Жынаят ислери бойынша Нөкис қаласы судының судьялары тәрепинен оқыў-семинары шөлкемлестирилди

Нөкис қаласы «Ғәрезсизлик» МПЖ мәжилислер залында “Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллилигин тексериў институты жетилистирилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы нызамының мазмуны ҳәм әҳмийетин түсиндириўге бағышланған оқыў-семинары болып өтти.

 

Онда жынаят ислери бойынша Нөкис қаласы судының баслығы Ш.Шамамбетов, судьялар М.Байниязов, И.Калниязов, Р.Каукышев ҳәм Нөкис қаласы прокуроры жәрдемшиси А.Асенбаевалар Президентимиз тәрепинен усы жылдың 27-сентябрь күни қабыл етилген бул нызам менен пуқараларға қатар мүмкиншилик ҳәм жеңилликлер жаратылып атырғанлығы жөнинде сөз етти. Суд ҳүкимлери, уйғарыўлар, қарарлардың нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин тексериўдиң улыўма шәртлери жеңиллестирилгени бойынша кең түрде мағлыўмат берди.

Миллий нызамшылығымызға киргизилип атырған өзгерис ҳәм қосымшаларға бола, ендигиден былай судлар тәрепинен биринши инстанцияда көрилген ислерди ўәлаят ҳәм оған теңлестирилген судларда апелляция яки кассация тәртибинде қайта көрип шығыў ўәкиллиги берилмекте.

Тәреплердиң қәлеўине бола, суд қарары үстинен он күнлик мүддетте апелляция тәртибинде шағым (протест) берилиўи, усы мүддет өткеннен кейин кассация тәртибинде шағым (протест) келтирилиўи мүмкин. Бул тәртип тәреплердиң суд қарарлары үстинен шағым (протест) келтириў ҳуқықы арқалы әдил судлаўға ерисиў имканиятын кеңейттириўге хызмет етеди.

Семинарда усы ҳәм басқада қатнасыўшыларды қызықтырған сораўларға суд баслығы ҳәм судьялары тәрепинен тийкарлы жуўаплар қайтарылды.

 

Шарапат Шамамбетов,

жынаят ислери бойынша Нөкис қаласы судының баслығы 

Нызамның мазмуны-мәниси түсиндирилди

Жынаят ислери бойынша Шымбай районы суды имаратында, усы суд баслығы А.Успанов тәрепинен ушырасыў ѳткерилип , ушырасыўда Шымбай районы прокуратурасының тергеўшиси Б.Исмайлов, МИБ Шымбай районы бѳлими баслығы Б.Турдаков, Экономикалық жынаятларға қарсы гүресиў департаменти Шымбай районы бѳлими баслығы А.Кдырниязов, Шымбай районы ИИБ жанындағы тергеў топары баслығы А.Мурзамуратов, Шымбай районы ИИБ ҲПБ баслығы А.Низаматдинов, Шымбай районы ИИБ ҲПБ профилактика инспекторлары, Шымбай районлара Қорғаў бѳлими хызметкерлери, Шымбай районы Мәмлекетлик салық инспекциясы хызметкерлери ҳәм адвокатлар қатнасты.

 

   

Жыйналыста Ѳзбекстан Республикасының «Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин тексериў институты жеделлестирилиўи мүнәсәбети менен Ѳзбекстан Республикасының Жынаят-процессуал кодексине ѳзгерис ҳәм қосымшалар киритиў ҳаққында»ғы 2023-жыл 27-сентябрь күни ѲРН-869-санлы Нызамының мазмун мәниси ҳақкында Яғный, ҳүкимлердиң, уйғарыўлардың, қарарлардың нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин тексериўдиң улыўма шәртлери бойынша 55-бап қосылғанын;
Судтың ҳүкими, уйғарыўы үстинен қадалаў тәртибинде шағым (протест) бериў бойынша 56/2-бап қосылғанын.

