Sociallıq tarmaqlardaǵı D.Tájimuratovtıń jeke “t.me/dtajimuratov” telegramm kanalında 13-noyabr kúni járiyalanǵan “Kimler iship kutıldı?” atlı videomúrájatına Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń rásmiy múnásibeti

Sud ámeliyatınan

Ózbekstan Respublikası Sawda-sanaat palatası Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması “X» aymaqlıq akcionerlik jámiyetiniń mápin qorǵap sudqa dawa arza menen múrájat etip, juwapker “J” fermer xojalıǵınan 1 171 272 swm qarızı, 117 127 ústeme óndiriwdi soraǵan.
Birinshi instanciya sudınıń 2021 jıl 20 sentyabr kúngi hal qılıw qararı menen dawa arza tolıq qanaatlandırılǵan. Juwapkerden byudjetke 270 000 swm mámleketlik bajı pul óndirilgen.
Hal qılıw qararına narazı bolıp “J” fermer xojalıǵı apellyaciya tártibinde arza bergen. Apellyaciyalıq arzasında dawager aldında qarızı joqlıǵı sebepli hal qılıw qararın biykar etip, dawa arzanı qanaatlandırıwsız qaldırıw haqqında jańa sheshim qabıllawdı soraǵan.
Istegi anıqlanǵan jaǵdaylarǵa qaraǵanda tárepler ortasında 2021 jıl 08 fevral kúni 47-sanlı ónim jetkerip beriw shártnaması dúzilgen.
Shártnamaǵa tiykar “X» aymaqlıq akcionerlik jámiyeti “J” fermer xojalıǵına mineral tóginler, ósimliklerdi ximiyalıq hám biologik qorǵaw quralların hám basqa ximiyalıq ónimlerdi jetkerip beriwge, al “J” fermer xojalıǵı bolsa jetkerip berilgen ónimdi qabıllap alıw hám onıń haqın tólewge kelisken.
Jetkerip beriwshi tárepinen jetkerip beriletuǵın ónimniń anıq túrleri, sıpatı, muǵdarı (kólemi) bahası hám jetkerip beriw múddetleri shártnamanıń ajıralmas bólimi bolǵan 1-sanlı qosımsha menen belgilengen.
Shártnamanıń jámi bahası 152 636 715 swmdı quraǵan.
Shártnamanıń 3.2-bándine tiykar “J” fermer xojalıǵı aldınnan 100 payız tólemdi ámelge asırıwı kerekligi belgilengen.
“J” fermer xojalıǵı tárepinen 2021 jıl 11 aprel kúngi 183-sanlı nakladnoy menen bahası 1 171 272,06 swmlıq “karbamid” ónimi qabıllap alınǵan.
“X» aymaqlıq akcionerlik jámiyeti usı ónimniń bahası tólenbedi degen tiykar keltirgen hám fermer xojalıqtan qarızın ústemesi menen birge óndirip beriwdi soraǵan. Biraq, istegi hújjetlerge qaraǵanda “J” fermer xojalıǵınıń 2021 jıl 1 yanvar halatına aldınnan ótkerilgen 43 796 000 swm alası qarızı bolǵan hám oǵan usı summa sheńberinde bólip-bólip ónim jetkerip berilip kelgen. Yaǵnıy, “J” fermer xojalıǵı ónim alǵan waqıtta onıń qarızı bolmaǵan.
Bul jaǵdaylar, birinshi instanciya sudı tárepinen úyrenilmegen.
Sonlıqtan, apellyaciya instanciya sudı hal qılıw qararın biykar etip, dawa arzanı qanaatlandırıwsız qaldırıw haqqında jańa sheshim qabıl qılǵan.

Gawhar Zaripova ,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

Taxtakópir rayonında kóshpeli qabıllaw

Kóshpeli qabıllaw-puqaranıń uzaǵın jaqın etiw menen birge, artıqsha qaǵazbazlıqtıń, áweregershiliktiń, eń baslısı adamlardıń «esikpe-esik» júriwiniń aldın alıwǵa xızmet etpekte. Mashqalalardı eń tómengi buwınnan úyreniw boyınsha Prezidentimiz tiykar salǵan jańa mexanizm búgin óz tastıyıǵın tappaqta. Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı baslıǵı A.Nurlipesov hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudı baslıǵınıń orınbasarı A.Adilov tárepinen Taxtakópir rayonında ótkerilgen náwbettegi kóshpeli qabıllawda Ǵárezsizlik mákan hám Taxtakópir posyolka puqaralar jıyınları turǵınlarınıń múrájatları tıńlandı.

