SUD HÚJJETI ORÍNLAWÍ MENEN ÁHMIYETLI

SUD HÚJJETI ORÍNLAWÍ MENEN ÁHMIYETLI

Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bóliminde Nókis rayonlararalıq ekonomikalıq sudınıń baslıǵı S.Niyazov ham usı sudtıń sudyası G.Arzievanıń qatnasıwında taraw wákilleri menen ushırasıw ótkerildi. Onda baslı másele sud hújjetleriniń orınlanıwın jedellestiriw máselelerine qaratıldı.

Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń Prezidiumınıń arnawlı qararları tiykarında islep shıǵılǵan Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2024-jıl 04-yanvar kúngi is rejesiniń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Nókis rayonlar aralıq ekonmikalıq sudı tárepinen 2018-2023-jıllar hám 2024-jıldıń birinshi yarımı dawamında Májbúriy orınlaw byuro organlarına jiberilgen orınlaw hújjetleri úyrenip shıǵılǵanda búgingi kunde Májbúriy orınlaw byurosı Xójeli rayonı bólimi is júritiwinde jámi 241.287.813,45 sumlıq 60 dana orınlaw hújjetlerinıń orınlanbay atırılǵanlıǵı málim boldı. «Sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikasınıń nızamında sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin orınlaw boyınsha nızamshılıq tiykarları anıq kórsetip berilgen. Atap aytqanda, usı nızamnıń 3-statyasında orınlaw organları hám onıń wákillikleri kórsetilgen bolıp, oǵan bola sud hújjetleri hám basqa organlar hújjetlerin májbúriy orınlaw Ózbekstan Respublikası Bas prokuraturası janındaǵı májbúriy orınlay byurosı organlarınıń mámleketlik orınlawshılarına jukletiledi, olardıń wákillikleri usı Nızam hám basqa nızamshılıq hújjetleri menen belgilenedi.

Sonday-aq, usı Nızamnıń 30-statyasında májbúriy orınlaw múddetleri kórsetilgen. Sudyalar tárepinen áyne sud hújjetleri orınlarınıwın támiyinlewde jol qoyılıp atırǵan múddet buzılıw jaǵdayları hám bunda ushırasıp atırǵan mashqalalar taraw qánigeleri menen birgelikte keń turde talqılandı. Aldaǵı waqıtları bul baǵdarda tıǵız birge islesiw boyınsha anıq strategiyalıq wazıypalar belgilendi.

QARIZDAR ÁKE 105 MILLION SUM ALIMENT PULIN TÓLEDI

Puqaralıq isleri boyınsha Ámiwdárya rayonı sudınıń 2017-jıl 30-iyundaǵı orınlaw hújjeti tiykarında óndiriwshi A.S. nıń paydasına eki perzentiniń támiynatı ushın qarızdar K.B.dan hár aydaǵı jámi dáramatınıń 1/3 bólegi muǵdarında aliment óndiriw belgilendi.

Bul hújjet boyınsha Májbúriy orınlaw byurosınıń Ámiwdárya rayonlıq bólimi mámleketlik orınlawshıları tárepinen orınlaw háreketine kirisildi. Aliment pulları óz waqtında tólep barılmaǵanlıǵı sebepli onıń qarızdarlıǵı 105 million sumnan asıp ketti. Usı sebepli, qarızdar ákege hákimshilik protokol rásmiylestirilip, toplanǵan hújjetler sudqa jiberildi. Qarızdardıń atındaǵı 2019-jılı shıǵarılǵan “Nexia-3” markalı avtomashina tiyisli tártipte xatlawǵa alınıp, járiyma maydanına qoyıldı.

Usınıń nátiyjesinde qarızdar áke K.B. jámi 105 million 240 mıń sum aliment pulın tólep berdi.

KORRUPCIYA:OǴAN QARSÍ GÚRESIWDE HUQÍQÍY HÚJJETLERDIŃ ÁHMIYETI

2022-2026-jıllarǵa belgilengen «Jańa Ózbekstannıń rawajlanıw strategiyası»na muwapıq mámleketimizde ádillik hám nızam ústinligi principlerin rawajlanıwdıń eń tiykarǵı hám zárúr shártine aylandırıw áhmiyetli baǵdarlardıń biri bolıp tabıladı.

Usı baǵdardı ámelge asırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 11-sentyabr kúni «Ózbekstan -2030» strategiyası haqqında»ǵı Parmanı imzalandı. Onda jámiyetimizde ádillik hám nızam ústinligin támiyinlewde eń aldı menen korrupciyalıq illetlerdi saplastırıw sistemasınıń nátiyjeliligin asırıw, mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw jumısların dawam ettiriw lazımlıǵı atap ótilgen.

Usı orında «korrupciya» túsinigine toqtap óteyik. Korrupciya – shaxstıń óz lawazımı yaki xızmetinen jeke máplerin gózlep materiallıq yaki materiallıq emes payda alıw maqsetinde nızamǵa qarsı paydalanıwı, sonday-aq bunday paydanı nızamǵa qarsı usınıs etiw.

Aytıp ótiw kerek, keyingi jıllarda mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında áhmiyetli huqıqıy reformalar ámelge asırılmaqta. Mámleketimiz basshısınıń nızamshılıq baslaması menen Ózbekstan Respublikası «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı Nızamı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Nızamshılıq palatası tárepinen 2016-jıl 24-noyabrde qabıl etildi.

Nızam korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawındaǵı birden-bir mámleket siyasatınıń maqsetli hám sistemalı jolǵa qoyılıwına huqıqıy negiz jarattı.

Juwmaqlastırıp aytqanda, mámleketimizdiń erkin hám abat turmısına saya salıwshı korrupciyaǵa qarsı jánede jedel gúresiw talap etiledi. Bul baǵdardaǵı reformalardan tiykarǵı maqset elimizde jasap atırǵan hár bir puqaranıń huqıq hám erkinliklerin tolıq támiyinlew hám demokratiyalıq huquqıy mámleketti qurıwdan ibarat.

Zulfiya BABADJANOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

INSAN QÁDIRI BARLÍQ NÁRSEDEN JOQARÍ

Ózbekstan Respublikası Prezidenti 2023-jıl 11-sentyabr kúni Birlesken Milletler Shólkemi 78-sessiyasında shıǵıp sóyledi.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Sh.Mirziyoev óziniń bayanatında birlik hám ámeliy birge islesiwdi, ulıwma máplerdi qarama qarsılıqlardıń joqarı qoyǵan halda mámleketlerdi jáne de jaqınlastırıw zárúrligin aytıp ótti.

– Biz ótken jılı ulıwma qáwipsizlik hám rawajlanıwǵa qaratılǵan Samarqand birlik baslamasın bildirdik, tiykarǵı maqsetimiz mámleketlerimiz hám xalıqlarımızdıń búgingi kúni hám keleshegi ushın juwapkerlikti hár tárepleme tereń ańlaw, ashıq hám konstruktiv iskerlikke tayar barlıq táreplerdi global baylanısqa shaqırıwdan ibárat – dedi Ózbekstan jetekshisi.

Sonday-aq, Prezidentimiz Birlesken Milletler Shólkemi bas Sekretarı baslaması menen kelesi jılda Kelekshek sammiti ótkeriliwi xalıqaralıq hám aymaqlıq rawajlanıwdıń aktual mashqalaların sheshiwge, Shólkemniń tásiri hám nátiyjeliligin asırıwǵa xızmet qılıwına isenim bildirdi.

Mámleket basshısı keyingi jıllarda Ózbekstanda ámelge asırılıp atırǵan hám artqa qaytpas dárejedegi keń kólemli reformalarǵa toqtalıp, global hám aymaqlıq kún tártibindegi eń aktual máseleler sheshimine qaratılǵan baslamalardı bildirdi.

