Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası

Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası

Qanlıkól rayonı Mádeniyat MPJ imaratında, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatı Baslıǵı T.Narbaeva hám Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı M.Kamalov tárepinen tastıyıqlanǵan “Jol karta”nıń 11-bánti hám 24-bántileriniń orınlanıwın támiyinlew hám “Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası kúni”nde xalıqtı sergeklikke shaqırıw, puqaralar arasında jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw maqsetinde, ushırasıw bolıp ótti.

Ushırasıwǵa Jınayat isleri boyınsha Qanlıkól rayon sudı baslıǵı, rayonlıq ishki isler bólimi, mákeme xızmetkerleri, aymaq turǵınları qatnastı. Ushırasıw barısında, joqarıda atap ótilgen máseleler boyınsha taraw qánigeleri keńnen maǵlıwmat berip, bul baǵdarda isleniwi tiyis ilajlar, alǵa qoyılǵan wazıypalardıń áhmiyeti túsindirildi.

Jaslar hám olardıń tálim-tárbiyasına elede itibardı kúsheytiw zárúr

Qaraqalpaqstan Respublikasında jınayatlardıń aldın alıw, jınayatshılıq profilaktikasın elede kúsheytiw, ádil sudlawdı támiyinlew hám korrupciyasız aymaqqa aylandırıw boyınsha Jol kartasınıń 11- 24-bántinde belgilengen wazıypalardıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Shımbay rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı Z.Berdimuratov tárepinen Kegeyli rayonında jaylasqan «Quyashlı», «Baxıtlı», «Nurlı bostan», «Jalpaq jap» mákan puqaralar jıyınlarında hám «Abat» awıl puqaralar jıyınları turǵınları menen ushırastı. Olarǵa tarawda qabıl etilip atırǵan jańa Nızam hám normativ huqıqıy hújjetlerdiń áhmiyetin túsindirdi.

Sonday-aq, aymaqta huqıqbuzarlıqtıń aldın alıw, jınayatshılıqqa qarsı gúresiw, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları menen islesiw baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan jumıslar boyınsha maǵlıwmat berdi.

Atap aytqanda búgingi kúnde júz berip atırǵan kewilsiz xádiyseler, túrli jınayatlardıń basım kópshiligi jaslar tárepinen ámelge asırılıp atır. Solay eken, jaslar hám olardıń tálim-tárbiyasına elede itibardı kúsheytiw zárúr. Bunnan basqa para alıw, para beriw jaǵdayları anıqlansa dárhál huqıq qorǵaw uyımlarına xabar beriw kerekligi boyınsha úgit-násiyat jumısları alıp barıldı.

Zamir Berdimuratov
Shımbay rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı

Xalıq penen ushırasıw

Xojeli rayonı «Párwaz» MPJ turǵınları qatnasıwında, jınayat isleri boyınsha Xojeli rayonı sudınıń baslıǵı I.Allaniyazov, jınayat isleri boyınsha Xojeli rayon sudınıń sudya járdemshisi B.Turdibaev, Xojeli rayonı prokurorınıń aǵa járdemshisi B.Abıllaeva hám Xojeli RIIB XPB profilaktika inspektorı R.Reymbaevlar tárepinen 2021-jıl 19-avgust kúni Xojeli rayonı, «Párwaz» MPJ imaratında jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqtıń aldın alıw baǵdarında islenip atırǵan jumıslar haqqında, sonday-aq, Ózbekstan Republikası “Sudlar haqqında”ǵı ÓRN-703-sanlı Nızamnıń mazmunı hám áhmiyeti haqkında puqaralarǵa keńnen túsindirip berdi.

Jańa nızam sud hákimiyatınıń haqıyqıy ǵárezsizligin támiyinlew tiykarı

Mámlekette demokratiyanıń ústinligi, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń huqıq hám mápleriniń kepilligi qorǵalǵanlıǵı sud hákimiyatiniń ashıqlıǵı qay dárejede ekenligine baylanıslı. 2021-jıl 28-iyul kúni jańadan qabıl etilgen Ózbekstan Respublikasınıń “Sudlar haqqında”ǵı nızamı usı maqsetlerdi ózine jámlestirgen bolıp, tarawda ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń dawamı bolıp bolıp esaplanadı.

Nızam 101 statyadan ibarat bolıp, rásmiy járiyalanǵan kúnnen, yaǵnıy 2021-jıl 29-iyuldan nızamlı kúshke kirdi. Sudlar xızmetiniń ashıqlıǵın támiyinlewde áhmiyetli tiykar bolıp xızmet etetuǵın jańa baspadaǵı Ózbekstan Respublikasınıń “Sudlar haqqında”ǵı Nızamında qanday jańalıqlar belgilendi.
Aytıp ótiw kerek, mámleketimiz basshısınıń sudlarǵa ádil sudlawdı ámelge asırıw menen baylanıslı bolmaǵan hár qanday wazıypalardı júklewge jol qoymaw haqqındaǵı talabı jańa nızam menen bekkemlep qoyıldı.

Nızamda sud májilisinde ǵalaba xabar quralları wákilleri tosqınlıqsız qatnasıp, belgilengen tártipte fotosúwretke alıw, video hám audio jazıwlardı ámelge asırıwı múmkinligi belgilendi. Solay bolsada, aldın ǵalaba xabar quralları wákilleriniń sud májilisinde qatnasıw huqıqı basqa nızamlar hám Joqarǵı sud Plenumi menen tártipke salınar edi.

Jańa nızamda Joqarǵı sud baslıǵınıń wákillikleri anıqlastırılıp, toltırıldı. Joqarǵı sud Plenumı májilisinde kóriletuǵın máseleler Joqarǵı sud baslıǵı tárepinen kiritiliwi, Joqarǵı sud baslıǵı sudyalar Joqarǵı kvalifikaciyalıq kollegiyanıń qararları, sheshimleri ústinen Sudyalar joqarǵı keńesine usınıs kiritiwge wákillikli ekenligi názerde tutılmaqda.

Nızam menen sudyalarǵa qosımsha májbúriyatlar belgilep qoyıldı. Sudya korrupciyanıń hár qanday kórinislerine hám ádil sudlawdı ámelge asırıw boyınsha xızmetine nızamsız aralasıwǵa urınıwlarına qarsılıq kórsetiwi hámde bunday jaǵdaylar anıqlanǵan jaǵdayda bul haqqında Sudyalar Joqarǵı keńesine xabar beriwi hám sud processi qatnasıwshıların húrmet etiwleri shárt.

Sonday-aq, sudya shaxsan ózi yaki isenimli shaxsları arqalı isbilermenlik penen shuǵıllanıwǵa, sudya, sudyanıń eri (hayalına) ham er jetpegen perzentleri Ózbekstan Respublikası aymaǵınıń sırtında jaylasqan shet el banklerinde esap-betler (amanatlar) ashıwǵa hám olarǵa iye bolıwǵa, naq pul ǵárejetlerin hámde qımbatlıqlardı saqlawǵa, sudta kórip shıǵılıp atırǵan másele boyınsha sud hújjeti nızamlı kúshine kiremen degenshe ashıqtan-ashıq pikir bildiriwge haqlı emesligi qatań belgilendi.

Bunnan tısqarı, nızam menen sudyalardı saylaw hám tayınlaw tártibine hám bir qansha ózgeris hám qosımshalar kirgizildi.

Jınayat islegenlikte ayıplanıp atırǵan shaxs, aldın sudlanǵan yaki ózine qarsı qozǵatılǵan jınayat isi reabilitaciya qılmaytuǵın tiykarlar boyınsha qısqartılǵan shaxs, shet mámleket puqaralıǵına iye bolǵan yaki shet mámlekette jasaw huqıqın tastıyıqlawshı jasaw gúwalıǵına yamasa basqa hújjetke iye bolǵan shaxs, sud tárepinen háreketke uqıpsız yamasa háreketke uqıplılıǵı sheklengen dep tabılǵan shaxs, psixiatriya yaki narkologiyalıq dispanserlerinde esapta turǵan shaxs, sudyanıń wákilliklerin ámelge asırıwǵa tosqınlıq etetuǵın basqa kesellikke shalınǵan shaxs sudyalıq lawazımına talaban bolıwı múmkin emesligi haqqındaǵı norma menen toltırıldı. Aldınǵı nızamda sudyalıq lawazımına talabanlarǵa qoyılatuǵın talaplardı belgilewshi bul normada názerde tutılmaǵan edi.