«Taxtakópir» mákan puqaralar jıyını Keńes kóshesi turǵını Jayılxan Jarimbetov qaytıs bolǵan anasınan miyras bolıp qalǵan turaq-jay máselesinde tuwısqanları menen kelise almay atırǵanlıǵın aytıp múrájat etti. Oǵan bul máselede puqaralıq isleri boyınsha Shımbay rayonlararalıq sudına shaǵım arza menen múrájat etiw huqıqı túsindirildi.

«Ǵárezsizlik» mákan puqaralar jıyınındaǵı X.Turımbetov kóshesi nomersiz jay turǵını Abdiraxim Sultanov bolsa Qaraqalpaqstan Respublikası ishki isler ministrligi jol háreketi qáwipsizligi basqarmasınıń usı jıldıń 23-noyabr kúngi qararınan narazı ekenligin ayttı. Oǵan jınayat isleri boyınsha Taxtakópir rayonı sudına narazı bolǵan qarar ústinen arza beriw tártibi túsindirildi.

Qabıllawda turaq jaydı atına ózgertiw, aliment óndiriw, miyrasqa iyeleik etiw huqıqın tamiyinlew sıyaqlı máselelerde jámi 12 puqaranıń murájatı tıńlanıp, olarǵa tiyisli tártipte huqıqıy túsinikler berildi.

Sudlar iskerligine «Adolat» málimleme sistemaları kompleksi engiziledi

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017 jılı 7 fevraldaǵı PP-4947-sanlı Pármanı menen 2017 – 2021 jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes tiykarǵı jónelisi boyınsha háreketler strategiyası tastıyqlandı.
Háreketler strategiyasınıń ekinshi jónelisi, yaǵnıy nızam ústemligin támiyinlew hám sud-huqıq sistemasın jánede reformalawdı ámelge asırıw ushın tiykarǵı wázıypalar retinde sud hákimiyatınıń shın mániste ǵárezsizligin támiyinlew, sudtıń ábirayın asırıw, sud sistemasın demokratlastırıw hám jedellestiriw, hákimshilik, jınayat, puqaralıq hámde xojalıq nızamshılıǵın jedellestiriw belgilengen bolsa, bul wázıypalardı ámelge asırıw ushın sudlar iskerligine zamanagóy málimleme-kommunikaciya texnologiyaların eńgiziw, elektron tártipte sud hám orınlaw isin júritiwdiń zamanagóy forma hám úsılların eńgiziw tiykarǵı jónelis bolıp belgilep berildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentinıń “Ózbekstan Respublikası sud sisteması strukturasın tupten jedellestiriw hámde iskerligi nátiyjeligin asırıw is-ilájları haqqında”ǵı 2017-jılı 21-fevraldaǵı PF-4966-sanlı Pármanında Ózbekstan Respublikası Málimleme texnologiyaları hámde kommunikaciyalardı rawajlantırıw ministrligine Joqarǵı sud penen birgelikte ush ay múddette sudlar iskerliginde zamanagóy texnologiyalardan paydalanıw boyınsha ámeliy is-ilájlar dástúrin tastıyqlaw haqqındaǵı tiyisli Húkimet qararı joybarın kirgiziw tapsırıldı.
Usı normativ hújjetlerdiń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017 jılı 30-avgust kúngi PQ-3250-sanlı “Sudlar iskerligine zamanagóy málimleme-kommunikaciyalıq texnologiyaların eńgiziw is-ilájları haqqında”ǵı qararı qabıl etilip, bul jónelistegi tiykarǵı wázıypalar retinde sudlar iskerliginiń ashıqlıǵın, sud isleri júritiwdiń sıpatınan xalıqtıń xabardarlıq dárejesin asırıw, sud xızmetkerleri tárepinen byurokratizm faktlerine shek qoyıw, sudlarda islerdiń óz múddetinde kóriliwin baqlawdıń nátiyjeli sistemasın jaratıw maqsetinde sudlar islerin avtomatlastırıw, sud qararlarınıń orınlanıwın támiyinlewde sudlardıń sorastırıw, dáslepki tergew hám májbúriy orınlaw uyımları menen birge islesiwin támiyinlew, xalıqqa hámde isbilermenlerge kórsetiletuǵın interaktiv xızmetler dizimin keńeytiriw etip belgilendi.

