Jas óspirimdi dúgip alǵan shofyorǵa keshirim berildi

Jas óspirimdi dúgip alǵan shofyorǵa keshirim berildi

Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti yuridika fakultetiniń studentleriniń katnasıwında ótkerilgen kóshpeli ashıq sud májilisinde Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 266-statyasınıń 1-bólimi menen ayıplı dep tabılǵan A.J isimli shaxstıń qarsısına toplanǵan jınayat isi kórip shıǵıldı.

Jınayat isleri boyınsha Xojeli rayonı sudı baslıǵı I.Allaniyazov basshılıǵında, sudya járdemshisi E.Turdıbaevtıń xatkerliginde, táreplerden mámleket ayıplawshısı-Xojeli rayonı prokurorınıń aǵa járdemshisi B.Abıllaeva hám gúmanlanıwshı menen jábirleniwshiniń nızamlı wákiliniń qatnasıwında ótkerilgen ashıq sud májilisinde barlıq toplanǵan sud materialları úyrenilip, táreplerdiń kórsetpeleri tıńlandı.
1995-jılda tuwılǵan puqara Xojeli rayonı aymaǵındaǵı 4K42 avtomobil jolınıń 1-kilometri aralıǵında belgilengen tezlikke ámel etpey joqarı tezlikte háreketlenip kiyatırıp usı asfalt joldı kesip ótip atırǵan T.S atlı jas óspirimdi dúgip, jol transport hádiysesin islegen. Aqıbetinde óspirim awır dárejedegi dene jaraqatı menen emlewxanaǵa túsedi.

Xojeli rayonı IIB janındaǵı tergew toparı sorastırıwshısınıń 2021-jıl 24-avgust kúngi qararına muwapıq, A.J nıń qarsısına júritilgen jınayat isi tareplerdiń óz-ara jarasqanlıǵı múnásibeti menen óndiristen qısqartıw máselesin sheshiw ushın sudqa jiberilgen.

Sud, is materialları menen tolıq tanısıp, gúmanlanıwshınıń óz ayıbın moyınlap, isinen shın kewilden pushaymanlıǵın, jábirleniwshiniń óz erki menen hesh kimniń sırttań aralasıwısız jarasıw haqqında arza bergenin, materiallıq zıyan tolıq qaplanǵanın, keshirim bergenin bildirgenin hám mámleketlik ayıplawshınıń isti jarasıw múnásibeti menen óndiristen qısqartıwdı bildirgen pikirin tıńlap, Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksiniń 66¹ –statyasına hám Jınayat processual kodeksiniń 84-statyası 4-bólimine tiykar jınayatlı isti óndiristen qısqartıwdı lazım dep taptı.

Pitimler menen baylanıslı puqaralıq islerdiń kóriliw tártibi

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 101-statyasına kóre, pitimler dep – puqaralar
hám yuridikalıq shaxslardıń puqaralıq huqıq hám minnetlemelerin belgilew, ózgertiw yaki biykarlawǵa qaratılǵan háreketlerge aytıladı.

Pitimler bir tárepleme, eki tárepleme yaki kóp tárepleme (shártnamalar) bolıwı múmkin.
Pitim dúziw ushın nızam hújjetlerine yaki táreplerdiń kelisimine muwapıq bir táreptiń erki zárúr hám jeterli bolsa, bunday pitim bir tárepleme pitim esaplanadı.

Shártnama dúziw ushın eki tárep (eki tárepleme pitim) yaki úsh yamasa onnanda kóp tárep (kóp tárepleme pitim) kelisip erk bildirgen bolıwı kerek. Demek, eki yamasa bir neshe shaxstıń puqaralıq huqıqları hám minnetlemelerin júzege keltiriw, ózgertiw yamasa biykar etiw haqqındaǵı kelisim shártnama dep ataladı.

Óz náwbetinde tárepler ortasındaǵı kelisimge kóre tárepler kirisip atırǵan huqıqıy múnásebettiń hám tárepler ózlerine alıp atırǵan minnetlemelerdiń mazmunına kóre shártnamlarda túrlerge bólinedi. Puqaralıq isleri boyınsha sudlarında pitimler menen baylanıslı islerden eń kóp ushırasatuǵın isler bul qarız óndiriw haqqındaǵı isler bolıp tabıladı.

