Solidar juwapkershilik
Solidar juwapkershilik bir neshe qarızdardıń minnetlemesine tiyisli puqaralıq juwapkershilik bolıp esaplanadı. Solidar juwapkershilik penen baylanıslı túsinikler Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 252-255-statyalarında óz kórinisin tapqan.
Eger, karızdarlar sherik bolıp minnetleme alǵanında kreditor hámme qarızdarlardan minnetlemeni solidar orınlawdı da, olardıń hár birinen óz aldına orınlawdı da, sonıń menen birge, qarızdı tolıq yaki onıń bir bólegin tólewdi de talap etiwge haqılı.
Solidar qarızdarlardıń birinen tolıq qanaatlanbaǵan kreditor ala almaǵan nársesin basqalarınan talap etiw huqıqına iye. Solidar qarızdarlar minnetleme tolıq orınlanbaǵanǵa shekem minnetli bolıp qala beredi. Solidar minnetlemeniń qarızdarlardan biri tárepinen tolıq orınlanıwı qalǵan qarızdarlardı minnetlemeden azat etedi.
Eger nızamlarda yaki shártnamalarda basqasha tártip belgilep qoyılǵan bolmasa, solidar minnetlemeni orınlaǵan qarızdar óz úlesin shegirip taslap, basqa qarızdarlarǵa teń úleslerde regress talabın qoyıw huqıqına iye boladı.
Ekonomikalıq sudlarında kóbinese kepillik shártnamasına tiykar solidar juwapkershilik penen baylanıslı isler kóriledi. Mısalı, Ózbekstan Sawda-sanaat Palatası Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması dawager AK “Mikrokreditbank” mápin qorǵap, juwapker “MM” JShJ hám qosımsha juwapker “MO” JShJdan 600 000 000 swm tiykarǵı kredit qarızdarlıq, 46 500 000 swm payızın solidar tártipte óndiriwdi, óndiriwdi qosımsha juwapker “MO” JShJǵa tiyisli girewdegi múlklerge qaratıwdı, girewdegi múlklerdiń kim-zıyat sawdasında satılıw bahasın belgilep beriwdi soraǵan.
Istegi anıqlanǵan jaǵdaylarǵa qaraǵanda, tárepler ortasında 2020-jıl 09-iyul kúni 111-sanlı kredit shártnaması dúzilgen. Kredit shártnamasına tiykar bank filialı “MM” JShJne qurılıs materialların satıp alıwı ushın jıllıq 21 payız tólew shárti menen, 36 ay múddetke 600 000 000 swm muǵdarında kredit ajıratqan.
Ajıratılǵan kredittiń qaytarılıwına “MO” JShJ kepil bolıp tárepler ortasında 2019-jıl 09-iyul kúni kepillik shártnaması dúzilgen.
Sonday-aq, 2020 jıl 13 iyul kúngi girew shártnamasına tiykar “MO” JShJne tiyisli Moynaq rayonı, Jiemuratov kóshesi nomersiz jayda jaylasqan tábiyiy gaz kompressorı hám kompyuter kolonkası girewge koyılǵan.
“MM” JShJ kredit shártnamasında belgilengen minnetlemelerin orınlamay, kredit hám oǵan esaplanǵan payızların tólemegenligi sebepli Ózbekstan Sawda-sanaat Palatası Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması banktiń mápinde sudqa dawa arza menen múrájat etken.
Kepillik shártnamasına tiykar kepil, kredit shártnaması boyınsha “MM” JShJniń barlıq minnetlemeleriniń orınlanıwı boyınsha bank aldında shaqırıp alınbaytuǵın tárizde hám sózsiz juwap beriw minnetlemesin alǵan.
Sonlıqtan birinshi instanciya sudınıń 2021 jıl 26 may kúngi hal qılıw qararı menen dawa arza talapları qısman qanaatlandırılıp, “MM” JShJ sud májlisine shekem payızınan 17 600 000 swm tólegenligin itibarǵa alıp, “MM” JShJ hám “MO” JShJnen banktiń paydasına solidar tártipte 600 000 000 swm kredit qarızı, 28 900 000 swm payızın óndiriwdi, óndiriwdi girewdegi mal-múlkke qaratıwdı, bunnan tısqarı isti kóriw nátiyjesi menen 12 930 000 swm mámleketlik bajı puldı “MM” JShJ hám “MO” JShJnen solidar tártipte byudjetke óndiriwdi lazım tapqan.
Qaraqalpaqstan Respublikası
sudı sudyası Gawhar Zaripova