Bul qarar menen 2017-2020 jıllarda Sudlar iskerligine zamanagóy málimleme-kommunikaciya texnologiyaların engiziw baǵdarlaması tastıyqlanıp, baǵdarlamada házirgi kúnde jolǵa qoyılǵan “E-XSUD” málimleme sistemasın jaratıw, sudlarǵa videokonferenc baylanıs sistemasın engiziw, barlıq sudya hám sud xızmetkerlerin elektron imzá menen támiyinlew, sudyalar ortasında islerdi avtomatik tárizde bólistiriw, sud qararların Internet tarmaǵı arqalı járiyalaw, orınlaw hújjetlerin elektron tárizde májbúriy orınlawǵa jiberiw sistemasın jaratıw belgilengen edi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020 jıl 3 sentyabr kúngi «Sud hákimiyatı uyımları iskerligin sanlastırıw is-ilajları haqqında”ǵı PQ-4818-sanlı qararı qabıl etilip, bul jónelistegi keyingi basqısh wázıypaları retinde hár bir múrájááttı kórip shıǵıw barısın onlayn gúzetip barılıwın támiyinlew, sud imáratlarında interaktiv xızmetlerden erkin paydalanıw imkániyatın jaratıw, sudlarda ádil sudlawdıń tezlik penen ámelge asırılıwı ushın zárúr bolǵan maǵlıwmatlardıń alınıwın támiyinlew ushın ministrlikler, mekemeler hámde basqa shólkemler menen elektron maǵlıwmatlar almasınıwın jánede keńeytiriw, sud májlislerin másapadan turıp, sonday aq, mobil qurılmalar hám elektron birge islesiwdiń basqa formaları arqalı qatnasıw imkániyatın keńeytiriw, sonday aq, is boyınsha tárepler ushın sud qararların onlayn tárizde alıw imkániyatın jaratıw etip belgilendi.

Bul qarar menen 2020-2023 jıllarda sud hákimiyati uyımları iskerligin sanlastırıw Baǵdarlaması hámde sudlardıń málimleme sistemasın mámleketlik uyımları hám shólkemlerdiń málimleme sistemaları menen integraciya etiw boyınsha “jol kartası” tastıyqlanıp, sonıń menen birge 2022 jılı 1 yanvardan baslap sudlar iskerligine «Adolat» málimleme sistemaları kompleksın eńgiziw belgilendi.

Joqarıda atı atalǵan hújjetlerdiń orınlanıwın támiynlew maqsetinde, Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Prezidiumınıń 2021 jılı 9-dekabr kúngi RS-65-21-sanlı «Respublika sudları iskerligine «ADOLAT» málimleme sistemaları kompleksin eńgiziw haqqında»ǵı qararı qabıl etildi.

Bul qararǵa muwapıq mámleket hákimiyatı hám basqarıw uyımları, jergilikli mámleket hákimiyatı uyımları, xojalıq basqarıw uyımları, advokatlar tárepinen sudlarǵa dawa arza, arza hám shaǵımlardı tek ǵana elektron kóriniste usınıw tártibi engizilmekte.