Qarız shártnaması boyınsha bir tárep (qarız beriwshi) ekinshi tárepke (qarız alıwshıǵa) pul yamasa túrge uqsas belgileri menen belgilengen basqa buyımlardı múlk etip beredi, qarız alıwshı bolsa qarız beriwshige bir jola yamasa bólip-bólip, usınday summadaǵı puldı yamasa qarızǵa alınǵan buyımlardıń túri, sıpatı hám muǵdarına teń nárseni (qarız summasın) qaytarıp beriw májbúriyatın aladı. Qarız shártnaması pul yaki múlkler tapsırılǵan waqıttan baslap dúzilgen esaplanadı.

Qarız shártnamasınıń huqıqıy belgilerine bola bul shártnama real esaplanadı, sebebi tárepler arasında huqıq hám májbúriyatlar shártnama predmeti bolǵan pul yamasa múlktiń tapsırılıwınan júzege keledi hám shártnama sol waqıttan dúzilgen esaplanadı. Qarız beriwshi qarızdıń qaytarılıwın talap etiw huqıqına iye bolsa, qarız alıwshı alǵan puldı yaki múlkti qaytarıw májbúriyatın óz moynına aladı.

Qarız shártnaması múlkke iyelik huqıqı bir shaxstan ekinshi shaxsqa ótetuǵın shártnamalardan esaplanadı. Máselen, qarızdar qarızǵa alınǵan nárseni óz ıqtıyarı boyınsha basqaradı hám qarızǵa alınǵan nárseniń ózin qaytarmastan alǵan pulı yaki usı qarızǵa alınǵan nárseniń túri, sıpatı hám muǵdarına teń bolǵan basqa múlkti qaytarıwǵa májbúr boladı.

Qarız shártnaması puqaralar arasında, eger bul qarızdıń summası eń kem is haqınıń on esesinen artıq bolsa, ápiwayı jazba formada dúziliwi shárt, shártnamadaǵı táreplerden biri yuridikalıq shaxs bolǵanda summasınan qaramastan jazba túrinde dúziliwi shárt. Qarız shártnamasınıń jazba formasına ámel qılmaw Puqaralıq kodeksiniń 109-statyasında názerde tutılǵan aqıbetlerge alıp keledi.

Eger qarız alıwshınıń til xatı yamasa oǵan qarız beriwshi tárepinen belgili summa yamasa belgili muǵdardaǵı múlkler tapsırılǵanlıǵın tastıyıqlaytuǵın basqa hújjet bar bolsa, qarız shártnaması jazba formada dúzilgen esaplanadı. Eger qarız májbúriyatı qarız alıwshı tárepinen berilgen veksel, obligaciya yamasa qarız summasın hám qarız beriwshiniń onı óndirip alıw huqıqın belgileytuǵın basqa qımbatlı qaǵaz benen tastıyıqlanǵan bolsa, qarız shártnamasınıń jazba formasına ámel qılınǵan esaplanadı.

Pitimniń ápiwayı jazba formasına ámel etpew onıń haqıyqıy emesligine alıp kelmeydi, biraq dawa shıqqan jaǵdayda táreplerdi pitimniń dúzilgenligin, mazmunın yamasa orınlanǵanlıǵın gúwalardıń kórsetpeleri menen tastıyıqlaw huqıqınan mahrum etedi. Tárepler pitimniń dúzilgenligin, mazmunı yamasa orınlanǵanlıǵın jazba yaki basqa dáliyller menen tastıyıqlawǵa haqılı. Nızamda yaki táreplerdiń kelisiminde tuwrıdan-tuwrı kórsetilgen jaǵdaylarda pitimniń ápiwayı jazba formasına ámel etpew onıń haqıyqıy emesligine alıp keledi. Jazba formada dúzilgen pitimdi, eger is zárúrligi ádetlerinen basqasha tártip kelip shıqpasa, tárepler yamasa olardıń wákilleri imzalawı kerek. Eger nızam hújjetlerine yamasa qatnasıwshılardan biriniń talaplarına qayshı bolmasa, pitim dúziw waqtında imzadan faksimele usılında nusqa kóshiriw úskenelerinen paydalanıwǵa jol qoyıladı.

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 736-statyası 2-bólimine kóre, eger qarız shártnamasında qarızdı bólip-bólip qaytarıw názerde tutılǵan bolsa, qarız alıwshı qarızdıń náwbettegi bólimin qaytarıw ushın belgilengen múddetti buzǵan jaǵdayda, qarız beriwshi qarızdıń qalǵan barlıq summasın tiyisli payızlar menen birge múddetinen aldın qaytarıwdı talap etiwge haqılı.

Eger qarız shártnamasında qarız boyınsha payızlardı qarızdıń ózin qaytarıw múddetinen aldın tólew názerde tutılǵan bolsa, bul májbúriyat buzılǵan jaǵdayda, qarız beriwshi qarız alıwshıdan qarız summasın tiyisli payızları menen birge múddetinen aldın qaytarıwdı talap etiwge haqılı.

Qarız alıwshı pul yamasa basqa múlklerdi qarız beriwshiden ámelde almaǵanlıǵın yamasa shártnamada kórsetilgeninen kem muǵdarda alǵanlıǵın dáliyllep, qarız shártnaması boyınsha dawalasıwǵa haqılı.
Jazba formada dúziliwi lazım bolǵan qarız shártnaması boyınsha gúwalardıń kórsetpeleri járdeminde dawalasıw múmkin emes. Biraq, shártnama aldaw, zorlıq isletiw, qarız alıwshınıń wákili qarız beriwshi menen jaman niyette kelisiwi yamasa qıyın jaǵdaylar tásirinde dúzilgen jaǵdaylardan tısqarı. Eger qarız alıwshı qarız shártnaması boyınsha dawalasıwı dawamında pul yamasa basqa múlkler haqıyqattan da qarız beriwshiden alınbaǵanlıǵı anıqlansa, qarız shártnaması dúzilmegen esaplanadı. Qarız alıwshı qarız beriwshiden pul yamasa basqa múlklerdi shártnamada kórsetilgeninen ámelde kem muǵdarda alǵan jaǵdayda shártnama usı muǵdardaǵı pul yamasa buyımlarǵa dúzilgen esaplanadı.

Ámeliyatta usı mazmundaǵı islerdi kórgende ayrım waqıtları qarız alıwshı qarız beriwshige algan qarızın qaytarǵan, biraq qarızdı qaytarıp bergen waqtında qarız alǵanda jazıp bergen til xatın qaytarıp almaǵan yaki qarız beriwshiden qarızın qaytarıp alǵanlıǵı haqqında til xat jazdırıp almaǵan jaǵdaylar kóp ushırasadı.
Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 257-statyasına 1-bólimine kóre, kreditor, minnetlemeniń orınlanıwın qabıl etip alǵan waqıtta, qarızdardıń talabı menen oǵan minnetlemeniń tolıq yaki qısman orınlanǵanlıǵın qabıl etip alǵanlıǵı haqqında til xat beriwi shárt.

Ápiuayı til menen aytqanda, qarız alıwshı alǵan qarızın qarız beriwshige qaytarǵan waqtında qarız beriwshiden bergen qarızın tolıq yaki qısman qaytarıp alǵanlıǵı haqqında til xat beriwdi talap etiwge haqılı hám qarız beriwshi bunday til xat beriwi shárt.

Al, usı statyanıń 2-bóliminde bolsa, eger qarızdar minnetlemeni tastıyıqlaw júzesinen kreditorǵa qarız hújjeti bergen bolsa, kreditor orınlawdı qabıl etip atırǵan waqıtta usı hújjetti qaytarıp beriwi, qaytarıp beriwdiń imkaniyatı bolmaǵanda bolsa – bunı ózi berip atırǵan til xatta kórsetiwi kerek.

Demek, qarız alıwshı qarız beriwshige qarız alǵanlıǵı haqqında til xat jazıp bergen bolsa, qarız beriwshi bergen qarızın qaytarıp alǵanda bul til xattı qaytarıp beriwi, eger onı qaytarıp beriw imkaniyatı bolmasa – bul haqqında ózi berip atırǵan til xatta kórsetiwi kerek.

Mısalı, talapker R.K. juwapker K.Ǵdan 10.000.000 sum qarız óndiriw haqqındaǵı dawa arza menen sudqa múrájat etken. Sud májilisinde juwapker K.Ǵ. talapker R.K.dan alǵan qarızın tolıǵı menen qaytarıp bergenligin, onı guwa S.K. tastıyıqlaytuǵınlıǵın bildirgen. Biraq juwapker K.Ǵ. qarız beriwshi R.K.dan óziniń qarız alǵan waqtında jazıp bergen til xatın kaytarıp almaǵan yamasa qarız beriwshi R.K.dan qarızın qaytarıp alǵanlıǵı haqqında til xat almaǵan.

Bunday jaǵdayda joqarıda atap ótkenimizdey qarız alıwshını alǵan qarızın qaytarıp bergenligin gúwalarınıń kórsetpeleri menen tastıyıqlaw huqıqınan mahrum etedi.

Juwmaqlap aytqanda, sudlarda pitimler menen baylanıslı islerdiń kóbeyip atırǵanlıǵına puqaralarımızdıń nızamlardı bilmesligi yamasa túsinbewshiligi desek qátelesken bolmaymız. Sol sebepli puqaralar ortasında qarız shártnamaları boyınsha huqıqıy úgit-násiyat jumısların sistemalı túrde alıp barıw zárúr dep esaplayman.

Qaraqalpaqstan Respublikası
sudı sudyası      Zulfiya Babadjanova

Jaslar menen ushırasıw

Beruniy rayonındaǵı Jaslar orayında Beruniy rayonlararalıq ekonomikalıq sudı xızmetkeri A.Kamalov hám rayonlıq Jaslar awqamı baslıǵı T.Xidirbaev penen birgelikte ushırasıw ótkerildi. Oǵan rayondaǵı baslanǵısh shólkem jetekshileri menen jámlespegen jaslar qatnastı.

Ilaj barısında Ózbekstan Respublikasınıń “Sudlar haqqında”ǵı jańa redakciyadaǵı Nızamınıń mazmunı hám áhmiyeti sóz etilip, sud tarawında ámelge asırılıp atırǵan reformalar jóninde keń túrde maǵlıwmatlar berildi.

Usı tarawǵa qızıǵıwshılıǵı ayrıqsha bolǵan jaslar ózleriniń túrli baǵdardaǵı sorawları menen belsene qatnasıwı ushırasıwdıń jánede tásirli ótiwin támiyinledi.

Saylawdı ámeldegi nızamshılıq tiykarında shólkemlestiriw

Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı hám Nókis rayonlar aralıq hákimshilik sudyaları tárepinen Nókis qalasında jaylasqan 49-sanlı uchastkalıq saylaw komissiyası aǵzalarınıń qatnasıwında seminar ótkerildi.
Onda tiykarınan usı jıldıń 24-oktyabr kúni bolıp ótetuǵın Ózbekstan Respublikası saylawına tayarlıq kóriw hám onı ótkeriw, saylawdı ámeldegi nızamshılıq tiykarında shólkemlestiriw máseleleri sóz etildi.

Atap ótilgenindey, saylaw komissiyalarınıń nızam hújjetlerine muwapıq bolmaǵan, saylaw qatnasıwshılarınıń huqıqları hám nızam menen qorǵalatuǵın máplerin buzatuǵın lawazımlı shaxslardıń háreketleri yaki qararı shıǵım etiw predmeti bolıp esaplanadı.Sonday-aq, saylaw menen baylanıslı islerdiń tiyisliligi boyınsha, Ózbekstan Respublikası Hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksine muwapıq saylaw komissiyasınıń is-hareketleri (qararı) ústinen berilgen shaǵımlar rayonlar aralıq hákimshilik sudları tárepinen, Ózbekstan Respublikası Oraylıq saylaw komissiyasınıń háreketleri (qararları) ústinen berilgen shaǵımlar bolsa Oraylıq saylaw komissiyası eń joqarı instanciya esaplanǵanlıǵı hám olar tárepinen qıbıl qılınǵan qararınıń nızamlılıǵına baha beriwshi joqarı saylaw komissiyası joqlıǵı sebepli tuwrıdan-tuwrı Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen kórip shıǵıladı. Saylaw komissiyaları qararları ústinen shaǵımlar tártip-qaǵıydaǵa kóre juwapker jaylasqan jerdegi hákimshilik sudlarǵa beriledi.

Seminarda usı hám basqada saylawdı shólkemlestiriw hám onı ótkeriw menen baylanıslı máseleler keń sóz boldı. Qatnasıwshılar sudyalardan qızıqtırǵan sorawlarına tiyisli juwaplar aldı.

Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası

Qanlıkɵl rayonı Doslıq MPJ aymaǵındaǵı 21-sanlı mektep imaratında, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatı Baslıǵı T.Narbaeva hám Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Baslıǵı M.Kamalov tárepinen tastıyıqlanǵan “Jol karta”nıń 11 xám 24-bántleriniń orınlanıwın támiyinlew hám “Huqıqbuzarlıqlar profilaktikası kúni”nde jaslar arasında jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw, ózgeler múlkin basqınshılıq jolı menen talan-taraj etiliwi menen baylanıslı jınayatlardıń aqıbetlerin keń jámiyetshilikke túsindiriw maqsetinde ushırasıw bolıp ótti.

Ushırasıwǵa Jınayat isleri boyınsha Qanlıkól rayon sudı, rayonlıq ishki isler bɵlimi, aymaq turǵınları hám mektep oqıtıwshı ustazları qatnastı. Ushırasıw barısında, joqarıda atap ɵtilgen máseleler boyınsha taraw qánigeleri keńnen túsinikler berip ɵtti hám usı baǵdarda isleniwi tiyis ilajlar, alǵa qoyılǵan wazıypalardıń áhmiyeti túsindirildi.

Korrupciyaǵa qarsı gúresiw – bárshemizdiń minnetimiz

Mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúresiw, korrupciyalıq jaǵdaylardıń rawajlanıwına sharayat jaratıp berip atırǵan sebepler, olardıń aldın alıw boyınsha bir qatar jumıslar alıp barılmaqta.
Atap aytqanda, korrupciya jaǵdayların boldırmaw hám onıń aldın alıw maqsetinde bir qatar nızam hám nızam astı hújjetleri qabıl etilmekte.
Usı jıldıń 6-iyul kúni Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Korrupciyaǵa qarsı kelisimsiz múnásibette bolıw ortalıǵın jaratıw, mámleket hám jámiyet basqarıwında korrupciyalıq sebeplerdi keskin kemeytiriw hám bunda jámiyetshilik qatnasıwın keńeytiriw is-ilájları tuwrısında»ǵı Pármanı qabıl etildi.
Párman menen keń jámiyetshiliktiń pikiri hám usınısların inabatqa alıp, mámleket basqarıwın korrupciyadan tısqarı aymaqqa aylandırıw maqsetinde Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi tárepinen «Korrupciyaǵa baylanıslı jınayatlardı islegenlikte ayıpdar dep tabılǵan shaxslardıń ashıq elektron reestri» júritiliwi támiyinleniwi kórsetildi.
Bunda bul reestrge kiritilgen shaxslarǵa mámleket xızmetine jumısqa kiriwi hám mámleketlik xoshametlewler menen sıylıqlanıwı, saylanatuǵın hám óz aldına tártipte tayınlanatuǵın lawazımlarǵa usınılıwı, mámleketlik organlar janındaǵı jámáátshilik keńesleri hám mekemeler aralıq kollegial organlardıń aǵzası bolıwı, olar tárepinen shólkemlestirilgen hám (yaki) olar qatnasıwshısı esaplanǵan isbilermenlik subektleri mámleketlik satıp alıwlarda qatnasıw hám mámleket-jeke sheriklik tuwrısındaǵı pitimde qatnasıwshı (orınlawshı) sıpatında qatnasıw, sonday-aq, mámleket aktivlerin menshiklestiriw menen baylanıslı tender hám tańlaw sawdalarında qatnasıw, mámleket úlesi 50 payızdan joqarı bolǵan shólkemler hámde mámleketlik bilim beriw mekemelerinde basshı lawazımlarda iskerligin ámelge asırıw qadaǵan etiliwi belgilengen.
Agentlikke Bas prokuratura, Joqarǵı sud, Ádillik ministrligi, Insan huqıqları boyınsha Milliy orayı hámde Bántlik hám miynet múnásibetleri ministrligi menen birgelikte úsh ay múddette bul reestrdi hám ol menen baylanıslı sheklewlerdi ámeliyatqa engiziwge qaratılǵan nızam joybarın islep shıǵıp Ózbekstan Respublikası Administraciyasına kiritiw tapsırılǵan.
Párman menen 2022-jıldıń 1-yanvarınan baslap mámleketlik xızmetkerleri, mámleket úlesi 50 payızdan joqarı bolǵan shólkemler, mámleketlik kárxanaları hám mekemeleri baslıqları hám orınbasarları, olardıń ómirlik joldası hám jası jetpegen perzentleriniń dáramatları hám mal-múlkin májbúriy deklaraciya qılıw sisteması engiziliwi belgilendi.
Sonday-aq, pármanda mámleketlik xızmetker tárepinen deklaraciyanı usınıwdan bas tartıw hám qastan nadurıs maǵlıwmatlar kiritiw onı mámleketlik xızmetten shetlestiriwge hám nızamda belgilengen juwapkershilikke tartıwǵa tiykar bolıwı kórsetilgen.
Sonıń menen birge, 2022-jıl 1-yanvarınan baslap mámleketlik xızmetkerlerge respublika aymaǵınan tısqarıda esapbetleri ashıw hám iyelik qılıw, naq pul qarjıların saqlaw, kóshpes múlk hám basqa mal-múlkke iye bolıw qadaǵan etiliwi (bunnan shet elde islep atırǵan mámleketlik xızmetkerler hám mámleket xızmetine kiriwden aldın alınǵan mal-múlk tısqarı) belgilendi.
Párman menen Agentlikke Mámleketlik xızmeti rawajlandırıw agentligi hám basqa mápdar mekemeler menen birgelikte eki ay múddette mámleketlik xızmetine baylanıslı nızamshılıq hújjetleri paketi, sonday-aq, deklaraciyalaw sistemasın engiziw mexanizmleri, deklaraciya usınıw lazım bolǵan mámleketlik xızmetkerleri hám olardıń shańaraq aǵzaları kategoriyasın názerde tutıwshı «Mámleketlik xızmetkerlerdiń dáramadları hám mal-múlkin deklaraciya qılıw tuwrısında»ǵı nızam joybarın jámáátlik dodalawınan ótkerip Ministrler Kabinetine kiritiw tapsırılǵan.
Bunnan tısqarı, usı Párman menen Korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha 2021-2022-jıllarǵa mólsherlengen mámleketlik dástúr tastıyıqlandı.
Bul dástúrge muwapıq Mámleketlik xızmetkerlerdiń ádep-ikramlılıq kodeksin qabıl etiw, korrupciyaǵa baylanıslı jınayatlardı islegenlikte ayıpdar dep tabılǵan shaxslardıń ashıq elektron reestri júritiliwin jolǵa qoyıw, mámleketlik organları iskerliginde korrupciyalıq qáwiplerdi bahalaw elektron sistemasın jaratıw, Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentliginiń nızamlı iskerligine tosqınlıq qılǵanlıǵı ushın juwapkershilik sharaların belgilew sıyaqlı bir qansha áhmiyetli is-ilájlar hám olardıń ámelge asırılıw múddetleri belgilengen.
Qısqasha aytqanda korrupciya mámleket hám jámiyet rawajlanıwı ushın qáwip-qáterlerdiń biri ekenligin xalıqtıń sanasına sińdirip barıw, korrupciyaǵa qarsı gúresiw hár bir insannıń minneti bolıp esaplanadı.

