МҮЛКТИ КОНФИСКАЦИЯ ЕТИЎ ТӘРТИБИ
Мүлк ҳуқықы шахстың өзине тийисли мүлкке өз қәлеўи менен ҳәм өз мәплерин гөзлеп ийелик етиў, оннан пайдаланыў ҳәм оны басқарыў, сондай-ақ өзиниң меншик ҳуқықын ким тәрепинен болса да, ҳәр қандай бузылыўды сапластырыўды талап етиў ҳуқықынан ибарат. Мүлк ҳуқықы мүддетсиз болып, мүлк қол қатылмас ҳәм нызам менен қорғалады.
Мүлк ийесиниң мал-мүлкин алып қойыўға, сондай-ақ оның ҳуқықларын шеклеўге тек нызамда нәзерде тутылған жағдайларда ғана жол қойылады.
Сондай-ақ, нызамда нәзерде тутылған жағдайларда ҳәм тәртипте мүлк ийесиниң миннетлемелери бойынша өндириў усы мүлкке қаратылған жағдайда, сондай-ақ, национализациялаў, реквизициялаў ҳәм конфискациялаў тәртибинде жол қойылады.
Нызамда нәзерде тутылған жағдайларда мал-мүлк судтың қарарына муўапық жынаят ямаса басқа ҳуқықбузарлық ислегени ушын ҳақы төлеместен мүлк ийесинен алып қойылыўы яғный конфискация етилиўи мүмкин.
Мәмлекет дәраматына өткерилетуғын мүлкти алып қойыў, есапқа алыў, сақлаў, баҳалаў ҳәм сатыў, сондай-ақ, оны жоқ етиў Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң 2009-жыл 15-июльдеги 200-санлы қарары менен тастыйықланған «Мәмлекет дәраматына өткерилетуғын мүлкти алып қойыў, сатыў ямаса жоқ етиў тәртиби ҳаққында»ғы Реже тийкарында әмелге асырылады.
Мүлкти алып қойыў ҳаққындағы материаллар нызамшылықта белгиленген тәртипте ҳәм мүддетлерде мүлкти мәмлекет дәраматына өткериў яки оны жоқ етиў ҳаққында қарар қабыл етиўши тийисли судқа яки уйымға берилиўи керек. Бунда материалға мал-мүлкти алып қойыў ҳаққындағы баянлама, мал-мүлкти сақлаў ушын қабыл етиў- тапсырыў акти, автомототранспорт қуралы ямаса көшпес мүлкин мәмлекет дәраматына өткериўде – көзден өткериў акти, 20 ҳәм оннан көп жыл пайдаланылған автомототранспорт қуралын көзден өткериў актине Өзбекстан Республикасы Ишки ислер министрлиги Жол ҳәрекети қәўипсизлиги мәмлекетлик хызмети уйымының автомототранспорт қуралының пайдаланыўға жарамлылығы ҳаққындағы жуўмағы, экспертиза өткериў ушын бөлеклер ҳәм үлгилер алыў ҳаққындағы акт, мүлктиң тутыныў, пайдаланыў ямаса қайта ислеў ушын жарамлылығы ямаса жарамсызлығы бойынша эксперт жуўмағы, мәжбүрий сертификатластырылыўы керек болған өнимге муўапықлық сертификаты, мүлкти баҳалаў ҳаққындағы жуўмақ ямаса мүлкти баҳалаў ҳаққындағы акт, сондй-ақ, базалық есаплаў муғдарының еки жүз есеси ҳәм оннан артық муғдарына тең болған мүлк бойынша қосымша түрде сүўретке алыў материаллары, бар болғанда болса видео сүўретке алыў материаллары да қосымша етиледи.
Мүлкти мәмлекет дәраматына өткериў ямаса оны жоқ етип таслаў ҳаққында қарар қабыл еткен суд ямаса басқа орган өз қарарында экспертиза өткериўде (сертификациялаўда) алынған ҳәм қайтарылған бөлеклер ҳәм үлгилер санын көрсеткен ҳалда мәмлекет дәраматына өткерилетуғын ямаса жоқ етилетуғын мүлктиң баҳасы ҳәм муғдарын көрсетеди.
Мүлкти мәмлекет дәраматына өткериў ямаса оны жоқ етип таслаў ҳаққында қарар қабыл еткен суд ямаса орган өзи шығарған тийисли қарар күшке киргенинен кейинги күннен кешикпей орынлаў ҳүжжетин орынлаў ушын тийисли Бюро органына жибереди.
Ўәкилликли уйымның күшке кирген қарары, сондай-ақ, мүлкти мәмлекет дәраматына өткериў ямаса мүлкти жоқ етиў ҳаққындағы күшке кирген суд қарары тийкарында суд тәрепинен берилетуғын орынлаў хаты орынлаў ҳүжжети есапланады.
Суд ямаса ўәкилликли уйымның орынлаў ҳүжжетине усы Режеге тийкар жоқарыда атап өтилген, орынлаўды жүргизиў ушын зәрүр болған ҳүжжетлер қосымша етиледи.
Мүлкти сатыўдан түскен пул қаржыларының мәмлекет дәраматына толық ҳәм өз ўақтында түсиўин қадағалаў, сондай-ақ, мәмлекетлик уйымларға бийпул берилген мүлкти есапқа алыў салық уйымлары тәрепинен әмелге асырылады.
Мүлкти алып қойыў, мәмлекет мүлкине өткериў ямаса оларды жоқ етиў, баҳалаў (қайта баҳалаў) ҳәм де сатыў ўәкиллиги берилген, алынған пул қаржыларының Өзбекстан Республикасы Мәмлекетлик бюджетине толық ҳәм өз ўақтында өткерилиўин тәмийинлеўши мәмлекетлик басқарыў, қадағалаў уйымлары ҳәм лаўазымлы шахслардың искерлигиниң нызамлылығы үстинен қадағалаўды Өзбекстан Республикасы Бас прокуроры ҳәм оған бойсыныўшы прокурорлар тәрепинен әмелге асырылады.
Реже талапларының бузылыўының ҳәр бир жағдайы бойынша прокуратура уйымлары жазаның сөзсиз екенлигин тәмийинлейди ҳәм нызамда нәзерде тутылған жынайый жуўапкершиликке шекемги жуўапкершилик иләжларын көреди.
Режениң талаплары бузылғанлығы ушын айыплы болған шахслар нызамшылықта белгиленген тәртипте жуўапкер болады.
Спартак Ниязов,
Нөкис районлар аралық экономикалық суды баслығы