Yaǵnıy, mápdar shaxslar tárepinen arza hám shaǵımlardı kórip shıǵıw barısın onlayn tárizde gúzetip barıw, sud májlisi qatnasıwshıları tárepinen maǵlıwmatlar hám hújjetlerdi elektron formada jiberiw, sud hújjetlerin sudlar iskerliginie engizilgen málimleme sistemasınan paydalanǵan halda avtomatlastırılǵan tárizde qáliplestiriw imkanın beriwshi «ADOLAT» málimleme sistemaları kompleksi hám sud qararların is boyınsha táreplerge onlayn tárizde, olardıń iltimasnaması boyınsha bolsa qaǵaz kórinisinde usınıw ámeliyatı sudlar iskerligine 2022-jıldıń 1-yanvarınan baslap Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı hákimshilik isler boyınsha sudlaw kollegiyası, Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalası hám rayonlar aralıq hákimshilik sudlar iskerligine; 2022-jıldıń 1-iyulınan baslap Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyası, Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalası sudları ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyaları, rayonlar aralıq, rayon hám qala ekonomikalıq sudları iskerligine; 2022-jıldıń 1-oktyabrinen baslap Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı puqaralıq isleri boyınsha sudlaw kollegiyası, Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalası sudları puqaralıq isleri boyınsha sudlaw kollegiyaları, puqaralık isleri boyınsha rayonlar aralıq, rayon hám qala sudları iskerligine; 2023-jıldıń 1-yanvarınan baslap Joqarǵı sud jınayat isleri boyınsha sudlaw kollegiyası, Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar, Tashkent qalası sudları jınayat isleri boyınsha sudlaw kollegiyaları, jınayat isleri boyınsha rayon hám qala sudları iskerligine basqıshpa-basqısh engiziw belgilendi.

Juwmaqlap aytatuǵın bolsaq, 2022-jıldıń 1-yanvarınan baslap mámleket hákimiyatı hám basqarıw uyımları, jergilikli mámleket hákimiyatı uyımları, xojalıq basqarıwı uyımları, advokatlar tárepinen hákimshilik sudlarǵa arza hám shaǵımlar tek ǵana elektron kóriniste usınıladı, bunda múrájaatlardıń qaǵaz kórinisinde qabıl etiliwine jol qoyılmaydı.

JanatAymaganbetova,

Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı sudyası 

Toydan awısqan araqlar bolsa alaman…

Erkinbay jası bir jerge barıp, turmıstıń aq-qarasın jaqsı tanıǵan adam. 57 jastı qarsılaǵan bolsa da búgin oylamay basılǵan qádemi aqıbetinde sud zalında juzi tómen…

Ekinshi topar mayıbı bolıwına qaramastan, kún-kóristiń ǵamı ma, ya pul tabıwdıń «ańsat» jolın izledi me qullası ózinshe bir «araq sawdası»nıń basın uslap biznes islemekshi boldı. Biznes ushın tovar shiyki zat kerek emespe?!

Ol Nókistegi toy kóp bolatuǵın toyxanalardı aralap, toydan awısqan araqlardı jıynawdı basladı. Toyxanaǵa barıp xabarlasıp edi, dárriw isi ońınan keleǵoydi. Sol jerdegi oficiant jigit oǵan 12 baklajkada jıynalǵan araqtı ákelip berdi, jáne bul araqlardı qoldan tayarlaytuǵın bolsa oǵan akciz marka jabıstırıw kerekligin aytıp, akciz markanı satatuǵın adamdı da telefonnan tawıp bereǵoydı. Telefonda sóylesken hayal menen bazarda ushırasıp onnan 80 dana akciz marka satıp aladı.

Úyine barıp 0,5 litrlik jámi 60 dana «Qarataw» araǵın qoldan tayarlap, akciz markalardı sham menen kúydirip jabıstıradı. Qarasa, tayar dım jaqsı «zavodskoy»dan parqı joq.

Sóytip, bul araqlarǵa tayar qarıydar da tabıladı. Ajaǵasınıń toyınıń kemisin toltırıp júrgen Manas tanısı Qarıydan arzan araq soraydı. Qarıy bolsa Erkinbay degen adamnıń arzan araq satatuǵının, biraq qarızǵa bermeytuǵınlıǵın aytadı. Araqtıń bahası 15 500 swm ekenligin esitken Manas Qarıyǵa sol adamnıń úyine barıwdı usınıs etedi.

Taksi menen Erkinbaydıń úyine barıp 5 blok araqtı 930 000 swmǵa satıp aladı. Jáne azıraq jetpey qalıp edi, Qarıy óziniń úyinde toyınan awısqan 2,5 bloktıń qasına jáne araq qosıp 3 blokqa toltıradı. Anıǵıraǵı bayaǵı bazardaǵı akciz marka satatuǵın hayaldan 6 dana akciz marka alıp, ózi islep jurgen toyxanadan awısqan araqlardı jıynap, olarǵa akciz marka jabıstıradı. Sóytip Manasqa dım bilmegendey 15 000 swmnan satıp jiberedi.

