaǵanlıǵınan narazı bolıp arzalar kelip túsedi.

Bunday arzalarǵa joqarıda atap ótilgenindey, sud buyrıǵı isti mazmunı jaǵınan kórmesten, bar bolǵan jazba hújjetler tiykarında, shaǵım etilgen talaptıń mazmunı boyınsha arza sudqa kelip túsken kúnnen baslap úsh kún ishinde sudya tárepinen óndiriwshi hám qarızdar dep atalıwshı táreplerdiń qatnasıwısız shıǵarılatuǵınlıǵı, 181-statyasına muwapıq, qarızdar shaǵım etilgen talapqa qarsı qarsılıqların sud buyrıǵın bergen sudqa sud buyrıǵınıń kóshirme-nusxasın alǵan kúnnen baslap 10 kúnlik múddette jiberiwge haqılı ekenligi túsindiriledi.
Sonday-aq, qarızdardan shaǵım etilgen talapqa qarsı narazılıq bolgan jaǵdayda sudya sud buyrıǵın biykar etip, bul haqqında uyǵarıw shıǵaradı, bul uyǵarıwda sudya óndiriwshi bildirgen talap boyınsha dawa isin júrgiziw tártibinde, yaǵnıy sudqa dawa arza keltiriwi múmkinligin túsindiredi hámde uyǵarıw kóshirmesi uyǵarıw shıǵarılǵannan keyin úsh kúnnen keshiktirmey óndiriwshige hám qarızdarǵa qol qoydırıp tapsırıladı yaki olarǵa pochta arqalı yamasa elektron hújjet tárizinde jiberiledi.

Juwmaqlap aytqanda, bul institut tek ǵana sudyanıń is kóleminiń kemeyiwineǵana emes, al jáne puqaralardıń buzılǵan huqıqların tez hám ápiwayı túrde qorǵalıwına erisiwge de xızmet etedi.

Zulfiya Babadjanova,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

 

Mámleketlik uyım yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıӯ uyımı tárepinen nızam hújjetlerine muӯapıq bolmaǵan hújjet qabıl etiliӯi, sonday-aq, olardıń ámeldar shaxslarınıń nızamǵa qayshı háreketleri (háreketsizligi) nátiyjesinde puqaraǵa yaki yuridik shaxsqa jetkerilgen zıyannıń ornı mámleket tárepinen yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıӯ uyımı tárepinen qaplanadı

Ózbekstan Respublikası Prezidenti qasındaǵı Isbilermenlik subektleriniń huqıqları hám nızamlı máplerin qorǵaw boyınsha wákili «S.A» juwapkershiligi sheklengen jámiyetiniń mápin qorǵap  ekonomikalıq sudına dawa arza menen múrájat etip rayon hákimliginen onıń paydasına 174 908 823 swm keltirilgen zıyan óndiriwdi soraǵan.

Sudtıń  uyǵarıwı menen “Sh” JShJ ekinshi juwapker retinde tartılǵan hám 2021 jıl 27 sentyabr kúngi hal qılıw qararı menen 174 908 823 swm keltirilgen zıyan ekinshi juwapker «Sh» JShJnen óndirilgen, rayon hákimligi juwapkershilikten azat etilgen.

Hal qılıw qararına narazı bolıp “Sh” JShJ apellyaciya tártibinde arza berip,  ózin juwapkershilikten azat etip, keltirilgen ziyandı rayon hákimliginen óndiriwdi soraǵan.

Istegi anıqlanǵan jaǵdaylarǵa qaraǵanda rayon hákimligi 2015 jıl 30 mart kúngi qararı menen “Sh” JShJne tiyisli bolǵan paydalanılmay bos turǵan 2 dana qoymaxana imáratların turaqlı paydalanıӯ huqıqı menen rayon hákimligi balansına alǵan.

Bunnan soń,  Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń 2017-jıl 16-dekabr kúngi 840-sanlı qararı menen kórsetilgen imáratlar investiciya hám sociallıq minnetlemelerdi qabıl etiӯ shárti menen “nol” bahada tańlaӯda satıӯ ushın paydalanılmastan turǵan mámleket múlki obektleri dizimine kiritilgen hám Karaqalpaqstan Respublikası Menshiklestirilgen kárxanalarǵa kómeklesiӯ hám básekeni raӯajlandırıӯ mámleketlik komiteti, “S. A” JShJ hámde rayon hákimligi ortasında  2018-jıl 27-iyun kúni  dúzilgen aldı-sattı shártnamasına tiykar “S. A” JShJ imaratlarǵa investiciya kiritiӯ shárti menen “nol” bahasında  satılǵan.

Aldı-sattı shártnama shártlerine kóre “S.A” JShJ  eki jıl múddette obektte bahası 204 000 000 sumlıq investiciya kirgiziw minnetlemesin alǵan hámde bul  minnetlemeni tolıq orınlaǵan.