Joqarǵı sud sudyası lawazımına saylanatuǵın shaxslar yuridiklıq qániygeligi boyınsha keminde on bes jıllıq is stajına, sonıń menen birge qaǵıyda retinde, sudya sıpatında keminde jeti jıllıq is stajına iye bolıwı lazım.
Yuridikalıq qániygeligi boyınsha keminde on jıllıq is stajına, sonıń menen birge qaǵıyda retinde, sudya sıpatında keminde eki jıllıq is stajına iye bolǵan shaxslar Áskeriy sud, wálayat sudı hám oǵan teńlestirilgen sudlar sudyası bolıwı múmkin.

Yuridiklıq qániygeligi boyınsha keminde jeti jıllıq is stajına iye bolǵan shaxslar bolsa rayonlararalıq, rayon, qala sudınıń, aymaqlıq áskeriy sudtıń sudyası bolıwı múmkinligi belgilendi. Sonday-aq, burın nızamastı hújjetleri menen tártipke salınǵan sudyaǵa intizamiy is qozǵatıw hám sudyaǵa qollanılatuǵın intizamiy jaza sharaları nızam menen belgilep qoyıldı.

Yaǵnıy, sudyaǵa intizamiy is tiyisli sudyalar kvalifikaciyalıq kollegiyası tárepinen sudya usı nızamda sheklengen háreketlerdi islegenligi haqqındaǵı arza yaki xabar boyınsha ótkerilgen xizmet tekseriwi nátiyjelerine kóre qozǵatılıwı múmkin.

Sudyalardıń kvalifikaciyalıq kollegiyası intizamiy juwapkershilikke tartılǵan sudyaǵa eskertiw, ortasha aylıq is haqınıń otız payızınan artıq bolmaǵan dárejede járima, kvalifikaciya dárejesin bir dárejege túsiriw hám wákillerin múddetinen burın toqtatıw intizamiy jaza sharalarınan birewin qollawı múmkin.

Juwmaqlap aytqanda, usı nızamda belgilengen tártip-qaǵıydalar sud hákimiyatınıń bekkemligin, sudlar xızmetiniń ashıqlıǵın támiyinlewde, puqaralardıń sudlar xızmetine isenimin bekkemlew, ádil sudlawǵa erisiw dárejesin ámelge asırıw hám taraw wákillerin qollap-quwatlawǵa xızmet etedi.

Nókis rayonı jınayat
isleri boyınsha sudı baslıǵı           Azat Seytanov

Sudtıń maqseti de shańaraqtı saqlap qalıw…

Jınayat isleri boyınsha Nókis rayonı sudınıń baslıǵı A.Seytanov, Nókis rayonlar aralıq ekanomikalıq sudı sudyası M. Karimbaeva hám Nókis rayonlar aralıq puqaralıq isleri boyınsha sudınıń baslıǵı N.Abdakimovlar Nókis rayonı turǵınları menen ushırasıp, olardıń sud-huqıq máselelerine baylanıslı múrájatların tıńladı.

Atap aytqanda, “Baqanshaqlı” awıl puqaralar jıyını Jiydeli awılında jasawshı Dúysenbay Allaniyazov balası “Jaslar” dápterine kirgizilip sektor arqalı kredit alǵan eken. Sol kredit pulların gerbish shıǵaratuǵın úskene alıw ushın bir firmaǵa ótkeredi, firma úskeneni ákelip beredi, biraq bul úskeneniń  islemeytuǵın úskene ekenligi málim bolǵannan keyin olar firmadan puldı qaytarıp alıwǵa háreket etedi. Degen menen máselesi sheshilmey, eki ortada áwere bolıp bul qabıllawǵa pulın alıwda járdem sorap múrájat etti. Oǵan tiyisli tártipte huqıq qorǵaw uyımlarına múrájat etiw huqıqı túsindirildi.