Elemizde alıp barılıp atırǵan Konstituciyalıq reformalar keleshekte belgilep beriwshı eń baslı jónelislerimizden bolıp atır. Sebebi, Konstituciyamızda insan huqıqlarınıń eń joqarı orınǵa qoyılǵanı, mámlekettiń wazıypası insan huqıqların támiynlew, onı qorǵaw etip belgilengeni qabıl etilgen nızamlarımız hám ámelge asırılıp atırǵan islerde óziniń sáwlesin tapqan desek aljaspaymız.

Sebebi, mámleketimizde alıp barılǵan xalıqtıń turmıs dárejesin jaqsılawǵa qaratılǵan siyasat nátiyjesinde mámleketimizde 2017-jıldan berli kambaǵallıq eki esege kemeydı. 2030-jılǵa shekem onı 7 payızǵa túsiriw rejelestirilgen.

Biz Birlesken Milletler Shólkemi bas Sekretarı tárepinen  aldıǵa surılgen «Is orınların jaratıw hám sociallıq qorǵaw global

akseleratori” boyınsha baslamanı qollap-quwatlaymız. Usı baslama tájriybe almasıw ushın 2024-jılı Birlesken Milletler Shólkemi basshılıǵında “Sociallıq qorǵaw: turaqlı rawajlanıwǵa jol» pútkil dúnya konferenciyasın mámleketimizde ótkeriliwin úsınaman» dedi Ózbekstan basshısı.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Prezidenti shıǵıp soylewinde jıynalıs qatnasıwshılarınıń itibarı mámleketimizde insan huqıqların qorǵaw, májbúriy miynet hám balalar miynetine tolıq shek qoyıw boyınsha erisilgen nátiyjelerge itibar qaratıldı.

Otken ásir dawamında Ózbekstanda millionlap insanlar paxta terimine májbúriy qatnastırılıp, hár jılı jaz, gúz máwsiminde oqıwshılar, oqıtıwshılar studentler, jumısshılar hám barlıq mekemeler xızmetkerleri paxtaǵa jiberilip, nátiyjede Ózbekstan paxtasına baykot járiyalandı, bekkem irada hám mámleketimizdegi insan huqıqların qorǵaw boyınsha alıp barılǵan siyasat nátiyjesinde xalıqımız «paxta qullıǵınnan» hám májbúriy miynetten azat etildi.

Prezidentimiz aytqanınday, insan kapitalın rawajlandırıw hám kreativ jas awladtı tárbiyalaw – Ózbekstan óz aldına qoyǵan strategik wázıypalardıń biri bolıp esaplanadı.

Atap ótilgenlerdiń hámmesi mámleketimizde insan qádirin asırıw, puqaralardıń huqıqların hám nızamlı máplerin támiyinlewge qaratılǵan ilájlar bolıp esaplanadı.

Jetkinshek QÍDÍRNIYAZOV,

Jınayat isleri boyınsha Moynaq rayonı sudınıń baslıǵı  

DAWÍS BERIW HUQÍQÍ- NÍZAM MENEN KEPILLENEDI

Ózbekstan Respublikasınıń puqaraları mámleketlik hákimiyat wákillik uyımlarına saylaw hám saylanıw huqıqına iye bolıp tabıladı. Hár bir saylawshı bir dawısqa iye. Dawıs beriw huqıqı, óz erk-ıqrarı teńligi hám erkinligi nızam menen kepillenedi.

Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Nızamshılıq palatasına saylaw tiyislisinshe olardıń konstituciyalıq wákillik múddeti tamamlanatuǵın jılda — oktyabr ayı úshinshi on kúnliginiń birinshi ekshembisinde ótkeriledi, Konstituciyada názerde tutılǵan múddetlerden aldın saylaw ótkeriw jaǵdayları bunnan tısqarı. Saylawlar ulıwma, teń hám tuwrıdan-tuwrı saylaw huqıqı tiykarında jasırın dawıs beriw jolı menen ótkeriledi. Ózbekstan Respublikasınıń on segiz jasqa tolǵan puqaraları saylaw huqıqına iye.

Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Senatı aǵzaları Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi, wálayatlar, rayonlar hám qalalar mámleketlik hákimiyat wákillik uyımları deputatlarınıń tiyisli qospa májilislerinde usı deputatlar saylanǵanınan soń bir ay ishinde olar arasınan jasırın dawıs beriw jolı menen saylanadı.

Sud tárepinen mámilege uqıpsız dep tabılǵan puqaralar, sonday-aq sud húkimi menen erkinen ayırıw orınlarında saqlanıp turǵan shaxslar saylanıwı múmkin emes.

Sud tárepinen mámilege uqıpsız dep tabılǵan puqaralar, sonday-aq awır hám júdá awır jınayatlar islegenligi ushın sudtıń húkimine kóre erkinen ayırıw orınlarında saqlanıp atırǵan shaxslar saylawda qatnasıw huqıqınan tek ǵana nızamǵa muwapıq hám de sudtıń sheshimi tiykarında ayrılıwı múmkin. Basqa hár qanday jaǵdaylarda puqaralardıń saylaw huqıqların tikkeley yamasa janapay sheklewge jol qoyılmaydı.

Ózbekstan Respublikası puqarası bir waqıttıń ózinde ekewden artıq mámleketlik hákimiyat wákillik uyımınıń deputatı bolıwı múmkin emes.

Saylaw ótkeriw tártibi nızam menen belgilenedi.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti saylawın, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisine, wálayatlar, rayonlar, qalalar mámleketlik hákimiyat wákillik uyımlarına saylawlardı, sonday-aq Ózbekstan Respublikasınıń referendumın shólkemlestiriw hám ótkeriw ushın Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi tárepinen jumısınıń tiykarǵı principleri ǵárezsizlik, nızamlılıq, kollegiallıq, ashıqlıq hám ádillikten ibarat bolǵan Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyası dúziledi.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyası saylaw komissiyaları sistemasına basshılıq etedi, óziniń jumısın turaqlı túrde ámelge asıradı hám de óziniń xızmetinde Ózbekstan Respublikasınıń Konstituciyasına hám nızamlarına ámel etedi.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń aǵzaları Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń, xalıq deputatları wálayatlar hám Tashkent qalası Keńesleriniń usınısı boyınsha Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisiniń Nızamshılıq palatası hám Senatı tárepinen saylanadı.

Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń baslıǵı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń usınısına muwapıq komissiya aǵzaları arasınan bes jıllıq múddetke komissiya májilisinde saylanadı. Áyne bir shaxs qatarına eki múddetten artıq Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń baslıǵı etip saylanıwı múmkin emes.

Janat AYMAǴANBETOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası

HESHKIM SUDTIŃ SHESHIMISIZ TURAQ JAYDAN AYÍRÍLMAYDÍ

Jańa Ózbekstan modernizaciyalasqan ekonomikaǵa tayanadı. Mámleketimizde bunday ekonomikanı qáliplestiriw ushın ondaǵı mámleket úlesin kemeyttiriw, jeke múlk huqıqların qorǵaw hám onıń rolin kúsheyttiriwge qaratılǵan institucional reformalar dawam etpekte.

Jeke múlk qol qatılmaslılıǵı hám onı hár qanday qastıyanlıqlardan qorǵaw ekonomikalıq siyasattıń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıp esaplanadı.

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 47-statyasına kóre, hár kim turaq jaylı bolıw huqıkına iye. Hesh kim sudtıń sheshimisiz hám nızamǵa qayshı túrde turaq jayınan ayırılıwı múmkin emes. Turaq jayınan ayırılǵan menshik iyesine turaq jaydıń qunı hám de ol kórgen zıyanlardıń ornı nızamda názerde tutılǵan jaǵdaylarda hám tártipte aldın ala, teń muǵdarda qaplap beriliwi támiyinlenedi. Mámleket turaq jay qurılısın xoshametleydi hám turaq jayǵa bolǵan huqıqtıń ámelge asırılıwı ushın sharayatlar jaratadı. Xalıqtıń sociallıq jaqtan mútáj qatlamların turaq jay menen támiyinlew tártibi nızam menen belgilenedi.