Biraq, rayon hákimshilik sudınıń 2020 jıl 22 iyun kúngi hal qılıӯ qararı menen rayon hákiminiń 2015 jıl 30 mart kúngi qararı haqıyqıy emes tabılǵan hám múlkler “Sh” JShJne qaytarılǵan.

Rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2020 jıl 05 oktyabr kúngi hal qılıw qararı menen “S.A” JShJ 1 hám 2 sanlı qoymaxana imaratlarınan májbúriy tártipte shıǵarılǵan.

Nátiyjede “S.A” JShJ múlklerden paydalanıw huqıqın joytqan hám usı múlkke jumsaǵan  qárejetler summası muǵdarında materiallıq ziyan kórgen.

Birinshi instanciya sudı  qárejetler “Sh” JShJne tiyisli bolǵan múlkke jumsalǵanlıǵı sebepli keltirilgen ziyan usı jámiyetten óndiriliwi tiyis dep  tapqan.

Ózbekstan Respublikası  Puqaralıq kodeksiniń 15-statyası birinshi bólimine kóre mámleketlik uyım yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıӯ uyımı tárepinen nızam hújjetlerine muӯapıq bolmaǵan hújjet qabıl etiliӯi, sonday-aq, olar ámeldar shaxslardıń nızamǵa qayshı háreketleri (háreketsizligi) nátiyjesinde puqaraǵa yaki yuridik shaxsqa jetkerilgen zıyannıń ornı mámleket tárepinen yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıӯ uyımı tárepinen qaplanıӯı lazım. Bunday zıyannıń ornı mámleketlik uyımnıń byudjetten tısqarı qárejetleri yaki puqaralar ózin-ózi basqarıӯ uyımlarınıń qárejetleri esabınan qaplanadı.

Usı Kodekstiń 990-statyası birinshi hám úshinshi bólimlerine muӯapıq mámleketlik uyımlardıń, puqaralar ózin-ózi basqarıӯ uyımlarınıń nızamǵa qayshı qararları nátiyjesinde puqaraǵa yaki yuridik shaxsqa jetkerilgen zıyan, olardıń ámeldar shaxslarınıń ayıbı bolıӯına qaramastan, sudtıń qararı tiykarında qaplanıӯı lazım.

Zıyan usı Kodekstiń 15-statyasında názerde tutılǵan tártipte qaplanadı.

Sonlıqtan apellyaciya instanciya sudı, “S.A” JShJne materiallıq ziyan rayon hákimliginiń nızamǵa qayshı hújjet qabıl etiliwiniń aqıbetinde  keltirilgenligin itibarǵa alıp, hal qılıw qararın biykar etken hám keltirilgen ziyandı rayon hákimliginen óndiriw  haqqında jańa qarar qabıl qılǵan.

 

Gawhar Zaripova,

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

 

Sociallıq tarmaqlardaǵı advokat D.Tájimuratov tárepinen «Nukus online» youtube kanalınan 9-oktyabr kúni “G.Bazarbaevanıń is háreketleri aydınlastı”, 20-oktyabr kúni “Qazı degen ádil bolar edi. Sud ne sud?”, 13-noyabr kúni “Shashı uzın aqılı kelte” atamasında járiyalanǵan videomúrájatlar boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń rásmiy múnásibeti

Advokat D.Tájimuratov tárepinen «Nukus online» youtube kanalınan 9-oktyabr kúni “G.Bazarbaevanıń is háreketleri aydınlastır”, 20-oktyabr kúni “Qazı degen ádil bolar edi. Sud ne sud?”, 13-noyabr kúni “Shashı uzın aqılı kelte” atamasında járiyalanǵan videomúrájatlarda tiykarınan Qaraqalpaqstan Respublikası sudında ilgeri xojalıq isleri meńgeriwshisi lawazımında islegen S.Azilxanovtıń birneshshe uyımlarǵa jazǵan arzası hám onda keltirilgen máseleler boyınsha pikirler bildiriledi. Degen menen, advokat tárepinen S.Azilxanovtıń arzasında kórsetilmegen biraq, onda jazılǵanday etip jeke óziniń kóz-qaras hám pikirlerin puqara S.Azilxanov atınan bildirgen.

S.Azilxanovtıń arzası hán onda keltirilgen máselelerdiń haqıyqatqa muwapıqlılıǵı boyınsha Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen úyreniw maqsetinde xızmet tekseriwi alıp barılmaqta.

Bajıxana tólemlerin tólew boyınsha minnetleme

Dawager Bajıxana basqarması sudqa dawa arza menen múrájat etip, juwapker JShJ túrindegi qospa kárxanadan 425 479 580,24 swm bajıxana tólemlerin óndiriwdi soraǵan.