Usılay eki isbilermenniń sawdası bir maydanda huqıq qorǵaw uyımları tárepinen saplastırıladı.
Erkinbay menen Qarıydıń qılmısı jınayat isleri boyınsha Nókis qalası sudı tárepinen kórip shıǵıldı. Sud is boyınsha sudlanıwshılar, gúwalardıń kórsetpeleri, mámleketlik ayıplawshınıń pikirin, advokattıń qorǵaw sózin tıńlap, is materialları menen salıstırıp, tekserip hukim etti.

Sudanıwshı Erkinbay menen Qarıy Ózbekstan Respublikası jınayat kodeksiniń 176-statyası 1-bólimi menen ayıplı dep tabılıp, olarǵa 2 jıl múddetke azatlıqtan sheklew jazası tayınlandı.

Sharapat Shamambetov
Jınayat isleri boyınsha Nókis qalası sudı baslıǵı

Gender teńlikti támiyinlew máselelerine baǵıshlandı

Hayal-qızlarǵa qarata zorlıqtı saplastırıw xalıq aralıq kúni múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasında Gender teńlikti támiyinlew máseleleri boyınsha komissiyası hám mámleketimizdegi xalıq aralıq shólkemlerdiń wákilxanaları menen birgelikte Respublikamız aymaqlarında usı jıldıń 25-noyabrden 10-dekabr kúnleri aralıǵında «Biz zorlıqqa qarsımız» atamasında ilajlar ótkeriw belgilengen.

Usınday ilajlardıń biri Qońırat rayonında ótkerildi. «Biz zorlıqqa qarsımız» atamasında shólkemlestirilgen ushırasıwǵa Jınayat isleri boyınsha Qońırat rayonı sudı baslıǵı D.Razov, Qońırat rayonı IIB baslıǵı B.Tórebekov, Jınayat isleri boyınsha Qońırat rayonı sudı sudyası E.Berdiev, Puqaralıq isleri boyınsha Qońırat rayonlararalıq sudı baslıǵı E.Eshmuratov, hayal-qızlar máseleri boyınsha rayon hákimi másláhátshisi J.Ametova hám rayonlıq prokuror járdemshisi X.Allaniyazovlar qatnastı.

Gender teńlik- nátiyjeli ekonomikalıq hám sociallıq rawajlanıwdıń faktorı. Sonlıqtan mámleketimizde hayal-qızlardıń óz imkaniyatların tolıq ámelge asırıwı ushın barlıq sharayatlardı támiyinlew mámleketlik siyasat dárejesine kóterildi.

Gender teńlikke erisiw jámiyetlik turmıstıń barlıq tarawların turaqlı rawajlanıwǵa erisiwdiń áhmiyetli tiykarı dep biykarǵa aytılmaǵan. Bul baǵdardaǵı nátiyjeli siyasat ómir súriwdiń dawamlılıǵı, bilimlendiriw sapası, bántlik hám ulıwma, rawajlanıwdıń belgilengen kórsetkishlerine erisiwge járdemlesedi. Sol sebepli Ózbekstanda bul máseleler mámleketimizdiń turaqlı dıqqat orayında turıptı.

Ótken qısqa waqıt ishinde elimizde birge islesiwshi strukturalar menen birgelikte mámlekette gender teńlikti támiyinlew hám hayallardıń sociallıq turmıs sharayatların jaqsılaw, shańaraq institutın hár tárepleme qollap-quwatlaw hám rawajlandırıw, hayallardıń huqıqları kemsitiliwiniń barlıq formaların saplastırıw boyınsha ulıwma tán alınǵan xalıqaralıq normalardı milliy nızam hújjetlerine implementaciyalaw, sonday-aq, hayallardıń huqıqıy mádeniyatın arttırıw sıyaqlı baǵdarlarda bir qatar ámeliy jumıslar alıp barıldı.