Ózbekstan Respublikası Úy-jay kodeksiniń 11-statyasına kóre, turaq jayǵa bolǵan múlk huqıqı múddetsiz bolıp, puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń, mámlekettiń huqıqların hámde nızam menen qorǵalatuǵın máplerin buzbaǵan halda shaxstıń ózine tiyisli turaq jayǵa óz qálewi hám máplerine kóre iyelik etiw, onnan paydalanıw hám oǵan biylik etiw, sonday-aq óziniń múlk huqıqı buzılıwın saplastırıwdı talap etiw huqıqınan ibarat.

Turaq jay menen baylanıslı dawlardı durıs hám ádalatlı sheshiw, kelip shıǵıp atırǵan mashqalalardı saplastırıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 2001 jıl 14 sentyabrdegi «Turaq jay dawları boyınsha sud tájiriybesi haqkında» 22-sanlı qararı qabıl etilgen.

Usı Plenum qararınıń kórsetpelerine kóre, jer uchastkaları mámleket yaki jámiyet mútájlikleri ushın alıp qoyılıwı múnásebeti menen puqaralar múlkinde bolǵan turaq jaylar (kvartiralar) buzılǵan jaǵdayda, múlkdarlarǵa olardıń tańlawı boyınsha hám tárepler kelisimine kóre, turaq jay maydanınıń sociallıq normasınan kem bolmaǵan kólemdegi, barlıq qolaylıqları bolǵan, aldınǵısına teń qunlı basqa turaq jay múlk qılıp beriledi hámde kóp jıllıq tereklerniń bazar bahası tólenedi yamasa buzılıp atırǵan turaq jay (kvartira), basqa imaratlar, qurılıslar hám kóp jıllıq tereklerdiń bazar bahası, sonday-aq jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası tolıq kólemde tólenedi. Buzılıp atırǵan turaq jaydıń (kvartiranıń) yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası berilip atırǵan turaq-jaydıń yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahasınan artıq bolǵan jaǵdayda, bul parıq múlkdarǵa tóleniwi lazım, berilip atırǵan turaq-jaydıń yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahası buzılıp atırǵan turaq jaydıń (kvartiranıń) yaki jer uchastkasına bolǵan huqıqtıń bazar bahasınan artıq bolǵan jaǵdayda bolsa, bul parıq múlkdar tárepinen qaytarılıwı talap etilmeydi.

Mámleketlik úy-jay fondına tiyisli turaq jay mámleket yaki jámiyetlik mútájlikleri ushın jer uchastkası ajıratılıwı múnásebeti menen buzılǵan jaǵdayda, bul turaq-jaylardan kóshirilip atırǵan puqaralarǵa úy-jay nızamshılıǵında názerde tutılǵan talaplarǵa juwap beretuǵın basqa abat turaq jay beriledi.

Saodat QAYÍPNAZAROVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası

KÓSHPELI SUD MÁJILISI BOLIP ÓTTI

Jınayat isleri boyınsha Shımbay rayonı sudı tárepinen Shımbay rayonı «Shaxtemir» mákan puqaralar jıyını imáratında kóshpeli ashıq sud májilisi ótkerildi. Onda usı sud baslıǵı A.Uspanov basshılıǵında, sudya járdemshisi A.Isakovanıń xatkerliginde, Shımbay rayonı prokurorınıń járdemshisi A.Baymanovanıń qatnasıwında jınayat isi ashıq kóshpeli sud májilisinde kórip shıǵıldı.

Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 169-statyası 2-bólimi «g» bánti hám 169-statyası 2-bólimi «e» bánti menen 2 shaxstıń qarsısına toplanǵan 2 jınayat isin úyrenip shıǵıp, sud sudlanıwshılardıń, puqaralıq dawager, jábirleniwshi hám gúwalardıń kórsetpelerin, táreplerdiń pikirlerin, sudlanıwshılardıń jarıs hám aqırǵı sózlerin tıńlap, jınayat isleri hújjetlerin úyrenip shıǵıp, daliyllerdi úyrenip, jetkerilgen materiallıq zıyanlardıń óndirilgenligin, jábirleniwshi hám puqaralıq dawagerdiń sudlanıwshıǵa hesh qanday shaǵım dawı joq ekenligin itibarǵa alıp, sudlanıwshını A.T. Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 169-statyası 2-bóliminiń “g” bánti menen ayıplı dep taptı. Oǵan 1 jıl múddetke azatlıqtı sheklew jazası tayınlandı. Sonday-aq, sudlanıwshı K.U. Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 169-statyası 2-bóliminiń “e” bántinde názerde tutılǵan jınayattı islegenlikte ayıplı dep tabılıp, Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksiniń 70-statyası qollanılıp, Ózbekstan Respublikası Jınayat processual kodeksiniń 463-statyası 3-bólimi 3-bántine tiykar jaza tayınlanbastan jazadan azat etildi.