Соған муўапық:

-суд ҳүкимлери, уйғарыўлары, қарарларының нызамлылығын, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин апелляция, кассация ҳәм қадағалаў тәртибинде тексерилиўи мүмкинлигин;

-жынаят исин апелляция, кассация, қадағалаў тәртибинде кѳриўде прокурор қатнасатуғынын;

-суд жынаят исин апелляция, кассация, қадағалаў тәртибинде кѳриўде шағым яки протест ўәжлери менен шегараланбайтуғынын ҳәм исти барлық маҳкумларға, атап айтқанда тийисли шағымды бермеген шахсларға яки ѳзине қарата шағым (протест) берилмеген маҳкумларға қарата ҳәм толық кѳлемде тексеретуғынын;

-судланыўшы, оның қорғаўшысы, нызамлы ўәкили, жәбрлениўши, оның ўәкили биринши инстанция судының апелляция яки кассация, тийисли қадағалаў тәртибинде кѳрип шығылған ҳүкимлери, уйғарыўлары, сондай-ақ апелляция яки кассация, тийисли қадағалаў инстанциясы судларының ҳүкимлери, уйғарыўлары үстинен тексериў тәртибинде шағым бериўге ҳақлы екенлигин;

-егер шағымда яки протестте аўыр жынаят ҳаққындағы нызамды қоллаў зәрүрлиги ҳаққындағы, жазаны күшейтириў ҳаққындағы яки маҳкумдиң аҳўалы жаманласыўына алып келетуғын басқа ѳзгерислар ҳаққындағы мәселе қойылған болса, судтың айыплаў ҳүкимин яки уйғарыўын қадағалаў тәртибинде қайта кѳрип шығыўға, сондай-ақ судтың ақлаў ҳүкимин яки исти жуўмақлаў ҳақкындағы уйғарыўын қадағалаў тәртибинде қайта кѳрип шығыўға тек ол нызамлы күшге киргенинен кейин 1 жыл ишинде жол қойылатуғынын;

-ҳүким шығарған суд жынаят иси қадағалаў инстанциясы судына жиберилгенлиги ҳаққында тийисли шахсларды 3 сутка ишинде хабардар қылатуғынлығын;

-нызам менен сондай-ақ, ҳүким үстинен апелляция шағымларын (протестлерин) бериў мүддетлери 20 суткадан 10 суткаға шекем қысқартырылатуғынын, сондай-ақ, суд ҳүкими, уйғарыўын ҳәм қарарын орынлаў барысында келип шыққан мәселелерди шешиў ҳақкындағы уйғарыў үстинен жеке шағым бериў ҳәм жеке протест билдириў тәртиби белгиленгенин, Нызам 2024-жыл 1-январдан баслап күшге киретуғынлығы ҳаққында атап ѳтти.

Күн тәртибинде жыйналыс қатнасыўшыларының қызықтырған сораўларына жуўап берилди.

 

Агзам Успанов,

жынаят ислери бойынша Шымбай районы суды баслығы      

Судья тәрепинен оқыў-семинар өткерилди

Кегейли районы ҳәкимлигинде “Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллилигин тексериў институты жетилистирилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы нызамының мазмуны ҳәм әҳмийетин түсиндириўге бағышланған оқыў-семинары болып өтти.

Онда жынаят ислери бойынша Кегейли районы суды баслығы Р.Бекмуратова Президентимиз тәрепинен усы жылдың 27-сентябрь күни қабыл етилген бул нызам менен пуқараларға қатар мүмкиншилик ҳәм жеңилликлер жаратылып атырғанлығы жөнинде сөз етти. Суд ҳүкимлери, уйғарыўлар, қарарлардың нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин тексериўдиң улыўма шәртлери жеңиллестирилгени бойынша кең түрде мағлыўмат берди.

 

Миллий нызамшылығымызға киргизилип атырған өзгерис ҳәм қосымшаларға бола, ендигиден былай судлар тәрепинен биринши инстанцияда көрилген ислерди ўәлаят ҳәм оған теңлестирилген судларда апелляция яки кассация тәртибинде қайта көрип шығыў ўәкиллиги берилмекте.

Тәреплердиң қәлеўине бола, суд қарары үстинен он күнлик мүддетте апелляция тәртибинде шағым (протест) берилиўи, усы мүддет өткеннен кейин кассация тәртибинде шағым (протест) келтирилиўи мүмкин. Бул тәртип тәреплердиң суд қарарлары үстинен шағым (протест) келтириў ҳуқықы арқалы әдил судлаўға ерисиў имканиятын кеңейттириўге хызмет етеди.

 

Семинарда усы ҳәм басқада қатнасыўшыларды қызықтырған сораўларға судья тәрепинен тийкарлы жуўаплар қайтарылды.

 

Р.Бекмуратова,

жынаят ислери бойынша Кегейли районы суды баслығы   

Ҳуқық қорғаў уйымлары ўәкиллери ушын семинар өткерилди

Елликқала районы ишки ислер бөлиминде жынаят ислери бойынша Елликқала районы суды баслығы О.Мауленов тәрепинен ҳуқық қорғаў уйымлары ўәкиллери ушын семинар өткерилди.

 

 

Онда баслы итибар “Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллилигин тексериў институты жетилистирилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы нызамы менен Жынаят-процессуал кодексине киргизилип атырған жаңа өзгерис ҳәм қосымшалардың мазмуны ҳәм әҳмийетин түсиндириўге қаратылды.

 

 

Судья өз баянатында атап өткениндей, Өзбекстан Республикасының 869-санлы нызамы менен  Жынаят-процессуал кодексине киргизилип атырған тийкарғы бес өзгерислердиң бири бул апелляция шағым арзасын бериў мүддети 20 суткадан, 10 суткаға қысқартылмақта. Және бир әҳмийетли өзгерислердиң бири, жынаят ислери бойынша район (қала) судлары, Қарақалпақстан Республикасы суды, ўәлаятлар ҳәм Ташкент қаласы судларында биринши инстанцияда көрилген ҳәм апелляция инстанциясында көрилмеген ислер бойынша берилген шағым (протест)лер Қарақалпақстан Республикасы суды, ўәлаятлар ҳәм Ташкент қаласы судлары тәрепинен кассация инстанциясында көрип шығылады. Жынаят-процессуал кодексине апелляция ҳәм кассация инстанциясынан кейинги жоқары инстанция сыпатында тексериў тәртибинде ис жүритиў түсиниги киритилмекте. Әмелде болған нызамшылықта бундай түсиник жоқ еди. Ендигиден былай, апелляция ҳәм кассация инстанциясында шығарылған суд ҳүкими ямаса уйғарыўынан нарийза болған шахслар тексериў тәртибинде шағым (протест) бериўге ҳақылы болады.

 

Семинарда усы ҳәм басқада нызамшылықтағы жаңалықлар бойынша жыйналғанларға кең түрде мағлыўмат берди, қызықтырған сораўлары бойынша өз-ара пикир алысты.

 

Оразбай Мауленов,    

жынаят ислери бойынша Елликқала районы суды баслығы

Суд баслығы тәрепинен семинар өткерилди

Кегейли районы ҳәкимлигинде “Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллилигин тексериў институты жетилистирилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы нызамының мазмуны ҳәм әҳмийетин түсиндириўге бағышланған оқыў-семинары болып өтти.

 

Онда жынаят ислери бойынша Кегейли районы суды баслығы Р.Бекмуратова Президентимиз тәрепинен усы жылдың 27-сентябрь күни қабыл етилген бул нызам менен пуқараларға қатар мүмкиншилик ҳәм жеңилликлер жаратылып атырғанлығы жөнинде сөз етти. Суд ҳүкимлери, уйғарыўлар, қарарлардың нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллигин тексериўдиң улыўма шәртлери жеңиллестирилгени бойынша кең түрде мағлыўмат берди.

Миллий нызамшылығымызға киргизилип атырған өзгерис ҳәм қосымшаларға бола, ендигиден былай судлар тәрепинен биринши инстанцияда көрилген ислерди ўәлаят ҳәм оған теңлестирилген судларда апелляция яки кассация тәртибинде қайта көрип шығыў ўәкиллиги берилмекте.

 

Тәреплердиң қәлеўине бола, суд қарары үстинен он күнлик мүддетте апелляция тәртибинде шағым (протест) берилиўи, усы мүддет өткеннен кейин кассация тәртибинде шағым (протест) келтирилиўи мүмкин. Бул тәртип тәреплердиң суд қарарлары үстинен шағым (протест) келтириў ҳуқықы арқалы әдил судлаўға ерисиў имканиятын кеңейттириўге хызмет етеди.

 

Семинарда усы ҳәм басқада қатнасыўшыларды қызықтырған сораўларға судья тәрепинен тийкарлы жуўаплар қайтарылды.

 

Р.Бекмуратова,

жынаят ислери бойынша Кегейли районы суды баслығы 

Мәмлекетимиз басшының БМШ Бас Ассамблеясының 78-сессиясында шығып сөйлеген баянатының мазмуны ҳәм әҳмийети

2023 жыл 19 сентябрь күни Нью-Йорк қаласында БМШ Ассамблеясының улыўмасиясий додалаўлар басланды. Онда Өзбекстан Республикасы Президенти Ш.Мирзиёев сөзге шықты.

Сессия басшысы Денис Френсис басшылығында өтип атырған додалаўлардың биринши күнинде БМШ Бас хаткери Антониу Гутерриш ҳәм ағза мәмлекетлер жетекшилери қатнасты.

Өзбекстан Республикасы Президенти Ш.Мирзиёев өз сөзинде әмелий шериклик руўхын сақлаў, мәмлекетлерди бирлестириў зәрүрлигин айтып өтти. БМШ бас хаткери басламасы менен келеси жылы Келешек Саммити өткизилиўи халықаралық машқалаларын шешиўге, шөлкемниң тәсири ҳәм раўажландырыўын жәнеде асырыўда хызмет қылыўға исеним билдирди.

-Биз ҳукыкый демократиялық мәмлекет болып Жаңа Өзбекстанды қурыў сиясатын қатаң даўам етип атырмыз-деди Президент.

Өзбекстанда жаңаланған Конституция бойынша өткизилген референдумы миллий раўажланыўымыздың баслы жөнелиси белгилеп бергени айтып өтилди. Тийкарлы нызамымызда миллети, тили ҳәм дининен қаттий нәзер барлық пуқаралардың теңлиги, инсан ҳуқықлары сөз ҳәм ҳүждан еркинлиги принциплерине садықлық және бир бар тастыйықланды. Усы ҳуқықый тийкарда қабыл етилген «Өзбекстан-2030» раўажландырыў стратегиясы БМШниң раўажланыў мақсетлерине байланыслы.

Халық турмыс дәрежесин асырыўға қаратылған сиясат себепли мәмлекетимизде 2017-жылдан берли қамбағаллық еки есеге кемейди. 2030-жылға шекем оны 7 пайызға түсириў режелестирилген деди Президент.

Сондай-ақ, мәмлекетимизде инсан ҳуқыкларын қорғаў, мажбүрий ҳәм балалар мийнетине жол қоймаўға қаратылған нәтийжелер ҳаққында айтылды. Хар жылы Сентябрь айынан декабрь айына шекем халықтың асасий қысмы пахта теримине жиберилер еди. Буның нәтийжесинде өзбек пахтасына байкот жәрияланды,мәмлекет есе жыллар даўамында «қара дизим» лерге киритилген еди. Енди халқымыз пахта қуллығынан азат болды-деди Президент.

Мәмлекетимиз басшысы Өзбекстан буннан тысқары, Орайлық Азияда жақсы қоңсышылық, өз-ара шериклик ҳәм раўажланыў орталығын беккемлеў жолынан қатаң барыўды айтып өтти.

Жүртымыз ҳәм барлық қоңсыларымыз биргеликтеги ҳәрекетлери себепли мәмлекет шегаралары, транспорт қагыўдалары ҳәм суўдан пайдаланыў бойынша машқаларарды сапластырыўға еристи.

Өзбекстан Президенти басламасы менен Жаслар сиясатының улыўмалық жөнелислери ҳаққындағы питим имзаланды. Бул тараўда БМШ менен шериклик орнатыў мақсетинде Орайлық Азия жасларын раўажландырыўға көмеклесиў бойынша исшит опар дүзиў ҳәм оның шеңберинде «Орайлық Азия жасларының күн тәртиби-2030» дәстүрин ислеп шығыў усыныс етилди.

Ҳаял-қызлардың жәмийет ҳәм мәмлекет басқарыўында белсенди қатнасыў бүгинги күнниң әҳмийетли мәселеси сыпатында айтып өтилди. Сойдай-ақ, келеси жылы Өзбекстанда Азия ҳаял-қызлар форумын өткериў усыныс етилди.

Буннан тысқары Өзбекстан тәрепинен Арал апатшылығы ақыбетлерин сапластырыў жолында көрилип атырған шаралар,  хаўа райының өзгериўиниң унамсыз тәсири хам суў менен тәмийинленгенлик дәрежесиниң кемейип кетиў тенденциялары ҳаққында мағлыўматлар келтирилди.

Усыннан келип шыққан ҳалда БМШ Бас хаткериниң Суў ресурслары бойынша арнаўлы ўәкили лаўазымы шөлкемлестирилиўи, Орайлық Азия суўын тежейтуғын технологиялар платформасын жаратылыўын ҳәм қабыл етилген Жасыл тараққиёт дәстури шеңберинде дизимли шериклик жолға қойылыўы қоллап-қуўатланды.

Мәмлекет басшысы экстремизм тарқалыўына жаслардық радикалласыўына жол қоймаслық ушын биргеликтеги ҳәрекетлерди активластырыўға тоқталып өтти. Экстремизм ҳәм терроризмге қарсы гүрес бойынша Миллий страгиямыз шеңберинде илгери экстремизм идеялары тәсиринде болған шахсларды жақсы өмирге қайтарыў ҳәм жәмийетке масластырыў мәселелерине айрықша итибар қаратылғанлығын айтып өтти. Бес мәрте «Мийрим» аадамгершилик миссиясы өткерилди, оның шеңберинде 530 дан зыят пуқаралар, әсиресе, ҳаяллар ҳәм балалар қураллы урыслы аймақлардан елимизге қайтарылды деди Президент.

Сөзиниң жуўмақлаўында мәмлекетимиз басшысы бәршемиз ҳәзирги тарихий түптен бурылыўда келешектеги әўладларға планетамызды қандай ҳалда қалдырыў ҳаққында ойлаўымыз лазымлығын атап өтти.

 

Саодат Каипназарова,

Қарақалпақстан Республикасы судының судьясы                                                            

Нызамшылықтағы өзгерислер халықтың судқа болған исенимин арттырады

Мәмлекетимизде алып барылып атырған суд ҳуқық реформалары нәтийжесинде суд ҳәкимияты пуқаралар ҳәм исбилерменлердиң ҳуқықларын ҳәм нызамлы мәплерин тиклеўде, әдил судлаўды әмелге асырыў ҳәм ҳалықтың исенимине ерисиўде бир қанша нәтийжелерди қолға киргизди.

Реформалар нәтийжесинде ашылған ҳәкимшилик судлары пуқаралар ҳәм исбилерменлик субъектлерин мәмлекетлик басқарыў уйымларының, нормативлик ҳүжжетлердың нызамсыз қарарлары ҳәм бул уйымлардың лаўазымлы шахсларының нызамға муўапық болмаған ҳәрекетлеринен қорғаўға хызмет етеди.

Ҳәкимшилик судлар тәрепинен пуқаралар ҳәм исбилерменлик субъектлериниң ҳуқықларын бузыўшы мәмлекетлик басқарыў уйымлары ҳәм мәмлекетлик шөлкемлердиң пуқаралар ҳәм исбилерменлик субъектлериниң ҳуқықларын бузыўшы, нызамға қайшы болған қарарлары ҳақыйқый емес деп, олардың лаўазымлы шахсларының ҳәрекетлери яки ҳәрекетсизликлери нызамға муўапық емес деп табылып келинди.

«Мәмлекетлик уйымлар менен қатнасықларды пуқаралар ҳәм исбилерменлик субъектлери ҳуқықларының нәтийжели қорғалыўын тәмийинлеў бойынша қосымша илажлар көрилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасының айырым нызам  ҳүжжетлерине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасының 2023-жыл 26-апрель күнги 833-санлы Нызамы қабылланды.

Нызам менен Өзбекстан Республикасы Ҳәкимшилик суды ислерин жүргизиў ҳаққындағы кодексине ҳәм басқада нызам ҳүжжетлерине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизилди.

Атап айтқанда, Өзбекстан Республикасы Ҳәкимшилик суд ислерин жүргизиў ҳаққындағы кодексиниң тийкарғы принциплерине судтың белсене қатнасыўы деген принципи киргизилди.

Оған бола, ҳәкимшилик суд ислерин жүргизиў судтың белсене қатнасыўы тийкарында әмелге асырылып, суд исте қатнасыўшы шахслардың түсиндирмелери, арзалары, өтиниш хатлары, олар тәрепинен усынылған дәлийллер ҳәм истиң басқа материаллары менен шекленип қалмастан ҳәкимшилик истиң дурыс шешилиўи ушын әҳмийетке ийе болған барлық ҳақыйқый жағдайларды ҳәр тәреплеме, толық ҳәм қалыс тексереди. Исте қатнасып атырған шахслар истиң ҳақыйқый жағдайларын тексериўде ҳәм дәлийллерди топлаўда судқа жәрдем береди.

Буннан тысқары, ҳәкимшилик судтың ис жүргизиўине келип түскен арза яки шағымның басқа судқа тийисли екенлиги арзаны қабыл етиўде анықланған жағдайда суд арзаны қабыл етиўден бас тартады. Бирақ, арза яки шағымды ийесине қайтармасдан  тийисли судқа өткереди.

Ал, арза яки шағым тийкарында ис қозғатылған болса, ис өндиристен қысқартылып, ис тийисли судқа өткериледи.

Буннан тысқары, басқа судтан тийислилиги бойынша келип түскен арза (шағым)да кемшиликлер болса, оны да арза ийесине қайтармастан, усы кемшиликлерди сапластырыў ушын он күнге шекем мүддет бериледи, арза ийеси бул мүддетте кемшиликти сапластырмаған жағдайда ғана арза (шағым) ийесине қайтарылады. Егер, кемшилик сапластырылса, ис жүргизиўге қабыл етиледи.

Буннан тысқары, киргизилип атырған қосымшалар менен ҳәкимшилик судтың ўәкилликлери де кеңейип атыр.

Алдын ҳәкимшилик судта тек мәмлекетлик басқарыў уйымлары яки өзин-өзи басқарыў уйымларының лаўазымлы шахсларының ис-хәрекетлери, қарары үстинен келип түскен арза (шағым)лар бойынша ислер көрилетуғын болса, ендигиден былай усы ис-хәрекет яки қарар менен байланыслы зыянларды өндириў мәселеси де ҳәкимшилик судта көрилетуғын болды.

Буннан тысқары, алдынғы нызамшылыққа тийкарланып  ҳәкимшилик судта экономикалық судтың қарарын орынлаў бойынша мәмлекетлик орынлаўшысының тек ғана ҳәрекетлери (ҳәрекетсизлиги) бойынша ислер көрилип, экономикалық судтың қарарын орынлаў бойынша мәмлекетлик орынлаўшының  қарарлары үстинен берилетуғын арза (шағым)лар экономикалық судларда көрилетуғын еди.

Ал, ендигиден былай экономикалик судтың қарарларын орынлаў бойынша мәмлекетлик орынлаўшының ҳәрекетлери(ҳәрекетсизлиги), қарарлары үстинен ҳәкимшилик судқа мүрәжат етиледи.

Нызамларға киргизилген өзгерислер пуқараларға ҳәм исбилерменлик субъектлерине ҳәкимшилик судларға мүрәжат етиўде жеңилликлер пайда етеди  ҳәм ҳәкимшилик судлар тәрепинен олардың бузылған ҳуқықларын тиклеўде оғада үлкен әҳмийетке ийе.

Бул болса халықтың судқа болған исенимин беккемлеўге, судлардың ислерди көриў нәтийжелилигин арттырыўға хызмет етеди.

 

Р.Худайберганова

Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик суды судьясы

Ҳуқық қорғаў уйымларының қатнасыўында оқыў семинары өткерилди

Қарақалпақстан Республикасы судында Өзбекстан Республикасы Президентиниң мәсләҳәтшиси ҳәм Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңеси баслығы тәрепинен тастыйықланған «Қарақалпақстан Республикасы ҳуқық қорғаў ҳәм қадағалаў органлары таараўы нәтийжелилигин асырыў бойынша ис-илажлар ҳақкында»ғы «Жол картасы»ның екинши бөлими 19-бәнтиниң орынланыўын тәмийинлеў бойынша судьялар, сорастырыўшы, тергеўши ҳәм прокурорлардың қатнасыўында оқыў семинары өткерилди.

 

 

Иләжды Қарақалпақстан Республикасы суды баслығы К.Тарихов кирис сөзи менен ашып, бүгинги күнде суд-ҳуқық тараўындағы реформаларды жедел әмелге асырыў процессинде нызам ҳүжжетлери, әсиресе, жынаят-процессуал нызамшылығына киргизилип атырған өзгерис ҳәм қосымшалар да әҳмийетли екенлигин атап өтти.

 

 

Буннан соң, Қарақалпақстан Республикасы судының жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясы судьялары С.Давлетмуратов ҳәм Ж.Уразбаевлар дәслепки тергеў органлары тәрепинен жынаят ислерин тергеўде Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал нызамы нормаларын дурыс қолланыў ҳәм бул бағдарда әмелиятта ушырасып атырған қәте-кемшиликлер, сондай-ақ, «Суд қарарларының нызамлылығы, тийкарлылығы ҳәм әдиллилигин тексериў институты жетилистирилиўи мүнәсибети менен Өзбекстан Республикасы Жынаят-процессуал кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққында»ғы Нызамның мазмуны ҳәм әҳмийети бойынша баянатлар жасады.

 

 

Семинарда, кейинги ўақытлары әмелиятта көп ушырасып атырған алдаўшылық жынаяты ҳәм оның ҳуқықый ақыбетлери бойынша да қатнасыўшылар өз-ара пикир алысты, бул жынаяттың алдын алыў бойынша халық арасында ҳуқықый үгит-нәсият иләжларының тәсиршеңлигин асырыў бойынша усынысларын да билдирип өтти.

 

 

Оқыў-семинары қатнасыўшылардың сораў-жуўаплары менен даўам етти.

 

Жасур Оразбаев,

Қарақалпақстан Республикасы судының жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясы судьясы

 

Исбилерменлик искерлиги еркинлигиниң кепилликлери ҳәмде оларға жаратылған жеңилликлер

Исбилерменлик искерлиги (Исбилерменлик) – Исбилерменлик искерлиги субъектлери тәрепинен нызамшылыққа муўапық әмелге асырылатуғын, ѳзи таўеккел етип ҳәм ѳз мүлкий жуўапкершилиги тийкарында дәрамат (пайда) алыўға қаратылған белсенди искерлиги есапланады.

Бүгинги күнде Республикамызда исбилерменлерди қоллап-қуўатлаў, олардың ҳуқықлары ҳәм нызамлы мәплерин қорғаў, исбилерменликти раўажландырыў ушын қолай шәрт-шараятлар жаратыў бойынша кѳплеген ислер әмелге асырылмақта.

Исбилерменлик искерлигиниң Мәмлекет тәрепинен қорғалыў кепиллигиниң бир дереги сыпатында Ѳзбекстан Республикасының Конституциясын келтириўимиз мүмкин.

Себеби, Конституцияның 67-статьясында, мәмлекет қолайлы инвестициялық ҳәм исбилерменлик орталығын тәмийинлейтуғынлығы, Ибилерменлер нызамшылыққа муўапық ҳәр қандай искерликти әмелге асырыўға ҳәм оның бағдарларын ғәрезсиз түрде таңлаўға ҳақылы екенлиги, Ѳзбекстан Республикасы аймағында экономикалық кеңислик бирлиги, товарлар, хызметлер, мийнет ресурслары ҳәм финанслық қәрежетлердиң еркин ҳәрекетлениўи кепилленгенлиги, Монополиялық искерлик нызам менен тәртипке салынатуғынлығы ҳәм шекленетуғынлығы белгиленген.

Исбилерменлик искерлигиниң Мәмлекет тәрепинен қорғалыў кепиллигиниң және бир дереги сыпатында Ѳзбекстан Республикасының «Исбилерменлик искерлиги еркинлигиниң кепилликлери туўрысында»ғы Нызамды келтириўимиз мүмкин.

Себеби, бул Нызамның тийкарғы ўазыйпалары пуқаралардың исбилерменлик искерлигинде еркин қатнасыўы ҳәм оннан мәпдар болыўы ушын кепилликлер ҳәмде шараятлар жаратыўдан, олардың исшеңлигин асырыўдан, сондай-ақ исбилерменлик искерлиги субъектлериниң ҳуқықлары ҳәм нызамлы мәплерин қорғаўдан ибарат.

Соның менен бирге, экономикалық судларына даўа арза (арза) менен мүрәжат етиўде исбилерменлерге жаратылған жеңиллик ҳаққында айтып ѳтиў лазым.

Яғный, Ѳзбекстан Республикасының «Мәмлекетлик бажы ҳаққында»ғы Нызамы менен киши исбилерменлик субъектлери тәрепинен экономикалық судларға даўа арза (арза) менен мүрәжат еткенде тѳлениўи лазым болган мәмлекетлик бажы муғдарының 50 пайызын тѳлейтуғынлығы белгиленген.

Сондай-ақ, Ѳзбекстан Республикасы саўда-санаат Палатасы ҳәм оның аймақлық басқармалары, прокуратура органлары, әдиллик органлары, Фермер, дийқан хожалықлары ҳәм қыйтақ жер ийелери кеңеси, Ѳзбекстан Республикасы Президенти жанындағы Исбилерменлик субъектлериниң ҳуқықлары ҳәм нызамлы мәплерин қорғаў бойынша ўәкиллерге исбилерменлик субъектлериниң мәпин қорғап экономикалық судларға киритилген даўа арзалар бойынша алдын-ала мәмлекетлик бажы тѳленбестен киритиў ҳуқықы берилген.

Экономикалық судларда ис жүритиўде жаратылған қолайлықлар ҳақкында айтып ѳтетуғын болсақ, олардан бири бул экономикалық судларға даўа арза (арза) менен электрон мәлимлеме системасы арқалы электрон формада мүражат етиў тәртиби еңгизилген. Бунда, даўагер ѳз үйинде яки жумыс орнынан шықпаған ҳалда электрон мәлимлеме системасы арқалы электрон формада туўрыдан-туўры тийисли судқа даўа арзасын жоллаў мүмкиншилиги жаратылды.

