PUQARALARDÍŃ MIYNET ETIW HUQÍQÍ NÍZAM QORǴAWÍNDA
Jańa redakciyadaǵı Miynet kodeksi 7 bólim, 34 bap hám 581 statyadan ibarat. “Ózbekstan Respublikasınıń Miynet kodeksin tastıyıqlaw haqqında”ǵı Nızam (ÓRN-798) Prezidentimiz tárepinen 2022-jıl 28-oktyabr kúni imzalandı.
Jańa kodeks járiyalanǵan kúnnen baslap 6 ay ótip, yaǵnıy 2023-jıl 30-aprelden kúshke kirdi hám jámiyetimizde miynet qatnasıqları menen baylanıslı múnásebetlerdi huqıqıy tártipke salıwda girewli orın iyelep, sol qatarı puqaralarımızdıń miynet etiw huqıqların qorǵap kelmekte.
Máselen, puqara A.J.nıń juwapker Basqarmaǵa qarata buyrıqtı biykar etiw, jumısqa tiklew, májbúriy bos júrgen kúnleri ushın is haqı hám ruwxıy zıyan óndiriw haqqındaǵı dawa arzası puqaralıq isleri boyınsha rayonlararalıq sudınıń sheshiwshi qararı menen qısman qanaatlandırılıp, A.J.nı óz lawazımına jumısqa tiklew, májbúriy bos júrgen kúnleri ushın is haqıların, ruwxıy zıyan ushın kompensaciya pulların óndiriw belgilengen. Anıqlanǵan halatlarǵa qaraǵanda, puqara A.J. Basqarmada jumıs islep kelip, Basqarma baslıǵınıń 2024-jıl 20-sentyabr kúngi 2-sanlı buyrıǵı menen onıń menen dúzilgen miynet shártnaması miynet minnetlemelerin bir márte qopal ráwishte buzǵanlıǵı ushın Ózbekstan Respublikası Miynet kodeksiniń 161-statyası 2-bóliminiń 5-bántine tiykar biykar etilgen.
Ózbekstan Respublikası Miynet kodeksiniń 314-statyası 1-bólimine kóre, intizamiy jaza intizamiy háreket anıqlanǵanınan keyin dárhal, biraq anıqlanǵan kúnnen baslap bir aydan keshiktirmey qollanıladı, bunda xızmetker waqtınsha jumısqa jaramsız bolǵan yamasa miynet dem alısında bolǵan dáwir esapqa alınbaydı. Xızmet tekseriwi nátiyjeleri haqqındaǵı akt komissiya tárepinen qol qoyılǵan kún xızmet tekseriwi nátiyjeleri boyınsha anıqlanǵan intizamiy háreket anıqlanǵan kún dep esaplanadı. Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumnıń 2023-jıl 20-noyabrdegi 26-sanlı “Sudlar tárepinen miynet shártnamasın biykar qılıwdı tártipke salıwshı nızamshılıqtı qollaw ámeliyatı haqqında”ǵı Qararınıń 34-bánti 1 hám 5-xatbasılarına muwapıq, Miynet kodeksiniń 161-statyası ekinshi bóliminiń 4 yaki 5-bántlerine tiykar miynet shártnaması biykar qılınıwınıń nızamlılıǵı máselesin dodalawda sudlar jumıs beriwshi tárepinen intizamiy jaza qollaw ushın belgilengen múddetlerge ámel qılınǵanın anıqlaydı. Bunda sonı názerde tutıw lazım, Miynet kodeksiniń 161-statyası ekinshi bóliminiń 4 yaki 5-bántleri boyınsha miynet shártnaması biykar qılınıwına intizamiy jazalar qollaw ushın belgilengen múddetler ótken soń, jol qoyılmaydı.
Basqarmanıń joqarı turıwshı uyımınıń 2024-jıl 2-avgust kúngi 1-sanlı buyrıǵına tiykar xızmetker A.J.nıń jumıs nátiyjeliligi kórsetkishi (KPI) iyul ayı juwmaǵı menen belgilengeninen pás bolǵanlıǵı sebepli miynet shártnamasın biykarlaw intizamiy jaza sharasın qollaw kórsetilgen. Usı buyrıqqa tiykar Basqarma baslıǵı tárepinen A.J. menen dúzilgen miynet shártnamasın jumıs beriwshiniń baslaması menen biykarlawǵa razılıq beriwdi sorap kásiplik awqamı komitetine kiritilgen dáslepki usınısına razılıq berilmegen. Bunnan soń Basqarma baslıǵı tárepinen A.J. menen dúzilgen miynet shártnamasın jumıs beriwshiniń baslaması menen biykarlawǵa razılıq beriwdi sorap kásiplik awqamı komitetine 2024-jıl 27-avgust kúni tákirar usınıs kiritilgen. Bul usınıs kásiplik awqamı komitetiniń 2024-jıl 5-sentyabrdegi májilisinde kórip shıǵılıp, A.J. menen dúzilgen miynet shártnamasın jumıs beriwshiniń baslaması menen biykarlawǵa razılıq berilgen.
Jumıs beriwshi tárepinen dawager A.J.nıń 2024-jıl iyul ayı juwmaǵı boyınsha óz jumısında jol qoyǵan qáte-kemshiligi Basqarmanıń joqarı turıwshı uyımınıń 2024-jıl 2-avgust kúngi 1-sanlı buyrıǵı menen anıqlanǵan waqıttan baslap Miynet kodeksinde intizamiy jaza qollaw ushın belgilengen bir aylıq múddet ótkennen soń, intizamiy jaza sıpatında onıń menen dúzilgen miynet shártnaması 2024-jıl 20-sentyabrde biykar etilgen. Joqarıdaǵı jaǵdaylarda jumıs beriwshi Basqarma tárepinen miynet nızamshılıǵınıń buzılıwına jol qoyılǵan.
Ózbekstan Respublikası Miynet kodeksiniń 174-statyası 2-bólimine tiykar, ózi menen miynet shártnaması nızamǵa qayshı ráwishte biykar etilgen xızmetkerdiń oǵan aldınǵı jumısı usınılıwı hámde ózine jetkizilgen materiallıq zıyannıń ornın qaplaw hám ruwxıy zıyandı kompensaciya qılıw haqqındaǵı talapları qanaatlandırılıwı lazım. Joqarıdaǵı mısalda keltirilgenindey unamsız jaǵdaylardıń aldın alıw maqsetinde hár bir jumıs beriwshini xızmetkerlerdiń miynet huqıqı salasındaǵı nızamshılıqqa ámel etiwge shaqıraman.
Erkin UTENIYAZOV,
Qaraqalapaqstan Respublikası sudınıń puqaralıq isleri boyınsha sudyası