Taqırkólli Gúlzabira Eshbaeva qabıllawǵa júdá názik sonıń menen birge qıyın bir máselede, yaǵnıy balası menen kelini ajırasıwǵa arza bergenligi, ortada eki aqlıǵı bar bolıp olardıń ajırasıwına qarsı ekenligin aytıp jarastırıw ushın járdem soraydı.  Bul puqaraǵa perzentlerine sud tárepinen 2021-jıl 03-dekabr kúnine shekem jarasıw ushın múddet berilgenligi, sudtıń maqseti de shańaraqtı saqlap qalıw ekenligi túsindirildi.

Kóshpeli qabıllawǵa “Aqterek”, “Aqmanǵıt”,Baqanshaqlı” hám “Taqırkól”  awıl hám mákan puqaralar jıyınlarında jasawshı puqaralar ózleriniń aliment óndiriw, aqlıq qızın ѳziniń atına ótkeriw, , qáwender tayarlaw, propiskadan shıǵarıw, nekesin biykar etiw sıyaqlı máselelerde ámeliy járdem sorap sud basshılarına múrájat etti.  Olarǵa tiyisli tártipte nızam sheńberinde huqıqıy túsinikler berildi. Qabıllawda jámi 10 puqaranıń múrájatı tıńlandı.

Jańa nızam ámelde

Prezidentimiz tárepinen 2021-jıl 28-iyulde imzalanǵan Ózbekstan Respublikasınıń «Sudlar haqqında»ǵı nızamı mámleketimiz sud-huqıq tarawında ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń ámeliy dawamı boldı.
Jańa nızam 101 statyadan ibarat bolıp, onda belgilengen normalar sudyalardıń haqıyqıy ǵárezsizligi hám qol qatılmaslıǵın támiyinlew, sudlar iskerliginiń nátiyjeliligin hám abıroyın arttırıw, sudlardıń ashıqlıǵın támiyinlew, puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń nızam menen qorǵalatuǵın máplerin qorǵaw ushın ayrıqsha dástur bolıp xızmet etedi.

Jańa nızamǵa muwapıq sudya óz xızmet wazıypaların atqarıwda sonday-aq xızmetten tısqarı munásibetlerde sudyalıq ádep-ikramlıq kodeksi talaplarına ámel etiwi, sud hákimiyatı abıroyın, sudyanıń abıroyı hám qádir-qımbatın tusiriw yaki onıń biyǵárezligi, qalıs hám ádalatlılıǵına guman tuwdırıwı mumkin bolǵan hár qanday háreketlerden ózin tıyıwı, korrupciyanıń hár qanday kórinislerine hám ádil sudlawdı ámelge asırıwda nızamǵa qayshı aralasıwlarǵa urınıwlarǵa qarsılıq kórsetiwi kerek. Bunday halatlar anıqlanǵan jaǵdayda bul haqqında Ózbekstan Respublikası Sudyalar joqarǵı keńesine xabar qılıwı belgilep qoyıldı.

Bunnan tısqarı, aldın sudyanıń turar jayına yaki xızmet xanasına, paydalanatuǵın transportına kiriw, olardı kózden keshiriw, olarda tintiw ótkeriw yaki olardan zatlardı alıw, onıń telefondaǵı soylesiwlerin esitiw, sudyanı jeke kózden ótkeriw hám onı jeke tintiw qılıw, onıń xat-xabarların, oǵan tiyisli zatlar hám hujjetlerdi kózden keshiriw, alıp qoyıw yaki alıwǵa Qaraqalpaqstan Respublikası prokurorınıń, wálayat, Tashkent qalası prokurorınıń, Ózbekstan Respublikası Áskeriy prokurorınıń ruxsatı yaki sudtıń qararı menen jol qoyılǵan. Endi bolsa, bunday háreketler tek ǵana Ózbekstan Respublikası Bas prokurorınıń ruxsatı menen yaki sudtıń qararına tiykar ámelge asırılıwı nızam menen bekkemlendi.

Juwmaq ornında sonı aytıw mumkin, usı nızam sudyanıń qol qatılmaslıǵın hám shın mánidegi ǵárezsizligin támiyinlewde zárur áhmiyetke iye bolıw menen birge ádil sudlawdıń sapalı ámelge asırılıwına xızmet etedi.

Jınayat isleri boyınsha
Xojeli rayonı sudınıń baslıǵı       Ibrayım Allaniyazov

Nızamshılıqtaǵı ózgerisler

Ózbekstan Respublikasınıń 2021-jıl 16-avgust kúni qabıl etilgen 708-sanlı «Jer uchastkaların ajıratıw hám olardan paydalanıw, sonday-aq jerlerdi esapqa alıw hám mámleket jer kadastrın júritiw sistemasın jetilistiriw múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgeris hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı Nızamı menen Hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı Kodeksiniń 27-statyasına ózgeris kirgizilip, bunda usı statyanıń birinshi bólimi 2-bántindegi «mámleket basqarıw organlarınıń» sózleri «jergilikli mámleket hákimiyat organlarınıń, mámleket basqarıw organlarınıń» degen sózleri menen almastırıldı.
Bul ózgeristiń Kodekske kirgiziliw sebebi usı nızam menen «Jergilikli mámleket hákimiyatı organları» haqqındaǵı Nızamǵa taza normanıń engiziliwi, yaǵnıy «Xalıq deputatlar Keńesi hám hákim qabıl etilgen hámde shıǵarılǵan hújjetler ústinen puqaralar, jámiyetlik birlespeler, kárxanalar, mekemeler hám shólkemler tárepinen sud tártibinde shaǵım etiwi, sonday-aq prokuror tárepinen protest keltiriliwi múmkin»ligi názerde tutılǵan.

Yaǵnıy, aldın Xalıq deputatlar Keńesleri tárepinen qabıl etilgen hámde shıǵarılǵan hújjetler ústinen sud tártibinde shaǵım etiw múmkin emes edi.

Usı norma menen bunnan bılay óziniń huqıq hám mápleri buzılǵan dep esaplaytuǵın hár bir fizikalıq shaxs hám yuridik shaxslardıń wákilleri sudqa múrájat etiw huqıqı kepillenbekte.

Nókis rayonlar aralıq

hákimshilik sudınıń baslıǵı           Bekbawlı Dosımbetov

JAŃA REDAKCIYADA QABÍL ETILGEN «SUDLAR HAQQÍNDA»ǴÍ ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ NÍZAMÍNÍŃ MAZMUNÍ HÁM ÁHMIYETI

Sońǵı jıllarda mámleketimizde puqaralar, yuridikalıq shaxslar hámde isbilermenlik subektleriniń huqıqları hám nızamlı mápleriniń sud jolı menen hár tárepleme hám tolıq qorǵalıwın támiyinlew, sud tarawına xabar kommunikaciyalıq texnologiyalardı keńnen engiziw, sud májilisleriniń ashıqlıǵı hám áshkaralıǵın támiyinlew hám puqaralardıń ádil sudlawǵa erisiw dárejesin asırıw barısında izbe-izlik penen reformalar ámelge asırılıp kelinbekte.

2021 jıl 28 iyulda jańadan qabıl etilgen Ózbekstan Respublikasınıń «Sudlar haqqında»ǵı nızamı áyne sol maqsetlerdi ózine jámlestirgen bolıp, tarawda ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń logikalıq dawamı boldı, dep aytıwımızǵa barlıq tiykarlar bar.

Bul Nızam 101 statyadan ibarat bolıp, rásmiy járiyalanǵan kúnnen, yaǵnıy 2021-jıl 29-iyuldan baslap nızamlı kúshine kirdi.

«Sudlar haqqında»ǵı jańa nızamnıń eski redakciyadaǵı nızamnan tiykarǵı parıqları hám ózine tán ózgeshelikleriniń ayırımları haqqında toqtalıp ótemiz.

Nızamdaǵı tiykarǵı jańalıq Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev tárepinen 2020-jıl 24-iyulda imzalanǵan «Sudlar iskerligin jánede jetilistiriw hám ádil sudlaw nátiyjeliligin asırıwǵa baylanıslı qosımsha is-ilájlar haqkında»ǵı PF-6034-sanlı Pármanda belgilengen strukturalıq reformalardan kelip shıqqan bolıp, Nızamnıń 2-statyasında sudlardıń jańa sisteması belgilendi. Oǵan muwapıq, 2021-jıldıń 1-yanvardan baslap puqaralıq, jınayat isleri boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalalıq sudları hám Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalalıq ekonomikalıq sudları birlestirilgenligi hámde rayon (qala) hákimshilik sudları saplastırılǵanlıǵı múnásebeti menen sud sistemasında Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalalıq sudları, sonday-aq rayonlararalıq hákimshilik sudları kórsetip ótildi.
Sonday-aq Nızamnıń sudyalar korpusın rawajlandırıwǵa baǵıshlanǵan 5-statyasında sudyalar korpusın rawajlandırıw sudyalardıń ǵárezsizligi principine qatań muwapıq halda Ózbekstan Respublikası Sudyalar joqarǵı keńesi tárepinen ámelge asırılıwı, keńesti shólkemlestiriw hám onıń iskerlik tártibi ayrıqsha nızam menen belgileniwi názerde tutılǵan.

Bunnan tısqarı, sudyalardıń ǵárezsizligi, nızam hám sud aldında teńlik, sud hújjetleriniń májbúriyligi, sud islerin júrgiziwdiń áshkaralıǵı, sud isleri júrgiziletuǵın til, sud qorǵawında bolıw huqıqı, ayıpsızlıq prezumpciyası kibi sudlar iskerliginiń principlerine qosımsha ráwishte nızamlılıq dep atalǵan 8-statyada Ózbekstan Respublikasında ádil sudlaw nızamǵa qatań muwapıq halda ámelge asırılıwı belgilengen bolsa, sud hújjeti ústinen shaǵım etiw huqıqı názerde tutılǵan 17-statyada tárepler hám nızamda názerde tutılǵan basqa shaxslardıń sud hújjeti ústinen nızamda belgilengen tártipte shaǵım etiw huqıqına iye ekenligi bekkemlep qoyıldı.

Húrmetli Prezidentimiz tárepinen 2019-jıl 29-dekabrde Oliy Majliske jollaǵan múrájatnamada hámde onıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde 2020-jıl 24-iyulda qabıl etilgen «Sudlar iskerligin jánede jetilistiriw hám ádil sudlaw nátiyjeliligin asırıwǵa baylanıslı qosımsha is-ilájlar haqkında»ǵı PF-6034-sanlı Pármanında belgilengen 2021-jıl 1-yanvardan baslap bir-birin tákirarlaytuǵın sud basqıshların qısqartıw hám ádil sudlawǵa tuwrı kelmeytuǵın islerdi baqlaw tátibinde kóriw institutın qısqartıw wazıypasınıń ámeldegi sáwleleniwi sıpatında jańa nızamnıń 28-statyasında Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Prezidiumınıń wákilliklerinde islerdi baqlaw tártibinde kóriw názerde tutılmaǵan hámde baqlaw instanciyası ornına kassaciya instanciyasında islerdi tákirarıy kóriw institutı engiziliwi múnásebeti menen Nızamnıń 29-statyasında Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń sudlaw kollegiyaları islerdi birinshi instanciya, apellyaciya hám kassaciya tártibinde, sonday-aq kassaciya instanciya sudında tákirarıy kóriw belgilendi.
Nızamnıń 3-bap, 32-38-statyalarında Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalalıq sudlarınıń quramı, wákillikleri, Prezidium hám sudlaw kollegiyalarınıń wazıypaları, sud baslıǵınıń hámde baslıq orınbasarları – sudlaw kollegiyası baslıqlarınıń wákillikleri anıq hám ráwshan belgilep berilgen.
Jańa redakciyadaǵı nızam menen sudyalıq lawazımına talabanlarǵa qarata belgilengen talaplar da kúsheyttirildi. Atap aytqanda eski redakciyadaǵı Nızamnıń 61-statyasına bola, otız bes jastan kishi bolmaǵan, joqarı yuridikalıq maǵlıwmatqa hám yuridikalıq qánigeligi boyınsha eń dáslep huqıq qorǵaw uyımlarında keminde bes jıllıq miynet stajına iye bolǵan Ózbekstan Respublikası puqarası sudyalıq lawazımına tayınlanıwı múmkin bolǵan bolsa, jańa redakciyadaǵı nızamnıń 67-68-statyalarına tiykar otız bes jasqa tolǵan, joqarı yuridikalıq maǵlıwmatqa iye bolǵan hám yuridikalıq qánigeligi boyınsha keminde jeti jıllıq miynet stajına iye bolǵan Ózbekstan Respublikası puqarası rayonlararalıq, rayon, qala sudınıń, aymaqlıq áskeriy sudtıń sudyası bolıwı múmkinligi belgilendi. Bul sudyalıq lawazımınıń úlken juwapkershilikli wazıypa ekenligi menen tikkeley baylanıslı.