Qaraqalpaqstan Respublikası
sudınıń ekonomikalıq isleri
boyınsha sudyası    Gúlistan Eshnazarova

Hayal-qızlar menen ushırasıw

Puqaralıq isleri boyınsha Nókis rayonlararalıq sudı baslıǵı N.Abdakimov hám sudyalar M.Adilova, Sh.Abdıjemilovalar paytaxtımızdaǵı «Tele oray», «Boz awıl» hám «Ǵárezsizlik» mákan puqaralar jıyınlarında bolıp, ol jerdegi hayal-qızlar menen ushırastı.

Ilaj barısında 15 hayal-qızdıń shańaraq mashqalaları menen baylanıslı múrájat hám máseleleri tıńlandı. Olarǵa huqıqıy másláhát berildi.

Sonday-aq, jaslar arasında erte nekeniń aldın alıw, ajırasıwlardı azaytıw arqalı máhallelerde bekkem hám awızbirshilikli shańaraqlardı elede qollap-quwatlaw, jas shańaraqlarǵa jası úlkenler óz másláhátleri menen órnek bolıwı kerekligi túsindirildi.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı

Báseki menen baylanıslı tartıslar 

Ózbekstan Respublikası Ekonomikalıq processual kodeksiniń 25-statyası birinshi bólimi 52- bántine tiykar yuridikalıq shaxslar, sonıń menen birge sırt el yuridikalıq shaxsları, xojalıq basqarıw uyımları, jeke tártiptegi isbilermenler hámde monopoliyaǵa qarsı uyım ortasında tovar yaki qarjı bazarlarında báseki salasındaǵı qatnasıqlardan kelip shıǵatuǵın dawalar ekonomikalıq sudlardıń sudlawına tiyisli.

Báseki menen baylanıslı isler boyınsha táreplerge nızamshılıq penen bir qatar qolaylıqlar názerde tutılǵan.

Atap aytqanda, Ózbekstan Respublikası Ekonomikalıq processual kodeksiniń 32-statyası besinshi bóliminde básekige baylanıslı isler boyınsha táreplerdiń qálewlerine kóre, bul kategoriyadaǵı isler tikkeley Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı tárepinen birinshi instanciya sudı sıpatında kóriliwi belgilengen bolsa, usı Kodekstiń 34-statyası altınshı bóliminde tovar hám qarjı bazarlarındaǵı báseki salasındaǵı qatnasıqlardan kelip shıǵatuǵın dawlar juwapker jaylasqan orındaǵı rayon (qala), rayonlararalıq ekonomikalıq sudına yaki Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudına beriliwi múmkinligi názerde tutılǵan.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń

ekonomikalıq isler boyınsha sudyası

Spartak Niyazov

Girew menen támiyinlengen minnetleme boyınsha tiykarǵı minnetleme orınlanbaǵan yaki lazım dárejede orınlanbaǵan jaǵdayda óndiriw girewge qoyılǵan mal-múlkke qaratılıwı múmkin

Ózbekstan Sawda-sanaat palatası Qaraqalpaqstan Respublikası aymaqlıq basqarması Banktiń mápin qorǵap sudqa dawa arza menen múrájat etip, “KK” shańaraqlıq kárxanası (keyingi orınlarda-juwapker dep júriteledi)nan 220 000 000 sum kredit qarızı, 10 117 694,62 sum payızı, 370 699,46 sum penya óndiriwdi, óndiriwdi “U” kishi kárxanası (keyingi orınlarda-qosımsha juwapker dep júritiledi)nıń girewge qoyǵan mal-múlkine qaratıwdı soraǵan.

