REVIZIYA TÁRTIBINDE IS JÚRITIW
Mámleketimizde sońǵı jılları sud islerin júrgiziw processinde jańa institutlar engizilip, solardan jarasıw, mediaciya, dáslepki esitiw, sonday-aq, sud qararlarınıń nızamlılıǵı, tiykarlılıǵı hám ádalatlılıǵın tekseriw sıyaqlı institutlar jánede jetilistirildi.
Málim bolǵanınday, 2023-jıl 25-dekabrdegi Ózbekstan Respublikasınıń «Sud qararlarınıń nızamlılıǵı, tiykarlılıǵı hám ádalatlılıǵın tekseriw institutı jetilistiriliwi múnásebeti menen Ózbekstan Respublikasınıń Puqaralıq-processuallıq kodeksine ózgeris hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı nızamı qabıl etildi.
Usı ózgerislerge kóre, Puqaralıq-processuallıq kodeksi sud hújjetlerin reviziya tártibinde qayta kóriw boyınsha is júrgiziw haqqında jańa nızam normaları menen toltırıldı.
Yaǵnıy, birinshi instanciya sudınıń apellyaciya yaki kassaciya tártibinde kórilgen sheshiwshi qararı, uyǵarıwı, qararı hámde apellyaciya yaki kassaciya instanciyası sudınıń uyǵarıwı ústinen reviziya tártibinde shaǵım (protest) beriliwi múmkin.
Reviziya tártibindegi shaǵım (protest) Qaraqalpakstan Respublikası sudınıń puqaralıq isleri boyınsha sudlaw kollegiyası atına jollanadı, biraq sheshiwshi qarardı shıǵarǵan sudqa beriledi.
Reviziya tártibindegi shaǵım (protest) birinshi instanciya sudınıń sheshiwshi qararı, uyǵarıwı, qararı nızamlı kúshke kirgen kúnnen baslap bir jıl ishinde beriledi.
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı tárepinen reviziya tártibindegi shaǵım (protest)dı is júrgiziwge qabıl etiw haqkındaǵı uyǵarıw shıǵarılǵan kúnnen baslap bir ay múddette kórip shıǵıladı.
Ámeldegi nızam normaların birdey hám durıs qollanılıwın támiynlew maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 2024-jıl 25-iyunda «Sudlar tárepinen puqaralıq islerin reviziya tártibinde kóriwdiń ayırım máseleleri haqqında»ǵı 20-sanlı qararı qabıl etildi.
Plenum qararınıń kórsetpelerine kóre, sud hújjetleri ústinen reviziya tártibinde shaǵım (protest) beriw huqıqına dawager (arza beriwshi), juwapker, úshinshi shaxs hámde olardıń nızamlı wákilleri hám huqıqıy miyrasxorları, ayrıqsha tártipte júrgiziletuǵın isler boyınsha mápdar shaxs, iste qatnastırılmaǵan, biraq huqıq hám minnetlemeleri haqkındaǵı másele sud tárepinen sheshilgen shaxslar, Ózbekstan Respublikası Prezidenti janındaǵı Isbilermenlik subektleriniń huqıqları hám nızamlı máplerin qorǵaw boyınsha wákil, palata aǵzalarınıń mápinde Ózbekstan Respublikası Sawda-sanaat palatası hám onıń aymaqlıq basqarmaları, prokuror iye bolıp esaplanadı.
Iste qatnasıwshı shaxstıń wákili, solardan advokat, sud hújjeti ústinen reviziya tártibinde shaǵım etiwge, eger bunday huqıq wákillik beriwshi tárepinen berilgen isenim xatta arnawlı kórsetilgen bolǵanda ǵana haqılı. Iste qatnasıwshı shaxstıń huqıqıy miyrasxorı tárepinen berilgen reviziya tártibindegi shaǵımǵa huqıq ótkenligi faktın yaki bunday huqıq ótiwi múmkinligin tastıyıqlawshı hújjetler (neke, tuwılǵanlıq haqkındaǵı gúwalıqlar, wásiyatnama h.t.b) qosımsha etiliwi kerek.