Sonı da aytıw lazım, aldın sudyalarǵa qarata qollanılıwı múmkin bolǵan intizamiy jaza sharaları nızam astı hújjetleri menen tártipke salınǵan bolsa, jańa redakciyadaǵı nızamnıń 74-77-statyaları sudyanıń intizamiy juwapkershilik máselesin tártipke salıwǵa qaratılǵan bolıp, 76-statyada intizamiy jazalardıń túrleri anıq belgilep berildi.

Jańa redakciyadaǵı nızamda sudyalar menen olardıń shańaraq aǵzalarınıń materiallıq hám sociallıq qorǵalıwı názerde tutılǵanlıǵı, sudyalardı úy-jay menen táminlew hámde úy-jay ijarası menen baylanıslı tólemlerdiń tólep beriliwi nızam sheńberinde tártipke salınǵanlıǵı, sudyalar hám olardıń shańaraq aǵzaların sociallıq jaqtan qorǵaw boyınsha kórilgen ilájlar sudyalardı ádil sudlawdı támiyinlew barısındaǵı iskerligin qollap-quwatlawda úlken áhmiyetke iye bolıp esaplanadı.

Sonday-aq jańa redakciyadaǵı nızam menen sudyalardıń huqıqları hám minnetlemeleri, sudyalar ǵárezsizliginiń tiykarǵı kepillikleri, sudyanıń qolqatılmaslıǵı, sudqa húrmetsizlik qılǵanlıq ushın juwapkershilik, sudyanıń wákilliklerin toqtatıp turıw hám múddetinen aldın tamamlaw, sudyalar kvalifikaciyalıq kollegiyası iskerligi hám tarawdı tártipke salıw menen baylanıslı basqa qatnasıqlar tolıq tártipke salınǵan.

Juwmaqlap aytqanda, Ózbekstan Respublikasınıń jańa redakciyadaǵı «Sudlar haqqında»ǵı nızamı sud hákimiyatınıń shın mánidegi ǵárezsizligin, ádil sudlawdıń sudyalar tárepinen tek ǵana nızamǵa boysınǵan halda ámelge asırılıwın, sud májilisleriniń ashıq hám áshkara ótkiziliwin támiyinlew, puqaralardıń huqıqları hám erkinliklerin, isbilermenlik subektleriniń nızamlı máplerin sud jolı menen keń hám tolıq qorǵaw hám sol arqalı ádil sudlawǵa erisiw dárejesin asırıwǵa xızmet etedi.

Qaraqalpaqstan Respublikası
sudı sudyası                                         Ábdimurat Kerimbaev