Kepillik shártnaması boyınsha minnetlemeler
Kepillik-bul qarızdardıń minnetlemesiniń orınlanıӯı ushın úshinshi shaxs-kepil juwapker bolatuǵın huqıqıy qatnasıq bolıp esaplanadı.
Kepillik tiykarǵı shártnama boyınsha kepil hám kreditor ortasında dúziletuǵın shártnamaǵa tiykar payda boladı.
Kepillik shártnaması boyınsha kepil basqa shaxs óz minnetlemesin tolıq yaki bir bólegin orınlawı ushın onıń kreditorı aldında juwap beriwdi óz moynına aladı.
Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 292-statyasına muwapıq, kepillik shártnaması keleshekte payda bolatuǵın minnetlemeni támiyinlew ushın da dúziliwi múmkin.
Kepillik shártnaması jazba túrde dúziliwi kerek. Shártnamanıń jazba túrine ámel qılmaslıq kepillik shártnamasınıń haqıyqıy emesligine alıp keledi.
Kepildiń juwapkershiligi qarızdar tárepinen kepillik penen támiyinlengen minnetlemelerdi orınlamǵanlıǵı yaki lazım dárejede orınlamaǵanlıǵı nátiyjesinde payda boladı. Ádette, kepil kreditor aldında solidar juwapker boladı, nızam yaki kepillik shártnamasında kepildiń subsidiar juwapker bolıwı da názerde tutılıwı múmkin.
Solidar juwapkershilikte kepil qarızdar menen birdey dárejede minnetlemeler orınlanıwın támiyinlewi zárúr. Bunnan tısqarı, kepil minnetlemesiniń solidarlıǵı kreditordıń óz talapların hám qarızdarǵa, hám kepilge qoyıwın, hám birgelikte, hám óz aldına, hám tolıq, hám qarızdıń bir bólegine talap qoyıwǵa haqlı ekenligin ańlatadı.
Subsidiar juwapkershilikte kepil kreditor aldında qarızdardıń juwapkershiligine qosımsha kólemde juwap beredi. Bunday jaǵdayda, talap dáslep qarızdarǵa qoyıladı. Eger qarızdardıń kepillik penen támiyinlengen óz minnetlemesin orınlaw imkanı bolmasa, juwapkershilik kepilge ótedi hám kreditor onnan qarızdardıń minnetlemeleri orınlanıwın talap etiwge haqlı boladı.
Kepillik shártnamasında basqasha tártip názerde tutılǵan bolmasa, kepil kreditor aldında qarızdar menen teńdey kólemde juwap beredi, sonıń ishinde payızlar tóleydi, qarızdı óndirip alıw menen baylanıslı sud qárejetlerin hám qarızdar minnetlemesin orınlamaǵanlıǵı yaki lazım dárejede orınlamaǵanlıǵı sebepli kreditor kórgen basqa ziyanlardı tóleydi (Puqaralıq kodeksiniń 293-statyası).
Puqaralıq kodeksi bir neshe shaxslardıń kreditor aldında kepil sıpatında qatnasıw imkaniyatına jol qoyadı. Eger kepiller bir neshe shaxslar bolsa hámde kepillik shártnamasında basqasha tártip názerde tutılǵan bolmasa, olar kreditor aldında solidar juwap beredi.
Kepil kreditordıń talabına qarsı qarızdar bildiriwi múmkin bolǵan barlıq qarsılıqların qoyıwǵa haqlı. Hátteki qarızdar óziniń qarsılıǵınan waz keshken yaki minnetlemesin tán alǵan jaǵdayda da kepil usı qarsılıqlarǵa bolǵan huqıqın joytpaydı.
Minnetlemeni orınlaǵan kepilge usı minnetleme boyınsha huqıqları hámde girewge alıwshı sıpatında qansha kólemde qanaatlandırılǵan bolsa, sonsha kólemde ótedi. Kepil kreditorǵa tólengen summaǵa payızlar tólewdi qarızdardan talap etiwge haqlı.
Usı orında bir mısal, Ózbekstan Sawda-sanaat Palatası Qaraqalpaqstan basqarması dawager «Qońırat soda zavodı» JShJniń mápin qorǵap juwapker «A» JShJnen 2 146 439 315 sumdı regress tártibinde óndiriwdi, óndiriwdi kredit esabına alınǵan múlklerge hám basqa múlklerge qaratıwdı soraǵan.
Iste anıqlanǵan jaǵdaylarǵa qaraǵanda, ATB “Mikrokreditbank” penen «A» JShJ ortasında 2018 jıl 14 mart kúni dúzilgen 153-sanlı kredit shártnamasına tiykar ajıratılǵan kredittiń qaytarılıwın támiyinlew maqsetinde “Qońırat soda zavodı» JShJ kepil bolǵan hám tárepler ortasında 2018 jıl 18 oktyabr kúni 2-sanlı kepillik shártnaması dúzilgen. Kepillik shártnamasına tiykar “Qońırat soda zavodı» JShJ qarızdar kredit shártnamasında belgilengen minnetlemesin orınlamaǵan yaki lazım dárejede orınlamaǵan jaǵdayda bank aldında 3 483 000 000 sum muǵdarında qarızdar menen solidar tártipte juwap beriw minnetlemesin alǵan.
Qarızdar kredit shártnaması boyınsha minnetlemelerin orınlamaǵan. Sonlıqtan Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń 2019 jıl 26 iyun kúngi hal qılıw qararı menen “A” JShJ, “S” JShJ hám «Qońırat soda zavodı» JShJnen AK “Mikrokreditbank” paydasına solidar tártipte 2 641 900 000 sum kredit qarızı, 147 946 400 sum payızı hám 16 218 sum pochta qárejeti óndirilgen.
Sudtıń hújjeti orınlaw ushın Májbúriy orınlaw byurosınıń Qońırat rayonı bólimine jiberilip, mámleket orınlawshısı tárepinen «Qońırat soda zavodı» JShJniń bank esap betlerinen 2 146 436 315 sum pul qarjısı AK “Mikrokreditbank” esabına óndirilgen. Bul jaǵdaylar istegi hújjetler menen tastıyıqlanǵanlıǵı sebepli birinshi instanciya sudı dawanıń 2 641 900 000 sumdı regress tártibinde óndiriwdi soraǵan talabın qanaatlandırıw, al óndiriwdi kredit esabına alınǵan mal-múlkke hám basqa múlklerge qaratıwdı soraǵan talabın qanaatlandırıwsız qaldırıw haqqında sheshim qabıllaǵan.
Qaraqalpaqstan Respublikası
sudınıń ekonomikalıq isleri boyınsha
sudlaw quramı sudyası Gawhar Zaripova