Barlıq taraw qánigeleri, oqıwshı jaslar hám hayal-qızlar qatnasqan ilaj barısında, jámiyette hayal-qızlardıń statusın ele de bekkemlew, olarǵa zorlıq yaki basım sıyaqlı kúshler isletilip atırǵan jaǵdayda tezlik penen tiyisli tártipte ilajlar kóriw, hár bir hayal-qızdı jámiyette júz berip atırǵan unamlı processlerge qamtıw, sonday-aq, átirapımızda bolıp atırǵan usı mazmundaǵı hádiyselerge insan sıpatında múnásibetimizdi bildiriw sıyaqlı máseleler boyınsha pikirler bildirildi.

Ushırasıw soraw-juwaplar menen dawam etti.

Dawletbay Razov,

Jınayat isleri boyınsha Qońırat rayonı sudı baslıǵı 

Hayal-qızlar mámleket qorǵawında

Keyingi jıllarda mámleketimizde xalıq, sonıń ishinde hayal-qızlardıń sociallıq qorǵawǵa mútáj, turmıs jaǵdayı tómen, jumıssız hám kásip-ónerge iye bolmaǵan, huqıqıy hám ruxıy hám psixologik qollap-quwatlawǵa mútáj bolǵan puqaralarǵa mámleket tárepinen mánzilli járdemlesiw boyınsha jańa dizim engizildi. Bul jóneliste hár bir shaxs penen individual hám sistemalı túrde jumıs alıp barıw maqsetinde turmısqa jańa- «Hayallar dápteri» dizimi engizilip, oǵan muwapıq dápterge kirgizilgen puqaralardıń bántligin támiyinlew, qıytaq jerlerden dáramat orayı sıpatında paydalanıw ushın járdemlesiw, isbilermenlikke tartıw, materiallıq járdem kórsetiw, turaq jay ijarası ushın kompensaciya tólew, medicinalıq, huqıqıy hám psixologiyalıq járdem kórsetiw baslı wazıypa etip belgilendi.Bunnan tısqarı, hayal-qızlardı zorlıqtıń hár qanday kórinisinen qorǵaw boyınsha ilajlar alıp barılmaqta, bul saladaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwshı nızamlar hám nızam astı hújjetler qabıl etilmekte.

Atap aytqanda, 2019 jılı 2 sentyabrde Ózbekstan Respublikasınıń «Hayal-qızlardı zorlıq hám qısımnan qorǵaw haqqında»ǵı ÓRQ-561-sanlı Nızamı qabıl qılındı. Nızamda qısım hám zorlıqtıń atamaları, sonday-aq olardıń kórinisleri, hayal-qızlardı qısım hám zorlıqtan qorǵaw salasında bir qatar wákillikli organlardıń wákillikleri belgilendi.

Nızamnıń 5-statyasına muwapıq, hayal-qızlardı zorlıq hám qısımnan qorǵaw salasındaǵı mámleket siyasatınıń tiykarǵı jónelesi sıpatında tómendegiler belgilendi:

hayal-qızlardı zorlıq hám qısımnan qorǵaw salasında gender siyasatın, mámleket dástúrlerin hámde strategiyaların islep shıǵıw hám ámelge asırıw;

jámiyette hayal-qızlarǵa bolǵan qısım hám zorlıqqa qarsı mawasasız ortalıqtı jaratıw;

hayal-qızlardıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı mápleriniń qısım hám zorlıqtan qorǵalıwın támiyinlew;

jámiyette huqıqıy sana hám huqıqıy mádeniyattı jetilistiriw, nızamshılıqtı bekkemlew;

hayal-qızlarǵa bolǵan qısım hám zorlıqtıń aldın-alıw, olardı anıqlaw, olarǵa shek qoyıw ushın nátiyjeli shólkemlesken-huqıqıy mexanizmlerdi jaratıw;

hayal-qızlarǵa qarsı qısım hám zorlıq isleniwine alıp keletuǵın sebepler hámde shárt-sharayatlardı saplastırıw sharaların kóriw;

qısım hám zorlıqtıń aldın-alıw maqsetinde mámleketlik uyımları, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları, mámleketlik emes kommerciyalıq bolmaǵan shólkemleri hám puqaralıq jámiyetiniń basqa institutlarınıń birge islesiwin támiyinlew.

Sonday-aq, hayal-qızlardıń huqıqları hámde nızamlı mápleriniń qısım hám zorlıqtan isenimli qorǵalıwın támiyinlew barısındaǵı islerdiń nátiyjeliligin asırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2020 jıl 04 yanvar kúngi «Hayal-qızlardı qısım hám zorlıqtan qorǵaw dizimin jetilistiriw is-ilajları haqqında»ǵı 3-sanlı qararı menen jábir kórgen hayal-qızlarǵa qorǵaw orderin beriw tártibi, qorǵaw orderiniń orınlanıwın támiyinlew tártibi, ámel etiw múddetin uzayttırıw tártibi, ámel etiw múddetin tamamlaw tártibi, qorǵaw orderin beriw jumısı ústinen monitoring alıp barıw tártibi belgilendi.

Qorǵaw orderi ishki isler organlarınıń tayanısh punktı profilaktika (aǵa) inspektorı tárepinen tómendegi jaǵdayda beriledi:

qısım hám zorlıq qurbanınıń múrájatı bolǵanda;

fizikalıq hám yuridik shaxslardıń xabarları, sonıń ishinde, ǵalaba xabar quralları hám (yaki) sociallıq tarmaqlar arqalı tarqalǵan xabarlar tiykarında;

qısım hám zorlıq islew yaki olardı islewge urınıw jaǵdaylarınıń wákillikli organlar hám shólkemler isshileri tárepinen tikkeley anıqlanǵanda;

mámleketlik organlardan hám basqa shólkemlerden alınǵan materiallar bolǵanda.

Profilaktika inspektori múrájat hám xabarlardı úyreniw nátiyjesi boyınsha bunday jaǵday anıqlanǵanda qorǵaw orderin rásmiylestiredi, jábirleniwshiniń razılıǵı menen order berilgenligi haqqında puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organların, sonday-aq basqa wákillikli organlardı xabardar etedi, Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksinde názerde tutılǵan jınayat belgileri anıqlanǵan jaǵdayda -qorǵaw orderin beriw haqqındaǵı máseleni kórip shıǵıw menen bir waqıtta is hújjetlerin jınayıy juwapkershilik máselesin sheshiw ushın tiyisli huqıqtı qorǵaw organına jiberedi.

Bunnan tısqarı, 2021 jıl 19 may kúni Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Zorlıq isletiwden jábir kórgen hayal-qızlardı reabilitaciya qılıwǵa baylanıslı is-ilajlar haqqındaǵı PQ-5116-sanlı qararı qabıl qılındı.
Qarar menen zorlıq isletiwden jábir kórgen shaxslardı reabilitaciya etiw hám beyimlesiw hámde óz janına qas qılıwdıń aldın-alıw respublika orayı saplastırılıp, onıń negizinde Máhálle hám shańaraqtı qollap-quwatlaw ministrligi qasında Hayallardı reabilitaciya qılıw hám beyimlesiw respublika orayın hám 28 aymaqlıq hámde rayonlar aralıq orayların shólkemlestiriw belgilendi.

Usı qararǵa muwapıq, Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2021 jıl 06 oktyabr kúngi «Zorlıq isletiwden jábir kórgen hayal-qızlardı reabilitaciya etiw hám beyimlestiriw hámde óz janına qas etiwiniń aldın-alıw barasındaǵı islerdi jetilistiriwge baylanıslı qosımsha is-ilajlar haqqında»ǵı 625-sanlı qararı qabıl qılındı.
Qararǵa tiykar óz janına qas etiw kóp júz beretuǵın aymaqlarda tájiriybeli psixolog qániygelerdi qatnastırǵan halda jeke ushırasıwlar shólkemlestiriw hám olarǵa mánzilli sociallıq-psixologik járdem kórsetiw dizimin engiziw;

Respublikanıń alıs aymaqlarında jasawshı xalıq arasında ruxıy kesel yaki ruxiyatınıń ózgeriwi menen baylanıslı basqa keselliklerge beyimligi bolǵan shaxslar hám olardıń shańaraq aǵzaları menen óz janına qas etiw jaǵdaylarınıń aldın-alıw hám olardı keltirip shıǵarıwshı sebeplerdi saplastırıwǵa qaratılǵan ilajlardı shólkemlestiriw belgilendi.

Gawhar Zaripova
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

301 369,86 swm ijara haqı óndirildi

Is hújjetlerine qaraǵanda, Ózbekstan Respublikası mámleketlik aktivlerin basqarıw agentligi janındaǵı bos turǵan obektlerden únemli paydalanıwdı shólkemlestiriw orayınıń aymaqlıq basqarması (keyingi orınlarda – dawager dep júritiledi), juwapker «A-E» juwapkershiligi sheklengen jámiyeti (keyingi orınlarda – juwapker dep júritiledi) hám rayon industrial pedagogika kásip-ѳner kolledji (keyingi orınlarda – balanasta saqlawshı dep júritiledi) ortasında 2019-jıl 09-aprel kúni 12-662/19-sanlı ijara shártnaması dúzilip, oǵan kóre 20,0 kv.m jay 01.07.2019-jıldan 31.12.2019-jılǵa shekem juwapkerge ijaraǵa beriw, juwapker bolsa ijara haqını tólew minnetlemesin alǵan.

Shártnamanıń 3.4-bántine muwapıq obektti beriw hám qaytarıw dálálatnaması táreplerdiń wákillikli wákilleri tárepinen imzalanadı hám táreplerdiń mórleri menen tastıyıqlanadı. Obektti qaytarıw hám qabıl etiw dálálatnaması táreplerdiń wákillikli wákilleri tárepinen imzalanǵan hám táreplerdiń mórleri menen tastıyıqlanǵan waqıttan baslap obekt qaytarılǵan yaki qabıl etilǵan dep esaplanadı.

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 578-statyasına muwapıq imárat hám qurılmalardı ijaraǵa beriwshi tárepinen hám ijaraǵa alıwshı tárepinen qabıl qılıp alıw tárepler imzalaytuǵın tapsırıw dalalatnaması yaki tapsırıwǵa baylanıslı basqa hújjet boyınsha ámelge asırıladı.

Shártnama shártlerinen kelip shıǵıp, obekt dawager hám balansta saqlawshı tárepinen juwapkerge tapsırılǵan. Bul haqqında obektti tapsırıw hám qabıl qılıw dálalatnamaları dúzilgen.
Juwapker shártnama mineetlemelerin tolıq orınlamaǵan, nátiyjede onıń dawager aldındaǵı qarızı 301 369,86 swmdı quraǵan.

Sonlıqtan, dawager ekonomikalıq sudqa dawa arzası menen múrájat etip juwapkerden 301 369,86 swm tiykarǵı qarız, 150 684,93 swm penya óndiriwdi soraǵan.

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 236-statyasına muwapıq minnetlemeler minnetleme shártlerine hám nızam hújjetleri talaplarına muwapıq lazım dárejede orınlanıwı kerek.

Puqaralıq kodeksiniń 544-statyasına kóre, ijaraǵa alıwshı mal-múlkten paydalanǵanlıǵı ushın haqısın óz waqtında tólep beriwi shárt. Mal-múlkten paydalanǵanlıǵı ushın haqı tólew tártibi, shártleri hám múddetleri múlk ijarası shártnaması menen belgilenedi.

Shártnamanıń 5.1-bántine muwapıq ijaraǵa alıwshı hár sherektiń birinshi ayınıń jigirmanshı kúninen keshiktirmey aldınnan 100 % tólemdi ámelge asırıw minnetlemesin alǵan.

Puqaralıq kodeksiniń 333-statyasınıń birinshi bólimine muwapıq, qarızdar ayıbı bolǵan jaǵdayda minnetlemeni orınlamaǵan yaki lazım dárejede orınlamaǵanlıǵı ushın, eger nızam hújjetlerinde yaki shártnamada basqasha tártip belgilenbegen bolsa, juwap beredi.

Tárepler ortasında dúzilgen shártnamanıń 7.1-bántinde minnetlemeler lazım dárejede orınlanbaǵanlıǵı ushın penya esaplanıwı belgilengen.

Sonlıqtan, nızam hújjetlerine hám istegi dáliylerge tiykar rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2021-jıl 15-sentyabr kúngi sheshiwshi qararı menen dawa arza qanaatlandırılıp, juwapkerden dawager paydasına 301 369,86 swm tiykarǵı qarız, 150 684,93 swm penya óndirilgen.

Spartak Niyazov
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń
ekonomikalıq isler boyınsha sudyası