Bunnan soń, sud baslıǵı tárepinen jınayat isleri boyınsha sudqa shekem is júritiwi dáwrinde processual qararlarǵa sankciya beriw máselesi jınayat isleri boyınsha rayon, qala sudlarında bólek sudyalar-tergew sudyaları tárepinen kórip shıǵılıwı tártibiniń engiziletuǵınlıǵı túsindirildi. Sonday-aq, jaslar arasında jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqqa qarsı gúresiw boyınsha da puqaralar menen ashıq sáwbetlesip, huqıqıy túsinik jumısların alıp barıldı.

KÓSHPELI ASHIQ SUD MÁJILISINDE 43 SHAXSTIŃ QARSISINA TOPLANǴAN HÁKIMSHILIK HUQIQBUZARLIQLAR HAQQINDAǴI ISLER KÓRIP SHIǴILDI

Kegeyli rayonındaǵı Málimleme kitapxana orayında kóshpeli ashıq sud májilisi ótkerildi. Onda jınayat isleri boyınsha Kegeyli rayonı sudınıń baslıǵı R.Bekmuratova tárepinen 43 shaxstıń qarsısına toplanǵan hákimshilik huqıqbuzarlıqlar haqqındaǵı isler kórip shıǵıldı.

Atap aytqanda, abaysızlıq aqıbetinde denege jaraqat jetkeriw, mayda biyzarılıq, ishki isler organları xızmetkerleriniń nızamlı talapların orınlamaw, transport quralları basqarıwshılarınıń jol háreketi qaǵıydaların buzıwı aqıbetinde jábirleniwshige jeńil dene jaraqatı yamasa kóp muǵdarda materiallıq zıyan jetkeriliwine alıp keliw, elektr, jıllılıq energiyası, gazdan paydalanıw qaǵıydaların buzıw, jámiyetlik orınlarda alkogol ónimlerin qabıllaw menen baylanıslı hákimshilik huqıqbuzarlıq isleri kórilip, mine usı huqıqbuzarlıqlardı islegen 41 shaxsqa tiyisli tártipte hákimshilik jaza, eki shaxsqa 3 sutkadan 15 sutkaǵa shekemgi hákimshilik qamaq jazası tayınlandı.

Bunnan soń, sudya tárepinen hár qanday qılmıs hám huqıqbuzarlıq jazasız qalmaytuǵınlıǵı, búgin ashıq sud májilisinde isi kórilgen shaxslar qayta huqıqbuzarlıq islese jazası awırraq bolatuǵınlıǵın túsindirdi. Sonday-aq, sońǵı waqıttaǵı tarawǵa baylanıslı nızamshılıqtaǵı ózgerisler jóninde de maǵlıwmat berip ótti. Atap aytqanda, birinshi instanciya sudlarına 2025-jıldıń 1-yanvarınan baslap tergew sudyası lawazımı engiziledi.

Tergew sudyalarına hákimshilik huqıqbuzarlıqlar haqqındaǵı islerdi kórip shıǵıw wákilligi berilip, olar tárepinen kórip shıǵılatuǵın hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı islerdi joqarı instanciyalarda qayta kórip shıǵıwdıń ámeldegi tártibi saqlap qalınatuǵınlıǵı da maǵlıwmat sıpatında keltirildi.

SAYLAW-DEMOKRATIYA AYNASÍ

Ózbekstan Respublikası Konstituciyasında puqaralardıń saylaw hám saylanıw huqıqı, milliy saylaw sistemasınıń tiykarları belgilep berilgen bolıp, bul qaǵıyda hám normalar tiykarında insan huqıqları boyınsha dúnya júzlik deklaraciyası, Puqaralıq hám siyasiy huqıqlar haqqındaǵı xalıqaralıq fakt hám Ózbekstan Respublikası tárepinen ratifikaciya etilgen basqa da xalıqaralıq huqıqıy hújjetlerde bekkemlengen demokratiyalıq, ǵárezsiz, nızamlılıq, áshkaralıq hám ádillik principlerin óz ishine aladı.

Tiykarǵı nızamımızdıń 128-statyasında Ózbekstan Respublikasınıń puqaraları mámleket hákimiyatı wákillikli organlarına saylaw hám saylanıw huqıqına, hár bir saylawshı bir dawısqa iye ekenligi, dawıs beriw huqıqı, óz qálewin bildiriw teńligi hám erkinligi nızam menen kepillengenligi belgilep qoyılǵan.

2024-jılı 26-iyul kúni jáne bir siyasiy mapaz baslandı, yaǵnıy Ózbekstan Respubliksı Nızamshılıq palatası hám xalıq deputatları jergilikli Keńesleri deputatları saylawı 27-oktyabr kúni bolıp ótetuǵınlıǵı belgilendi.

Bul saylawdıń basqa saylawlardan ózgesheligi, tariyxta birinshi mártebe Ózbekstan Respublikası Nızamshılıq palatası saylawları aralas saylaw, yaǵnıy majoritar-proporcional tiykarında ótkeriliwi bolıp esaplanadı.

Jetpis bes Deputat tikkeley majoritar tiykarında, yaǵnıy saylawshılar ózlerine maqul talabanlarǵa dawıs beriw jolı menen, qalǵan jetpis bes deputat bolsa, proporcional boyınsha siyasiy partiyalarǵa berilgen dawıslar tiykarında saylanadı.

Bunnan tısqarı, bul saylawda barlıq dárejedegi saylaw komissiyalarınıń iskerligi, olardıń saylaw waqtındaǵı qatnasıwshıları menen óz-ara qatnasıqları tolıq sanlastırılıwı rejelestirilmekte.

Sonday-aq, saylaw nızamshılıǵı aldıńǵı demokratiyalık standartlarǵa say ráwishte túpten bekkemlendi, yaǵnıy saylaw organlarınıń Oraylıq saylaw komissiyası basshılıǵındaǵı jańa sistema jaratılıp, siyasiy partiyalar tárepinen deputatlıqqa talabanlardı kórsetiwde hayal-qızlardıń úlesi keminde 40 payız bolıwı belgilendi.

Bunnan tısqarı, deputatlıqqa talaban saylanıwı ushın saylawshılardıń kópshiliginiń dawısın alıw belgilendi. Yaǵnıy talaban tiyisli saylaw okruginde basqa talabanlarǵa kóre kóbirek dawıs toplaǵan jaǵdayda deputat bolıp saylanıwı múmkin boladı hám usı arqalı tákirar dawıs beriw talap etilmeydi.

Saylaw dáwirinde puqaralardıń saylaw huqıqın támiyinlew, olarǵa belgilengen tártip tiykarında shárayatlar jaratıw, saylawdıń ashıq, ádil hám teń saylaw huqıqı tiykarında ótkeriliwi júdá áhmiyetli bolıp esaplanadı.

Sebebi, bul bolıp ótetuǵın process Ózbekstannıń dúnyada tutqan ornı, xalıqaralıq abıroyı hám imidjine tikkeley tásir kórsetedi.

Solay eken, puqaralar da saylaw huqıqın ámelge asırıwı ushın mámleketimiz tárepinen jaratılǵan shárayatlardan durıs hám nátiyjeli paydalanıp, mámleket kelejegi ushın biyparıq bolmawı lazım dep esaplayman.

Bekbawlı DOSÍMBETOV,
Nókis rayonlararalıq hákimshlik sudınıń baslıǵı