Birinshi instanciya sudınıń 2021 jıl 12 oktyabr kúngi hal qılıw qararı menen dawa arza qanaatlandırılǵan.

Hal qılıw qararına narazı bolıp qospa kárxana apellyaciya tártibinde arza bergen.

Istegi anıqlanǵan jaǵdaylarǵa qaraǵanda Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2019 jıl 15 fevral kúngi “Boyan tamır hám basqa dárilik ósimliklerin jetistiriw hámde sanaat usılında qayta islewdi nátiyjeli shólkemlestiriw menen baylanıslı qosımsha is-ilajlar haqqında”ǵı 138-sanlı qararınıń 9-bándine tiykar boyan tamır hám basqa dárilik ósimliklerdi jetistiriw hám qayta islew shólkemleri birlespesiniń aǵzalarına ózleriniń islep shıǵarıw mútájlikleri ushın respublikada islep shıǵarılmaytuǵın hám alıp kelinetuǵın texnologik úskeneler, arnawlı awıl xojalıǵı texnikaları, olardıń komplektlewshi buyımları hám awısıq bólekleri, shiyki zatlar, materiallar, sonıń ishinde qurılıs materialları, boyan tamır hám basqa dárilik ósimlikler tuqımları hám nálleri, sonday-aq ushıwsısız ushıw apparatları ushın 2024 jıl 1 yanvarǵa shekem bolǵan múddetke bajıxana tólemlerinen (qosılǵan qun salıǵı hám bajıxana jıyımlarınan tısqarı) azat etilgen.

Qospa kárxana tárepinen Qıtay Xalıq Respublikasında jaylasqan “SHANDONG SHIFENG (GROUP) CO., LTDdan importqa alıp kelingen, faktura bahası 36440 AQSh dolları bolǵan 3 dóńgelekli, ózi awdarıwshı (samosval), modeli Shifeng 7YP-1750D-6 bolǵan 8 dana transport quralların bajıxana júk deklaraciyasına tiykar rásmiylestirip, bajıxana tólemlerinen azat etilgen halda “Erkin aylanısqa shıǵarıw” (Import) bajıxana rejimine rásmiylestirgen.

Bajıxana basqarması tárepinen tovarlar shıǵarılıp jiberilgeninen keyingi bajıxana baqlawı ótkerilgende sırt elden alıp kelingen tovarlar 138-sanlı qararda belgilengen talaplarǵa juwap bermesligi, atap aytqanda tovarlar arnawlı awıl-xojalıǵı texnikası bolıp esaplanbaytuǵınlıǵı anıqlanǵan.

Qospa kárxana  alıp kelingen tovarlar arnawlı awıl-xojalıǵı texnikası kategoriyasına jatauǵınlıǵın, bul islep shıǵarıwshınıń qollanbasında kórsetilgenligin tiykar etip, esaplanǵan bajıxana tólemlerin tólewden  bas tartqan.

Biraq, Ózbekstan Respublikası Ádillik ministrligi qasındaǵı X.Sulaymanova atındaǵı Respublika sud ekspertiza orayınıń Qaraqalpaqstan Respublikası bóliminiń bergen ekspertiza juwmaǵı menen “7YP-1750D-6” markalı úsh dóńgelekli ózi awdarıwshı texnikalar mototransport qurallarına tiyisli L5 kategoriyadaǵı tricikl bolıp, transport texnikalarında arnawlı funkciyalardı orınlaytuǵın qurılmalar joqlıǵı sebepli arnawlı awıl xojalıǵı texnikası bolıp esaplanbaytuǵınlıǵı anıqlanǵan.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Agrosanoat kompleksi ústinen qadaǵalaw inspekciyasınıń maǵlıwmatnamasında kórsetilgen transportlar “Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Agrosanoat kompleksi ústinen qadaǵalaw inspekciyası tárepinen qadaǵalanatuǵın hám texnikalıq kórikke tartılatuǵın awıl xojalıǵı, melioraciya hám jol-qurılıs texnikaları, ońlaw hám servis ásbap-úskeneleri túrleri”niń diziminde joq ekenligi, sonday-aq awıl xojalıǵı texnikası, traktorlar, ózi júrer mashinalar yaki arnawlı texnikalar markasına kiritilmegenligi hámde inspekciyada mámleketlik dizimge alınbaǵanlıǵı kórsetilgen.

Sonlıqtan, birinshi instanciya sudı qospa kárxana  bajıxana tólemlerinen jeńillikke iye emes dep tapqan hám bajıxana tólemlerin óndiriw haqqında qarar qabıllaǵan. Apellyaciya instanciya sudınıń qararı menen hal qılıw qararı ózgerissiz qaldırılǵan.

 

 

Gawhar Zaripova,

 Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

 

Skip to content