Соның менен бирге, экономикалық судлар тәрепинен исте қатнасыўшы шахсларды суд мәжилисиниң ѳткерилетуғын ўақтын ҳәм орны ҳаққында СМС хабарландырыў арқалы хабардар етиў мүмкиншилиги жаратылды.

Буннан тысқары, судларда, исте қатнасыўшы шахсларға суд мәжилисинде видеоконференц байланыс режими аркалы суд мәжилислеринде қатнасыў мүмкиншилиги жаратылды. Бул дегени исте қатнасыўшы шахслар басқа алыс аймақларда жайласқан судларда ѳткерилетуғын суд мәжилисинде ѳз аймақларынан шықпаған ҳалда видеоконференц байланыс арқалы қатнасыўға ҳақылы. Ол ѳз нәўбетинде шахслардың ўақты ҳәмде артықша қәрежетлериниң тежелиўине алып келеди.

Жуўмақлап айтқанда, Исбилерменлик искерлигининг мүлкий тийкарлары, Исбилерменлик искерлиги еркинлигиниң конституциялық кепилликлери, мәмлекетлик органлар ҳәм басқа органлардиң қарарлары, олардың лаўазымлы шахсларының хәрекетлери (хәрекетсизлиги) үстинен шағым қылыў мүмкинлиги, Исбилерменлик искерлиги еркинлигиниң кепилликлери туўрысындағы нызам ҳүжжетлерин бузғанлық ушын жуўапкершиликтиң белгиленгенлиги Мәмлекетимизде исбилерменлик искерлиги еркинлиги нызам менен кепилленгенлигин аңлатады.

 

  Уткиржон Сабиров,

Қарақалпақстан Республикасы суды судьясы                       

 

Саодат Алимбетовна 60 жаста

Бүгин Қарақалпақстан Республикасы судының судьясы Саодат Каипназарова Алимбетовна мүбәрек 60 жасын карсы алмақта. Усы мүнәсибет пенен Қарақалпақтан Республикасы судында судья ҳәм суд хызметкерлериниң қатнасыўында қутлықлаў мәресими өткерилди.

Онда Қарақалпақтан Республикасы судының баслығы К.Тарихов ҳәм басқада судьялар шығып сөйлеп, Саодат Алимбетовнаны туўылған күни менен қутлықлап, оның суд тараўында ислеген жемисли мийнетлерин айрықша атап өтти, жасларға өмир ҳәм мийнет жолын үлги етип көрсетти. Дурысында да, бир кәсиптиң жетик маман қәнигеси болып, оған пүткил өмириңди бағышлап тынымсыз излениўде ҳадал мийнет етиў ҳәм алғысқа бөлениў ҳәммеге де несийп ете бермесе керек. Бул инсан ушын уллы бахыт және табыс.

Саодат Каипназарова 1997-2001 жылларда Өзбекстан Республикасы Жоқарғы судында мәсләҳәтши, аға мәсләҳәтши, 2001-2007 жылларда Қарақалпақстан Республикасы пуқаралық ислери бойынша Шымбай районлараралық суды баслығы, 2007 – 2012 жылларда пуқаралық ислери бойынша Нөкис районлараралық суды баслығы, 2012-2018 жылларда Қарақалпақстан Республикасы пуқаралық ислери бойынша Жоқарғы суды судьясы, 2019-жылдан баслап Қарақалпақстан Республикасы пуқаралық ислери бойынша суды судьясы лаўазымларында ислеген дәўирлерде де өзине жүклетилген жуўапкершиликли ўазыйпаларды нызам ҳәм ҳүжданына таянған ҳалда әдиллик пенен әмелге асырды. Ҳәзирги ўақытта да Қарақалпақстан Республикасы судының пуқаралық ислери бойынша судьясы лаўазымында ислеп әдил судлаўды әмелге асырыўда ҳәм шәкиртлер таярлаўда салмақлы үлес қосып киятырғаны, оның бул мийнетлери бәрқулла мақтаныш ҳәм ҳүрметке мүнәсип екенлиги сөзге шыққан кәсиплеслери тәрепинен де айрықша атап өтилди.

Ҳақыйқатында да, Саодат Каипназарова тәжрийбели юрист, Ўатанымыздың раўажланыўы ҳәм халқымыздың мәпи ушын хызмет еткен киши пейил инсан ҳәм соның менен биргеликте үлгили устаз судья сыпатында ҳәмийше қәдирленеди.

 

Skip to content