Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardıń ózgesheligi
Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardıń durıs hám óz waqtında mazmunınan sheshiwde sud processuallıq hám materiallıq huqıq normaların hám nızamların tuwrı qollanıwı hám ámelge asırıwı tiyis.
Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardı sudlar is boyınsha tayarlıq háreketleri ámelge asırılıp bolınǵan kúnnen baslap bir aylıq múddet ishinde puqaralıq isti mazmunınan kórip shıǵıwı lazım.
Sudlar, bunday dawlardı sheshiwde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 1998-jıl 11-sentyabr kúngi «Balalar tárbiyası menen baylanıslı bolǵan dawlardı sheshiwde sudlar tárepinen nızamlardı qollaw ámeliyatı haqqında»ǵı 23-sanlı Qararın hám Ózbekstan Respublikası Shańaraq Kodekslerin qollanadı.
Baladan bólek jasap atırǵan ata(ana) perzenti menen kórisiw, onıń tárbiyasında qatnasıw hám bilim alıw máselesinde qatnasıw huqıqına iye.
Bala menen birge jasap atırǵan ata(ana) balanıń ana (ata)sı menen kórisiwge, eger bunday kórisiw balanıń fizikalıq hám ruwxıy salamatlıǵına, ósip jetilisiwine zıyan keltirmese, qarsılıq etpew kerek.
Ata-ana baladan bólek jasaytuǵın ata(ana)nıń ata-analıq huqıqların ámelge asırıw tártibi haqqında jazba túrde kelisim dúziwge haqılı. Eger ata-ana kelise almasa, dawa ata-ana, (yaki olardıń birewi)niń talabına muwapıq sud tárepinen qáwenderlik hám ámengerlik uyımı qatnasıwında sheshiledi. Sudtıń biyligi orınlanbaǵanda ayıpker ata-anaǵa qarsı nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan sharalar qollanıladı. Sudtıń biyligin qastan orınlamaǵan jaǵdayda sud baladan bólek jasap atırǵan ata(ana)nıń talabına muwapıq balanıń mápin hám onıń pikirin esapqa alǵan halda balanı oǵan beriw haqqında biylik shıǵarıwı múmkin.
Baladan bólek jasap atırǵan ata(ana) tárbiya, emlew, xalıqtı sociallıq jaqtan qorǵaw ham basqada soǵan uqsaǵan shólkemlerden óz balası haqqında maǵlıwmat alıw huqıqına iye. Ata(ana) tárepinen balanıń ómiri hám den sawlıǵı ushın qáwip-qáter bolǵanda ǵana, olarǵa maǵlıwmat beriw qanaatlandırılmawı múmkin. Maǵlıwmat beriwdiń qanaatlandırılmaslıǵı ústinen sud tártibinde shaǵım etiwi múmkin.
Ata, apa, aǵa-ini, ajapa-qarındas hám basqa jaqın tuwısqanlar bala menen kórisip turıw huqıqına iye.
Ata-ana (olardıń biri) jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisiwge imkaniyat bermese, qáwenderlik hám ámengerlik uyımı ata-ananı (olardan birewin) bunday imkaniyat beriwge májbúr etiwi múmkin.
Eger ata-ana (olardan birewi) qáwenderlik hám ámengerlik uyımı qararın orınlamasa, balanıń jaqın tuwısqanları yaki qáwenderlik hám ámengerlik wyımı bala menen kórisip turıwǵa tosqınlıq etiwshi jaǵdaylardı joq etiw haqqında dawa menen sudqa múrájaat etiwge haqılı. Sud balanıń mápin hám balanıń pikirin esapqa alǵan halda dawdı sheshedi.
Sudtıń biyligi orınlanbaǵanda ayıpker ata(ana)ǵa qarsı nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan sharalar qollanıladı.
Baxtiyar Tórebaev,
Puqaralıq isleri boyınsha Shımbay rayonlararalıq sudı baslıǵı