KORRUPCIYA – JÁMIYETTIŃ RAWAJLANÍWÍNA TOSQÍNLÍQ
Korrupciya – búgingi kúnde dúnya kólemindegi eń awır mashqalalardan biri bolıp esaplanadı. Ol tek ǵana ekonomikalıq ósimdi tómenletip qoymastan, al insan huqıqlarına, jámiyette ádillik hám isenim ortalıǵına da ayrıqsha zıyan jetkeredi.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev mámleket basshısı sıpatında jumısınıń dáslepki kúnlerinen-aq korrupciyaǵa qarsı gúresiwdi mámleketlik siyasattıń tiykarǵı baǵdarlarınan biri etip belgiledi. 2016-jılǵı saylawaldı baǵdarlamasında ol bul illetke qarsı keskin gúresiw, huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw hám mámleketlik uyımlarda ashıq-aydınlıqtı támiyinlewdi tiykarǵı wazıypa sıpatında kórsetken edi.
Bul baǵdardaǵı dáslepki huqıqıy qádemlerden biri – 2016-jıl 24-noyabrde qabıl etilgen hám 2017-jıl 3-yanvarda Prezident tárepinen qol qoyılǵan «Korrupciyaǵa qarsı gúresiw haqqında»ǵı nızam boldı. Bul nızamda birinshi márte korrupciyaǵa anıq táriyp berildi:
«Korrupciya – shaxstıń óz lawazım yamasa xızmet dárejesinen jeke yamasa basqa shaxslar mápi ushın nızamǵa qayshı túrde materiallıq yamasa materiallıq emes payda alıw yamasa bunday paydanı usınıw.»
Xalıq tilinde aytqanda, bul – paraxorlıq, tanıs-bilislik hám lawazımnan paydalanıw arqalı jeke máp kóriw jaǵdayları bolıp esaplanadı.
Keyingi jıllarda mámleketimizde korrupciyanıń aldın alıw hám oǵan qarsı sistemalı gúresiw boyınsha keń kólemli jumıslar ámelge asırılmaqta.
Usı jıldıń 5-mart kúni Prezident Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında Korrupciyaǵa qarsı gúresiw milliy keńesiniń májilisi bolıp ótti. Onda tarawdaǵı nátiyjelilik tallanıp, keleshekte ámelge asırılatuǵın tiykarǵı wazıypalar belgilep alındı.
Sonday-aq, 2025-jıl 21-aprelde qabıl etilgen PP-71-sanlı Párman menen korrupciyaǵa qarsı gúresiw sistemasın bunnan bılay da jetilistiriw, jámiyetshilik hám puqaralıq jámiyeti institutların jedel tartıw boyınsha anıq wazıypalar belgilep berildi.
Usı kúni qabıl etilgen PQ-147 sanlı qararda bolsa mámleketlik uyımlar hám shólkemlerdegi ishki qadaǵalaw bólimleriniń jumısın erkin hám nátiyjeli jolǵa qoyıw máselelerine itibar qaratıldı. Onda «hadallıq vakcinası» principi tiykarında mámleketlik xızmetkerlerde korrupciyaǵa mawasasız múnásibetti qáliplestiriw wazıypası alǵa qoyıldı.
Bunnan tısqarı, 2025-jıl 19-sentyabrdegi PQ-288-sanlı qarar menen puqaralıq jámiyeti institutlarınıń qatnasın keńeytiw, korrupciya jaǵdayların ilimiy jaqtan izertlew hám olardıń sebeplerin saplastırıwǵa qaratılǵan «Jol kartası» tastıyıqlandı. Bul hújjet korrupciyaǵa qarsı gúresiwde jámiyetlik qadaǵalawdı kúsheytiwge xızmet etedi.
Búgingi kúnde mámleketimizde korrupciyaǵa qarsı gúres tek ǵana huqıqıy yamasa hákimshilik ilajlar menen sheklenip qalmay atır. Eń áhmietlisi – jámiyet sanasında «hadallıq» qádirin engiziw, jas áwladtı pák niyet, ádillik ruwxında tárbiyalaw arqalı bul illetke qarsı ideologiyalıq immunitet jaratıwǵa itibar kúsheymekte.
Korrupciyaǵa qarsı gúresiw tarawında jaratılǵan huqıqıy tiykarlar hám ámelge asırılıp atırǵan reformalar mámleket hám jámiyettiń turaqlı rawajlanıwına xızmet etedi, dep isenim menen aytıw múmkin.
Janat AYMAǴANBETOVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudınıń sudyası