Anıqlanıwınsha, tárepler ortasında 2020 jıl 17 sentyabr kúni kredit shártnaması dúzilgen. Kredit shártnamasına tiykar Bank juwapkerge “nan hám nan ónimlerin islep shıǵarıw” úskenelerin satıp alıwı ushın 36 ay múddetke, jıllıq 14 payız tólew shárti menen 220 000 000 swm kredit ajıratqan.

Kredit shártnamasınıń 2.3, 2.6-bántlerine tiykar tiykarǵı kreditti tólewge 6 ay jeńillik berilgen, payızlardı hám keyinshelik kreditti tólew múddeti grafikte belgilengen muǵdarda hár aydıń 15 sánesine shekem ámelge asırılıwı belgilengen.

Juwapker shártnamada belgilengen múddetlerde kredit hám payızların tólemegenligi sebepli 2021 jıl 12 may kúnine tiykarǵı kreditten múddeti ótken 14 666 666 sum, payızınan 10 117 694,62 sum qarızı payda bolǵan.
Birinshi instanciya sudınıń 2021 jıl 30 iyun kúngi hal qılıw qararı menen dawa arza qısman qanaatlandırılǵan. Juwapkerden Bank paydasına 220 000 000 sum kredit qarızı, 10 117 694,62 sum payızı óndirilgen, óndiriw qosımsha juwapkerdiń girewdegi múlkine qaratılǵan, dawanıń penya óndiriwdi soraǵan talabı qanaatlandırıwsız qaldırılǵan.

Hal qılıw qararına narazı bolıp qosımsha juwapker apellyaciyalıq tártipte arza bergen. Apellyaciyalıq arzasında bank tárepinen juwapkerge ajıratılǵan kredit maqsetli isletilgenligi boyınsha monitoring ótkerilmegenligin, nátiyjede banktiń ayıbı menen kredit pullar qaytpaǵanlıǵın, óndiriw kreditke alınǵan nan cexı úskenelerine qaratılıwı kerekligin bildirip, hal qılıw qararın biykar etip, óndiriwdi juwapkerdiń múlkine qaratıwdı soraǵan.
Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksi (keyingi orınlarda-Puqaralıq kodeksi dep júriteledi)niń 264-statyasınıń ekinshi bólimine muwapıq, girewge kóre qarızdar girew menen támiyinlengen minnetlemesin orınlamaǵan jaǵdayda kreditor (girewge alıwshı) bul minnetleme boyınsha óz talabı girewge qoyılǵan mal-múlktiń bahasınan usı mal-múlk iyesi bolǵan shaxs (girewge qoyıwshınıń) basqa kreditorlarına qaraǵanda imtiyazlı túrde qanaatlandırılıwına, nızamda belgilengen shegiriwlerden keyin haqılı boladı.

Puqaralıq kodeksiniń 279-statyasınıń birinshi bólimine tiykar girewge alıwshınıń (kreditordıń) talapların qanaatlandırıw ushın óndiriwdi qarızdar girew menen támiyinlengen májbúriyattı ózi juwapker bolǵan jaǵdaylarda orınlamaǵan yaki lazım dárejede orınlamaǵan jaǵdayda girewge qoyılǵan mal-múlkke qaratılıwı múmkin.

Tárepler ortasında 2020 jıl 6 oktyabr kúni dúzilgen ipoteka shártnamasına muwapıq, qosımsha juwapker ózine tiyisli bolǵan kafe hám xalıqqa xızmet kórsetiw imaratın girewge qoyǵan.

Apellyaciya instanciya sudı kreditke alınǵan múlkler girewge qoyılmaǵanlıǵın, óndiriwdi basqa múlkke qaratıwǵa tiykar joq ekenligin, qalaberse ipoteka shártnaması biykar etilmegenligin yaki sud tárepinen haqıyqıy emes dep tabılmaǵanlıǵın itibarǵa alıp, birinshi instanciya sudı óndiriwdi girewge qaratıw haqqında durıs sheshimge kelgen dep tapqan.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı
ekonomikalıq isleri boyınsha
sudlaw quramınıń sudyası Gawhar Zaripova