Puqaralıq-processuallıq kodeksiniń 52-statyası 1-bólimine muwapıq, mámleket baskarıwı organları, shólkemler (máselen, fermer, diyxan xojalıqları hám tamarqa jer iyeleri keńesleri h.t.b) hám ayırım pukaralar tek ǵana dawa arza (arza) olar tárepinen berilgen jaǵdayda ǵana sud hújjeti ústinen reviziya tártibinde shaǵım beriwi múmkin.
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı tárepinen reviziya tártibinde kórilgen isler boyınsha sud hújjeti ústinen berilgen reviziya tártibindegi shaǵım (protest) Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Puqaralıq isleri boyınsha sudlaw kollegiyası atına jollanadı hám tuwrıdan-tuwrı Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudına beriledi.
Al, Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Puqaralıq isleri boyınsha sudlaw kollegiyasınıń reviziya tártibinde kórilgen isler boyınsha qabıl etilgen sud hújjeti ústinen protest keltiriw haqkındaǵı arza Ózbekstan Respublikası Joqargı sudınıń baslıǵı yaki Bas prokurorı atına jollanadı hám tiyliginshe, Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı yaki Bas prokuraturaǵa beriledi. Usı sud hújjeti ústinen Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Prezidiumına jollanǵan protest tuwrıdan-tuwrı Ózbekstan Respublikası Joqargı sudına beriledi.
Reviziya tártibindegi shaǵımda (protestte) shaǵım (protest) jollanıp atırǵan sudtıń atı, shaǵım (protest) berip atırǵan shaxstıń familiyası, atı, ákesiniń atı, jasaw mánzili yaki jaylasqan jeri (pochta mánzili), istiń sanı, shaǵım etilip atırǵan (protest berilip atırǵan) sheshiwshi qarar, uyǵarıw, qarar qabıl etilgen sáne hám usı sud hújjetini qabıl etken sud, sheshiwshi qarardıń, uyǵarıwdıń, karardıń nadurıslıǵı neden ibarat ekenligi, shaǵım (protest) beriwshiniń iltiması, shaǵım (protest)ǵa qosımsha etilgen jazba materiallardıń dizimi kórsetiliwi hám shaǵım keltirgen shaxs yaki onıń wákili imzalaǵan yaki protest keltirgen prokuror tárepinen imzalanǵan bolıwı lazım. Shaǵımǵa (protestke) mámleketlik bajı hám pochta qárejeti tólengenligin tastıyqlawshı hújjet, shaǵım wákil tárepinen imzalanǵan jaǵdayda onıń wákilligin tastıyqlawshı hújjet qosıladı.
Reviziya instanciyası sudı reviziya tártibinde isti kórip atırǵanda sud hújjetlerin tolıq kólemde tekserip, is ushın áhmiyetke iye bolǵan halatlardıń tolıq anıqlanǵanlıǵı hám dáliyllengenligi, sud hújjetinde bayan etilgen juwmaqlardıń is halatlarına muwapıqlıǵı, barlıq bildirilgen talaplar boyınsha sud hújjeti qabıl etilgenligi, materiallıq huqıq normaları durıs qollanılǵanlıǵı hám processual nızam talaplarına ámel etilgenligi, sud hújjeti onıń mazmunı hám formasına kóre nızamda belgilengen talaplarǵa muwapıqlıǵın anıqlaydı.
Reviziya instanciyası sudı shaǵımdı (protestti) reviziya tártibinde kóriw nátiyjeleri boyınsha sud kararların ózgerissiz kaldırıw yaki olardı tolıq yamasa qısman biykar etiw, jańa qarar qabıl etiw, sud qararların tolıq yaki qısman ózgertiw, sud qararların biykar etip, isti jańadan kóriw ushın tómengi instanciya sudlarına jiberiw, sud qararların tolıq yaki qısman biykar etip, arzanı kórmesten qaldırıw yamasa is júrgiziwden qısqartıw, ayırım sud hújjetlerin biykar etip, ish boyınsha ilgeri qabıl etilgen sud hújjetlerinen birin óz kúshinde qaldırıw wákilliklerine iye.
Saodat QAYÍPNAZAROVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası