MÚRÁJATLARDÍŃ KÓRIP SHÍǴÍLÍWÍ KEPILLENGEN
Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 40-statyasına muwapıq hár kim tikkeley ózi hám basqalar menen birgelikte mámleketlik uyımlarǵa hám de shólkemlerge, puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarına, lawazımlı shaxslarǵa yamasa xalıq wákillerine arzalar, usınıslar hám shaǵımlar menen múrájat etiw huqıqına iye.
Arzalar, usınıslar hám shaǵımlar nızamda belgilengen tártipte hám múddetlerde kórip shıǵılıwı shárt.
Ózbekstan Respublikası Konstituciyasınıń 55-statyasına muwapıq, hár kim óz huqıq hám erkinliklerin nızamda qadaǵan etilmegen barlıq usıllar menen qorǵawǵa haqılı.
Hár kimge óziniń huqıq hám erkinliklerin sud arqalı qorǵaw, mámleketlik uyımlardıń hám basqa da shólkemlerdiń, olardıń lawazımlı shaxslarınıń nızamǵa qayshı sheshimleri, háreketleri hám háreketsizligi ústinen sudqa shaǵım etiw huqıqına kepillik beriledi.
Hár kimge buzılǵan huqıq hám erkinliklerin tiklew ushın onıń jumısı nızamda belgilengen múddetlerde wákillikli, biyǵárez hám de qalıs sud tárepinen kórip shıǵılıwı huqıqına kepillik beriledi.
Hár kim Ózbekstan Respublikasınıń nızamshılıǵına hám xalıqaralıq shártnamalarına muwapıq, eger mámlekettiń huqıqıy qorǵawǵa baylanıslı barlıq ishki qurallarınan paydalanıp bolınǵan bolsa, insannıń huqıq hám erkinliklerin qorǵawshı xalıqaralıq uyımlarǵa múrájat etiwge haqılı.
Hár kim mámleketlik uyımlardıń yamasa olardıń lawazımlı shaxslarınıń nızamsız sheshimleri, háreketleri yamasa háreketsizligi sebepli keltirilgen zıyannıń ornı mámleket tárepinen qaplanıw huqıqına iye.
Mámleketlik uyımlar hám mámleketlik mákemelerge, sonday-aq olardıń lawazımlı shaxslarına fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları salasındaǵı qatnasıqlar Ózbekstan Respublikasınıń «Fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń múrájatları haqqında»ǵı Nızamı (keyingi orınlarda – Nızam dep júritiledi) menen tártipke salınǵan.
Múrájatlardı kórip shıǵıwda nızamlılıq, múrájatlardı óz waqtında hám tolıq kórip shıǵıw, múrájatlarǵa qarata talaplardıń birdeyligi, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń huqıqları, erkinlikleri hám nızamlı máplerine ámel etiliwi, múrájatlardı kórip shıǵıwda byurokratizm hám áweregershilikke jol qoyılmaslıǵı, múrájatlardı kórip shıǵıwda mámleketlik uyımlar, shólkemler hám olardıń lawazımlı shaxsları iskerliginiń ashıqlıǵı tiykarǵı principler esaplanadı.
Nızamǵa muwapıq múrájatlar awızeki, jazba yamasa elektron túrde bolıwı múmkin. Lekin, múrájatlardıń túrlerine qaramastan birdey áhmiyetke iye esaplanadı.
Nızamnıń ámel etiliwi, múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı, puqaralıq processual, jınayat-processual, jınayat-orınlaw, ekonomikalıq processual, hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksler hám basqa da nızamlar menen belgilengen múrájatlarǵa, mámleketlik uyımlardıń, sonday-aq olardıń olar quramındaǵı bólimleriniń óz-ara jazıspalarına qollanılmaydı.
Sonlıqtan, barlıq múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi de atap ótilgen nızam talaplarına muwapıq kórip shıǵılıwın ańlatpaydı.
Múrájatlar processual bolǵan hám processual bolmaǵan múrájatlar bolıwı múmkin. Yaǵnıy, processual bolǵan múrájatlardı kórip shıǵıw tártibi sudlarda hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı, puqaralıq processual, jınayat-processual, jınayat-orınlaw, ekonomikalıq processual, hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksleri hám basqa da nızam hújjetleri menen belgilengen bolsa, al ayırım mámleketlik uyımlarda basqa nızam hújjetleri menen belgilenedi.
Sudlar tárepinen múrájatlar, sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Xalıq qabıllawxanaları hám virtual qabılxanası arqalı kelgen múrájatlar da qadaǵalawǵa alınıp, belgilengen múddetlerde múrájat iyesi menen jeke qabıllawlar shólkemlestirilip, máseleler unamlı óz sheshimin tawıp kelinbekte.
Sebebi, hár bir múrájat artında insan táǵdiri bar bolıp, hár bir múrájat Konstituciya hám nızamlarda kepillengenindey belgilengen tártip hám múddetlerde óz sheshimlerin tabıwları lazım.
Spartak NIYAZOV,
Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı