Alimentti shet elde bolǵan qarızdardan óndiriw máselesi

Alimentti shet elde bolǵan qarızdardan óndiriw máselesi

Jaslar hám jas shańaraqlar-mámleketimiz keleshegin belgilep beriwshi tiykarǵı kúsh. Keleshek iyeleriniń tálim-tárbiyası eń dáslep shańaraqtan baslanadı. Sonıń ushında bala tárbiyasında onıń hár tárepleme kamalǵa jetiwinde tárbiyalanıp atırǵan ortalıqtıń ornı úlken.

Degen menen, búgin jas shańaraqlar arasında ajırasıwlardıń kóbeyiwi aqıbetinde balalarǵa ruwxıy hám hár tárepleme materiallıq zıyan kelip atırǵanı bárshemizge belgili.
Sud organlarına puqaralarımızdan kelip atırǵan múrájatlerde de aliment tólemleriniń tólew tártibi haqqında huqıqıy túsiniklerge zárúrlik bar ekenligin kóremiz.

Ózbekstan Respublikası Shańaraq kodeksiniń 96 hám 100-statyalarında ata-ananıń er jetpegen balalarına, sonday-aq, er jetken miynetke jaramsız, járdemge mútáj balalardı támiyinlew shártligi belgilengen.
Shańaraq kodeksiniń 99-statyasına muwapıq, er jetpegen balalarǵa óndiriletuǵın aliment muǵdarı ata-ananıń hár aydaǵı is haqı hám basqa dáramatınıń tiyisinshe bir perzent ushın 1/4, eki perzent ushın 1/3 hámde eki hám onnan kóp perzentler ushın 1/2 bólegi muǵdarında belgilengen.

Bul arqalı mámleketimiz shańaraq nızamshılıǵına kóre ata-analardıń er jetpegen perzentlerin materiallıq támiyinlewge minnetli ekenligin ańlawımızǵa boladı. Yaǵnıy, ajırasıw hátteki ata-analıq huqıqtan ayrılıw er jetpegen perzent ushın aliment tólewden azat etpeydi.

Bul minnetleme eger ıqtıyarıy orınlanbaǵan jaǵdayda puqaralar ózleri turaqlı jasaw jayındaǵı yaki juwapkerdiń jasaw jayındaǵı puqaralıq isleri boyınsha rayonlararalıq (rayon) sudlarına arza beriwi múmkin.

Demek, ata-ana perzentiniń kamalǵa jetiwinde aqılıy, fizikalıq tárepten rawajlanıw jolındaǵı juwapkershilikten qashpawı zárúr. Sebebi, búgingi berilgen tárbiya sonıń menen birge qollap-quwatlaw, ruwhıy hám materiallıq támiynat waqıt ótiwi menen óz jemisin beriwi sózsiz.

Tilekke qarsı búgingi kúnde ata yaki anadan er jetpegen perzentleri ushın sud qararı menen óndirilgen alimentti óndiriwde bir qansha mashqalalar ushırasıp kelmekte.

Solardan biri bul – qarızdardıń shet elge uzaq múddetke shıǵıp ketiwi yamasa kóship ketiwi sebepli aliment pulların óndiriwdegi másele bolıp tabıladı.

Hámmemizge belgili Ózbekstan Respublikası dúnyanıń bir qatar mámleketleri menen óz-ara huqıqıy járdem haqqında eki tárepleme hám kóp tárepleme shártnamalar qatnasıwshısı esaplanadı.
Solardan biri bul «Puqaralıq, shańaraqlıq hám jınayıy isler boyınsha huqıqıy járdem hám huqıqıy múnásebetler haqqında»ǵı Kishinyov konvenciyası bolıp tabıladı.

Kishinyov konvenciyasınıń 56-statyasına tiykar tán alıw hám orınlawǵa qaratıw ushın tómendegi hújjetler usınılıwı lazım:
-sud qararın tán alıw hám orınlawǵa qaratıw haqqındaǵı iltimasnama;
-sud qararınıń tiyisli tárizde tastıyıqlanǵan nusxası;
-sud processi ornı hám kúni haqqında ekinshi táreptiń tiyisli ráwishte xabardar qılınǵanlıǵın tastıyıqlawshı hújjet;
-sud qararınıń nızamlı kúshke kirgenligi hám sud qararı boyınsha orınlaw háreketleri ámelge asırılǵan yaki asırılmaǵanı haqqındaǵı maǵlıwmatnama;

Iltimasnamaǵa joqarıda atap ótilgen hújjetlerdiń jiberiletuǵın mámleket tiline yoki rus tiline awdarması qosımsha etiledi.

Húrmetli ata-analar, perzent aldındaǵı juwapkershiligimizdi hesh qashan umıtpawǵa sonday-aq, olardıń huqıqlarınıń buzılıwına jol qoymawǵa shaqırıp qalaman.

E.Uteniyazov,

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

Hámiledar kelini hám qudaǵayın óltirgen shaxs 22 jılǵa qamaldı

Insan aldında ne boların bilmeydi. Geyde enelerdiń ózbasımshalıǵı, ózgelerdiń sózine qulaq salıp, qopal aytqanda ósekke jaqınlıǵı erli-zayıplı arasındaǵı tatıwlıqtıń joǵalıp, shańaraqlardıń buzılıwına, al ayırım waqıtları tómendegidey awır hám ayanıshlı jaǵday menen juwmaqlanıwına alıp keledi. Keshe ǵana uyıp otırǵan awızbirshilikli shańaraqtıń tınıshlıǵı ene-kelinniń jánjeli menen buzıldı. Kelinge túrli sózler menen azap bergen eneniń sebebinen onıń ómirlik joldası jınayatshıǵa aylandı.

Gúziypa (atı ózgertilgen) ózi jas kelin bir qızı bar, ekinshisine hámiledar edi. Barlıq kelinsheklerde bolatuǵın «toksikoz» usı Gúziypada awırlaw keshti. Ol iyun ayınıń basında tórkine barıp azıraq em aldı, keyin 10-iyun kúni úyine qaytıp keldi. Biraq, Gúziypanıń tórkinine barıp emlengenin jaqtırmaǵan qayınenesi Parsha joq jerden jır shıǵarıp, Gúziypanı kúnlep qoymadı. «Tayaq etten, sóz súyekten ótedi» degenindey, enesiniń gáp-sózlerine shıdamı tawsılǵan Gúziypa ashıwlanıp jáne tórkinlep ketti. Ertesi kúni tal túste anası, jáne qasında eki jeńgesi menen kúyewiniń úyine keldi. Parsha olardı suwıq kútip aldı, óz-ara ortada bolıp ótken áńgimelerdi aytıp, kelisimge keliw qıyınǵa tústi. Sol arada Gúziypa ajırasaman, sepimdi alıp ketemen, qızımdı da ózim menen alıp ketemen dep sırtqa shıqqan boyı sol…

Jetker Parshanıń kúyewi, Gúziypanıń qayın atası. Úyde bolıp atırǵan urıs-jánjelden onıń da jaqsı xabarı bar edi, biraq olda «kókirekke salıp, aqlıǵımdı men ólgennen keyin áketeseń» dep ishinen gijinip turdı. Tórgi bólmeden óz qızın izlep shıqqan Gúziypa onıń kózine «shaytan» bolıp kórindi, sóytti de asxanada turǵan «gazovıy klyuch» penen oyda joqta kelininiń basına urıp, basın «qaq» ayırdı. Gúziypa «way-way»lawǵada úlgermesten ses semirsiz sol jerde jan tapsırdı.

Ishte otırǵanlar koridorda bir nárseniń qattı dúrsildisinen seskenip ketti. Gúziypanıń anası Aqshagúl kewili bir nárseni sezgendey sırtqa juwırıp shıǵıp qarasa qızınıń bası «qaq ayırılıp» qanǵa boyalıp jatır. Bul jaǵdaydı ele túsinip úlgermesten qudası Jetker onıń basına, jáne iyinlerine qolındaǵı «quralı» menen hújim etti. Aqshagúlde esinen ayırılıp jerge quladı. Bul shawqımnan ishtegilerdiń barlıǵı koridorǵa shıqtı. Jetker qudaǵayı menen birge kelgen eki abısının da ura basladı. Biraq olar jan aybat penen qashıp úlgerdi. Sırtqa juwırıp shıǵıp, sol jerdegi qońsı-qobanı járdemge shaqırdı. Bunı kórgen Parshanıń ań-tańı shıǵıp qatıp qaldı.

Jetkerdiń qolında «gazovıy klyuch», qasında Gúziypa menen Aqshagúldiń óli denesi…

Sud. Temir tor artında otırǵan Jetker qılǵan isinen pushayman bolsada, ele kelininiń qızımdı alıp ketemen degen sózlerine ǵázebin jasıra almaydı. Mine usı ashıw hám ǵázep sebepli ol qamaqta.

Jınayat isleri boyınsha Nókis rayonı sudı tárepinen Jetkerdiń jınayatlı isi ashıq sud májilisinde kórip shıǵılıp, húkm oqıldı.

Ózbekstan Respublikası Jınayat Kodeksiniń 97-statyası 2-bólimi “a”,“g”,“j” bántlerinde hám Jınayat kodeksiniń 25,97-statyası 2-bólimi “g” bántlerinde kórsetilgen jınayatlardı islegenlikte ayıplı dep tabılǵan Jetkerge 22 (jigirma eki) jıl múddetke erkinen ayırıw jazası tayınlanıp, ol bul jazanı ulıwma tártiptegi koloniyalarda ótewi belgilendi.

Aqtı qaraǵa, qaranı aqqa ayırıp, shańaraǵına bas bolıp otıratuǵın 1964-jılı tuwılǵan Jetker óz balasınıń hayalın óltirgen áke, aqlıǵın jetim qılǵan, ele bul dúnya júzin kóriw nesip etpegen qursaqtaǵı náresteni de qosa óltirgen ata, qudasın ómirlik joldası jáne qızınan ayırǵan jawız jınayatshı atandı. Jetkerdiń 22 jıl ómiri qamaqta ótkeni menen, biygúná tógilgen kóz jaslar ushın óziniń hújdanı aldındaǵı sudta ne dep juwap beredi eken!? Juwmaq ózińizden…

Azat Seytanov,
Jınayat isleri boyınsha Nókis rayonı sudı baslıǵı

Adam sawdası hám májbúriy miynetke qarsı gúresiw máselelerine baylanıslı milliy nızamshılıq

Búgingi kúnde pútkil insaniyattı táshwishke salıp atırǵan tiykarǵı qáwiptiń biri bul – adam sawdası hám májbúriy miynetke tartıw jınayatshılıǵı bolıp, bul jınayat milliy qáwipsizlikke unamsız tásirin tiygizedi.

Ózbekstan Respublikası Jınayat kodeksi 135-statyasında adam sawdası jınayatı, onıń túsinigi, sonıń menen birge usı jınayat ushın tayınlanatuǵın jaza sharası názerde tutılǵan bolıp, tiykarınan adam sawdası jınayatı-adamdı alıw-satıw yamasa onnan paydalanıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yaki qabıl etiw bolıp tabıladı. Bunday háreketler urlaw, zorlıq isletiw yaki zorlıq isletiw menen qorqıtıw yamasa májbúrlewdiń basqa formaların qollaw arqalı eki yamasa onnan artıq shaxsqa qarata, ázzi awhaldalıǵı ayıpkerge ayan bolǵan shaxsqa qarata, ayıpkerge materiallıq jaqtan yaki basqa tárepleme qaraslı bolǵan shaxsqa, tákirar yaki qáwipli recidivist tárepinen, bir topar shaxslar tárepinen aldınnan til biriktirip, xızmet lawazımınan paydalanǵan halda, jábirleniwshini Ózbekstan Respublikasınıń Mámleket shegarasınan alıp ótken halda yaki onı shet elde nızamǵa qayshı ráwishte uslap turǵan halda, sonday-aq, on segiz jasqa tolmaǵanlıǵı ayıpkerge ayan bolǵan shaxsqa qarata isleniwi, jábirleniwshiniń ólimine yaki basqa awır aqıbetlerge alıp keliwde sáwlelenedi.

«Adam sawdasına qarsı gúresiw haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamı 2008-jılı 17-aprelde qabıl etilgen bolıp, ózgeris hám qosımshalar kiritilip, jańa redakciyada 2020-jıl 11-iyun kúni Ózbekstan Respublikası Oliy Májlisi Nızamshılıq palatası tárepinen qabıl etilip, Senat tárepinen 2020-jıl 7-avgustta maqullanǵan.
Usı Nızamǵa kóre, bul nızamdı qabıl etiwden gózlengen maqset, adam sawdasına qarsı gúresiw haqqındaǵı nızamshılıq, tiykarǵı túsinikler, adam sawdasına qarsı gúresiwdiń tiykarǵı principleri, adam sawdasına qarsı gúresiw tarawındaǵı mámleket sıyasatınıń tiykarǵı baǵdarları, sonday-aq, adam sawdasına qarsı gúresiwdi ámelge asırıwshı organlar, olardıń wákillikleri, adam sawdası jınayatınıń profilaktikası, adam sawdası jınayatınan jábirlengenlerdi identifikaciya qılıw, olardı qorǵaw, járdem kórsetiw, qáwipsizlik sharaları xám kepillikler belgilengen.

Adam sawdasına qarsı gúresiwdiń tiykarǵı principleri nızamlılıq, adam sawdası menen shuǵıllanıwshı shaxslar juwapkershiliginiń sózsizligi, adam sawdasınan jábirlengenlerdiń kemsitiliwine jol qoyılmaslıǵı hám jámiyetlik sheriklikti názerde tutadı.

Adam sawdasına qarsı gúresiw, sonnan, adam sawdasına imkan beriwshi sebepler hám shárt-shárayatlardı saplastırıw, adam sawdasınıń aldın alıwǵa qaratılǵan huqıqıy, sıyasiy, social-ekonomikalıq, medicinalıq, profilaktika ilájların ámelge asırıw, sonıń menen bir qatarda xalıqtıń huqıqıy sanası hám huqıqıy mádeniyatın asırıw, bul jınayattı erte anıqlaw, oǵan shek qoyıw, aqıbetlerin saplastırıw, adam sawdasınan jábirlengenlerdi mámleket tárepinen qollap-quwatlaw, olardı sociallıq qorǵaw, adam sawdasına qarsı gúresiw tarawındaǵı xalıqaralıq birge islesiw – mámleketimizdiń bul tarawdaǵı siyasatınıń tiykarǵı baǵdarları bolıp esaplanadı.
Májbúriy miynet qandayda bir jazanı qollaw menen basım ótkeriw arqalı jumıs islewge májbúrlewdi, al adamdı ekspluataciya qılıw – májbúriy miynet yaki xızmetler, qullıq yaki qullıqqa uqsas ádetler, erksizlik halatı yamasa adam aǵzaları yaki toqımaları alınıwın ańlatadı.

Adam sawdasına baylanıslı nızamshılıqtı qollawda máseleler payda bolıp atırǵanlıǵı múnásibeti menen bul túrdegi isler boyınsha birden-bir sud ámeliyatın jolǵa qoyıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń 2009-jıl 24-noyabrdegi “Adam sawdasına baylanıslı isler boyınsha sud ámeliyatı haqqında”ǵı Plenum qararı qabıl etildi.
Usı Plenum qararı tiykarınan adam sawdası jınayatı boyınsha sudlar tárepinen tiykarǵı itibar qaratılıwı tiyis bolǵan máseleler, adamdı alıw-satıw yaki ekspluataciya qılıw maqsetinde jallaw, tasıw, tapsırıw, jasırıw yaki qabıl etiwdiń puqaralıq huqıqıy múnásibetlerden ayırmashılıǵın, bul túrdegi jınayatlardı tuwrı kvalifikaciya etiw, sonday-aq, joqarı instanciya sudları tárepinen adam sawdasına baylanıslı isler boyınsha birinshi instnaciya sudları shıǵarǵan sud qararlarınıń nızamlılıǵı hám tiykarlandırılganlıǵı ústinen baqlawdı támiynlewleri, jol qoyılǵan nızam buzılıwınıń óz waqtında anıqlawı hám saplastırıwı lazımlıǵın kózde tutadı.

Saodat Qayıpnazarova,

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası 

Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardıń ózgesheligi

Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardıń durıs hám óz waqtında mazmunınan sheshiwde sud processuallıq hám materiallıq huqıq normaların hám nızamların tuwrı qollanıwı hám ámelge asırıwı tiyis.

Ata-ananıń hám basqa jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisip turıw huqıqı menen baylanıslı dawlardı sudlar is boyınsha tayarlıq háreketleri ámelge asırılıp bolınǵan kúnnen baslap bir aylıq múddet ishinde puqaralıq isti mazmunınan kórip shıǵıwı lazım.

Sudlar, bunday dawlardı sheshiwde Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudı Plenumınıń 1998-jıl 11-sentyabr kúngi «Balalar tárbiyası menen baylanıslı bolǵan dawlardı sheshiwde sudlar tárepinen nızamlardı qollaw ámeliyatı haqqında»ǵı 23-sanlı Qararın hám Ózbekstan Respublikası Shańaraq Kodekslerin qollanadı.

Baladan bólek jasap atırǵan ata(ana) perzenti menen kórisiw, onıń tárbiyasında qatnasıw hám bilim alıw máselesinde qatnasıw huqıqına iye.

Bala menen birge jasap atırǵan ata(ana) balanıń ana (ata)sı menen kórisiwge, eger bunday kórisiw balanıń fizikalıq hám ruwxıy salamatlıǵına, ósip jetilisiwine zıyan keltirmese, qarsılıq etpew kerek.

Ata-ana baladan bólek jasaytuǵın ata(ana)nıń ata-analıq huqıqların ámelge asırıw tártibi haqqında jazba túrde kelisim dúziwge haqılı. Eger ata-ana kelise almasa, dawa ata-ana, (yaki olardıń birewi)niń talabına muwapıq sud tárepinen qáwenderlik hám ámengerlik uyımı qatnasıwında sheshiledi. Sudtıń biyligi orınlanbaǵanda ayıpker ata-anaǵa qarsı nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan sharalar qollanıladı. Sudtıń biyligin qastan orınlamaǵan jaǵdayda sud baladan bólek jasap atırǵan ata(ana)nıń talabına muwapıq balanıń mápin hám onıń pikirin esapqa alǵan halda balanı oǵan beriw haqqında biylik shıǵarıwı múmkin.

Baladan bólek jasap atırǵan ata(ana) tárbiya, emlew, xalıqtı sociallıq jaqtan qorǵaw ham basqada soǵan uqsaǵan shólkemlerden óz balası haqqında maǵlıwmat alıw huqıqına iye. Ata(ana) tárepinen balanıń ómiri hám den sawlıǵı ushın qáwip-qáter bolǵanda ǵana, olarǵa maǵlıwmat beriw qanaatlandırılmawı múmkin. Maǵlıwmat beriwdiń qanaatlandırılmaslıǵı ústinen sud tártibinde shaǵım etiwi múmkin.

Ata, apa, aǵa-ini, ajapa-qarındas hám basqa jaqın tuwısqanlar bala menen kórisip turıw huqıqına iye.

Ata-ana (olardıń biri) jaqın tuwısqanlarınıń bala menen kórisiwge imkaniyat bermese, qáwenderlik hám ámengerlik uyımı ata-ananı (olardan birewin) bunday imkaniyat beriwge májbúr etiwi múmkin.

Eger ata-ana (olardan birewi) qáwenderlik hám ámengerlik uyımı qararın orınlamasa, balanıń jaqın tuwısqanları yaki qáwenderlik hám ámengerlik wyımı bala menen kórisip turıwǵa tosqınlıq etiwshi jaǵdaylardı joq etiw haqqında dawa menen sudqa múrájaat etiwge haqılı. Sud balanıń mápin hám balanıń pikirin esapqa alǵan halda dawdı sheshedi.

Sudtıń biyligi orınlanbaǵanda ayıpker ata(ana)ǵa qarsı nızam hújjetlerinde názerde tutılǵan sharalar qollanıladı.

Baxtiyar Tórebaev,

Puqaralıq isleri boyınsha Shımbay rayonlararalıq sudı baslıǵı

Sudyalar tárepinen Kegeylide seminar ótkerildi

Búgingi kúnde sudlar tárepinen salıq dawları boyınsha kórilip atırǵan islerdiń tiykarǵı kategoriyasın salıq qarızdarlıǵın óndiriw, salıq tólewshilerdiń byudjetten pul summaların qaytarıw, salıq uyımlarınıń qararların haqıyqıy emes dep tabıw, lawazımlı shaxslardıń is-háreketleri (háreketsizligi) ústinen shaǵım etiw haqqındaǵı dawlar quramaqta.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyaları Z.Babadjanova, S.Niyazov, Qaraqalpaqstan Respublikası hákimshilik sudı sudyası R.Xudaybergenovalar tárepinen Kegeyli rayonındaǵı Mámleketlik salıq inspekciyasında ótkerilgen seminarda sudlarda kórip shıǵılıp atırǵan salıq dawlarına baylanıslı ayırım máseleler boyınsha birden-bir jantasıwdı qáliplestiriw zárúrligi júzege kelgenligi aytıldı. Mine usınnan kelip shıǵıp, Joqarǵı sud plenumınıń “Sudlar tárepinen salıq nızamshılıǵın qollawdıń ayırım máseleleri haqqında”ǵı qararı islep shıǵılǵanlıǵı hám onı ámeliyatda eń zárúr dep esaplanǵan máseleler boyınsha qollaw júzesinen usınıslar orın alǵanlıǵı ayrıqsha atap ótildi.

Iláj barısında sud ámeliyatınan kelip shıqqan halda salıq organları tárepinen salıq tekseriwleri nátiyjeleri boyınsha qararlar qabıl etiwde jol qoyılıp atırǵan nızam buzılıw jaǵdayları, salıqtı esaplaw, finanslıq járiyma hám jeńilliklerdi qollaw hám salıq organlarınıń qararaları tiykarında salıqlardı óndiriwdegi qáteliklerge baylanıslı áhmiyetli máseleler boyınsha túsinikler berildi.

Seminarda qatnasıwshılar qızıqtırǵan sorawlarına anıq juwaplar aldı.

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı 

Jer menen baylanıslı tartıslar haqqında

Statistikalıq maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda keyingi waqıtları sudlarda jer menen baylanıslı tartıslar sanı jıldan-jılǵa kóbeyip barmaqta.

Mısalı, bul islerdiń sanı 2021-jıl 34 isti quraǵan bolsa, 2022-jıl 403 isti quraǵan.

Ámeliyat puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń jer uchastkalarına bolǵan mulk huqıqı haqqında tolıq túsinikke iye emes ekenligin kórsetedi.

Sebebi usı mazmundaǵı isler kórilgende ayrım waqıtları puqaralar bul jerden kóp jıllardan beri paydalanıp, salıqların tólep kiyatırǵanlıǵın kórsetip, turaq-jayı hám jer uchastkasınıń kadastr hújjetlerin usınadı. Al, bul kadastr hújjetleri turaq-jayǵa hám jer uchastkasına bolǵan huqıqı mámleketlik dizimge alınǵanlıǵın tastıyıqlawshı hújjet bolıp esaplanbaydı, al tek ǵana jerden paydalanǵanı ushın haqı tólew ushın islep berilgen hújjetler bolıp tabıladı.

Álbette bul jerde Múlk huqıqı hám Jer uchastkalarına bolǵan mulk huqıqı degenimiz ne degen soraw tuwılıwı tábiiy. Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 164-statyasında Mulk huqıqı tusinigi belgilengen bolıp, oǵan kóre múlk huqıqı shaxstıń ózine qaraslı mal-múlkke óz qalewi menen hám óz máplerin gózlep iyelik etiw, onnan paydalanıw hám onı basqarıw, sonday-aq óziniń múlk huqıqın buzılıwın kim tárepinen bolmasın hár qanday buzıwdı saplastırıwdı talap etiw huqıqınan ibarat. Múlk huqıqı múddetsiz bolıp tabıladı.

Al, 188-statyasında bolsa, “puqaralar hám yuridikalıq shaxslardıń jer uchastkalarına bolǵan mulk huqıqı nızamshılıqta názerde tutılǵan jaǵdaylarda, tártipte hám shártlerde júzege keledi” dep belgilengen.
Jer uchastkaların beriw (realizaciya etiw) tártibi Ózbekstan Respublikası Jer kodeksiniń 23-statyasında belgilengen bolıp, turaqlı paydalanıw ushın hám ijaraga beriw jer ajıratıw tártibinde ámelge asırıladı.

Jer uchastkaların beriw (realizaciya etiw) tómendegi tártipte ámelge asırıladı:

1) mulk qılıp beriw (realizaciya etiw) – awıl xojalıǵına arnalmaǵan jer uchastkaların menshiklestiriw haqqındaǵı nızamshılıqqa muwapıq, sonıń ishinde jeke tártipte turaq-jay qurıw hámde turaq-jaydı abadanlastırıw, isbilermenlik hám qalasazlıq jumısın ámelge asırıw ushın elektron onlayn-aukcion arqalı;

2) turaqlı paydalanıwǵa beriw – usı Kodekstiń 20-statyasında názerde tutılǵan jaǵdaylarda oblastlar hám Tashkent qalası hákimleri tárepinen;

3) ijaraǵa beriw – Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti tárepinen, sonday-aq ashıq elektron tańlaw hám elektron onlayn-aukcion arqalı.

Hámmemiz bilemiz, 2021 jıl 16 avgustdan baslap Ózbekstan Respublikası puqaralarına jeke tártipte turaq-jay qurıw hám turaq-jaydı abadanlastırıw ushın 0,04 gektarga shekem jer uchastkaları elektron onlayn-aukcion arqalı mulk huqıqı tiykarında realizaciya qılınadi.

Jeke tártipte turaq-jay qurıw hám turaq-jaydı abadanlastırıw ushın jer uchastkaların elektron onlayn-aukcion arqalı realizaciya etiwde jer uchastkaların injenerlik-kommunikaciya tarmaqlarına jalǵaw shartleri názerde tutılıwı kk.
Usı jerde jer uchastkasına bolgan huqıq qashan payda boladı degen soraw tuwıladı?

Ózbekstan Respublikası Jer Kodeksiniń 31-statyasında «yuridikalıq hám fizikalıq shaxslardıń jer uchastkasına bolǵan huqıqı jerdiń ózinde shegaralar belgilengeninen, jer uchastkalarınıń planları (sızılmaları) hám kórinisleri dúzilip, jer uchastkalarına bolǵan huqıq mámleketlik dizimge alınǵannan keyin payda boladı» dep belgilengen.
Al, bul huqıqtı tastıyıqlawshı hujjetlerge kóshpes mulk obektlerine bolǵan huqıqlardıń mámleketlik reestrinen elektron kóshirme jer uchastkasına bolǵan mulk huqıqın beriwshi mámleketlik orderi, oblastlar hám Tashkent qalası hákiminiń jer uchastkasın turaqlı paydalanıwǵa beriw haqqındaǵı qararı, ijara shartnaması, jer uchastkası berilgen (ajıratılgan) waqıttaǵı nızamshılıqqa muwapıq jer uchastkasın beriw (ajıratıw) wákilligine iye bolǵan shólkemler hám lawazımlı shaxslardıń hújjetleri, Ózbekstan Respublikası Mámleketlik salıq komiteti janındaǵı Kadastr agentliginiń Mámleketlik kadastrları palatası bólimsheleriniń jer uchastkasın bóliw haqqındaǵı hújjetleri, sud qararı, aldı-sattı shartnaması, mulkdarlardıń yaki olar wákillik bergan shaxslardıń qararı tiykarında beriledi.
Jer uchastkasına bolǵan huqıq usı huqıq belgilengen tártipte mámleketlik dizimge alınǵannan keyin kúshke kiredi.
Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksiniń 210-statyasında turaq-jayǵa mulk huqıqınıń payda bolıw tártibi belgilengen bolıp, belgilengen tártipte ajıratıp berilgen jer uchastkasında qurılıp atırǵan jańa turaq-jayǵa mulk huqıqı mámleketlik diziminen ótkizilgen waqıttan baslap payda boladı.

Al, nızamshılıqqa kóre, belgilengen tártipte ajıratıp berilmegen jer uchastkasına qurılǵan turaq-jay ózbasımshalıq penen qurılǵan imarat bolıp tabıladı.
Joqarıda atap ótilgen Puqaralıq kodeksiniń 212-statyasında ózbasımshalıq penen imarat qurıw hám onıń aqıbetleri belgilengen.

Yaǵnıy, nızamshılıqta belgilengen tártipte qurılıs maqsetleri ushın ajıratılmaǵan jer uchastkalarında, sonday-aq imarat qurıw ushın zarur ruxsatnama almastan yaki arxitektura hám qurılıs normaları hámde qaǵıydaların aytarlıqtay buzǵan halda qurılgan turaq-jay, baska imaratlar yaki ózge kóshpes mulk ózbasımshalıq penen qurılǵan imarat bolıp esaplanadı.

Ózbasımshalıq penen imarat qurǵan shaxs oǵan mulk huqıqın alaalmaydı. Bul shaxs qurǵan imarattı basqarıwga – satıwǵa, sawǵa etiwge, ijaraga beriwge, imaratqa qarata basqa pitimler dúziwge haqılı emes.
Ózbasımshalıq penen imarat qurıw nátiyjesinde huqıqları buzılǵan shaxstıń yaki tiyisli mámleketlik uyımnıń dawası menen bunday imarat sudtıń qararına kóre imarattı qurǵan shaxs tárepinen yaki onıń esabınan buzıp taslanıwı lazım.

Sonlıqtanda, puqaralar tiyisli tártipte qurılıs maqsetleri ushın ajıratılǵan jer uchastkasına nızamlı túrde tiyisli ruxsatnama alıp, arxitektura hám qurılıs normalarına ámel etken halda háreket etse maqsetke muwapıq bolar edi.

Zulfiya Babadjanova,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

Ózbekstan Respublikasınıń jańa redakciyasındaǵı Miynet kodeksi, jańa normalar mazmunı

Hár kim miynet etiw, erkin kásip tańlaw nızamda belgilengen tártipte jumıssızlıqtan qorǵanıw huqıqına iye. Shaxslardıń bul huqıqları Konstituciyamızda hám Insan huqıqları boyınsha dúnya júzlik Deklaraciyası normalarında hám belgilengen. Konstituciya normasınıń islewin támiynlew, shaxslardıń bántlik hám miynet qatnasıqları menen baylanıslı huqıq hám minnetlemelerin tártipke salıw maqsetinde mámleketimizde birinshi márte 1995-jılda Miynet kodeksi qabıl etilgen edi. Biraq bul kodeks normalarınıń házirgi zaman talaplarına tolıq ráwishte juwap bere almay atırǵanlıǵı, ondaǵı bazı normalarınıń ámeliyatqa kiritiliwinde qatar mashqalalar júzege kelgenligi bul tarawdaǵı múnásibetlerdi túpten reformalaw zárúriyatın júzege keltirdi. Nátiyjede Bántlik hám miynet qatnasıqları ministrligi tárepinen Miynet kodeksiniń jańa redakciyası joybarı Oliy Majlis palataları tárepinen maqullandı.

2022-jıldıń 28-oktyabr kúni mámleket basshısı tárepinen “Ózbekstan Respublikasınıń Miynet kodeksin tastıyıqlaw haqqında”ǵı Nızamı imzalandı. Miynet kodeksi  qabıl etilgeninen keyin 6 ay etip, yaǵnıy  2023-jıl 30-aprelden baslap kúshke kiredi.

Jańa redakciyadaǵı Miynet kodeksi 2-qısmınan “Ulıwma qaǵıydalar” hám “Arnawlı bólim” nen, 7-bólimnen, 581-statyadan ibarat, 1-bólim “Ulıwma qaǵıydalar”, 2-bólim “Miynet tarawındaǵı sociallıq sheriklik”, 3-bólim “Jumısqa jaylastırıw”, 4-bólim “Jeke tártiptegi miynetke baylanıslı qatnasıqlar”, 5-bólim “Xızmetkerlerdi kásipke tayarlaw, qayta tayarlaw hám olardıń qániygeligin asırıw” 6-bólim “Ayrım kategoriyadaǵı xızmetkerler miynetin huqıqıy jaqtan tártipke salıwdıń ózine tán ózgeshelikleri”, 7-bólim “Xızmetkerlerdiń miynet huqıqların qorǵaw, miynet tartısların kórip shıǵıw” dep ataladı.

Atap aytqanda jańa Miynet kodeksine kiritilgen áhmiyetli ózgerislerden biri xızmetkerdiń dem alıs kúni menen baylanıslı. Máselen, eger dem alıs kúni islenbeytuǵın bayram kúnine tuwrı kelip qalsa, dem alıs kúni bayramnan keyingi kúnge kóshiriliwi belgilendi. Bunnan tısqarı, jumıs kúni dawamında xızmetkerge dem alıs hám awqatlanıw ushın beriletuǵın tánepislerdiń dawamıylıǵı hám nızamda kórsetip ótildi hám 30 minuttan eki saatqa shekem bolǵan múddet penen shegaralandı. Ámeldegi nızamshılıq normalarına kóre, bul tánepislerdiń muǵdarı shólkemniń ishki miynet tártip qaǵıydalarında, smena grafiklerinde hám basqa ishki lokal hújjetlerde belgilenedi. Jıllıq tiykarǵı miynet dem alısları eń kem múddetiniń dawamıylıǵı hám uzaytırıldı. Ámeldegi miynet nızamshılıǵına kóre, hár jılı tiykarǵı eń kem miynet dem alısı  15 kúndi quraydı. Jańa Miynet kodeksinde bolsa bul múddet  21 kalendar kúni etip belgilendi. Sebebi xalıqaralıq Miynet shólkeminiń “Haq tólenetuǵın miynet dem alısı haqqında”ǵı Konvenciyanıń 3-statyasında bir jıllıq jumıs  ushın beriletuǵın miynet dem alısı muǵdarı hár qanday halatta 3 jumıs háptesinen kem bolmaw kerekligi belgilengen. Kiritilgen bul ózgeriske kóre, xızmetkerdiń jıllıq tiykarǵı miynet dem alısı múddeti xalıqaralıq standartlarǵa muwapıqlastırıldı. Xızmetkerlerge jıl dawamında beriliwi múmkin bolǵan is haqı  saqlanbaytuǵın dem alıstıń múddetlerine hám ózgerisler kiritildi. Ámeldegi Miynet kodeksinde xızmetkerge  bir jılda uzaǵı menen 3 ayǵa shekem is haqı saqlanbaǵan dem alıs beriliwi múmkinligi názerde tutılǵan. Biraq jańa Miynet kodeksi normalarına kóre, karantin sharaları ámelge asırılıp atırǵanda, ayrıqsha jaǵday júzege kelgende hám pútkil halıqtıń yaki onıń bir bóleginiń ómirine yaki normal jasaw sharayatlarına qáwip salıwshı basqa jaǵdaylarda xızmetker 6 ayǵa shekem is haqı saqlanbaǵan dem alıs alıwı múmkin. Soǵan baylanıslı bolǵan áhmiyetli jańalıqlardan jáne biri xızmetkerge is haqı qısman saqlanatuǵın dem alıslar beriw haqqında normalar hám kiritildi. Ámeldegi Miynet kodeksinde bunday normalar sáwlelenbegen.

Sonday-aq, xızmetkerler ushın unamlı bolǵan ózgerislerden jáne biri sonnan ibarat, keleshekte is haqı yaki basqa tólemlerdiń tólew múddeti keshiktirilgen kúnler ushın kompensaciya alıw huqıqına iye boladı. Bul pullı kompensaciya Ózbekstan Respublikası Oraylıq bankiniń sol waqıttaǵı ámelde bolǵan qayta qarjılandırıwı stavkasınan kelip shıqqan halda tólenedi hám onıń muǵdarı keshiktirilgen hár bir kún ushın usı qayta qarjılandırıw stavkasınıń 10 payızı muǵdarında belgilendi. Tiykarǵı ózgerislerden jáne biri jańa Miynet kodeksi kúshke kirgennen soń jumıs beriwshiler óz baslamasına kóre, xızmetkerdi pensiyaǵa shıqqanlıǵı múnásibeti menen jumıstan bosata almaydı. Ámeldegi Miynet kodeksi normalarında jumıs beriwshiniń baslamasına kóre, keminde 2 ay aldın eskertken halda xızmetkerdi nızamda názerde tutılǵan pensiya jasına tolǵannan keyin jumıstan bosatıw múmkinligi keltirilgen edi. Biraq jańa Miynet kodeksinde xızmetkerdiń pensiya jasına tolıwı múnásibeti menen jumıs beriwshi tárepinen bosatılıwı múmkinligi haqqındaǵı bánt alıp taslandı.

Miynet kodeksiniń jańa redakciyada jeke tártiptegi miynet tartısınıń kórip shıǵıwı ushın sudqa múrájat etiw múddetleri ózgertirilgen, yaǵnıy jumısqa tiklew tartıslar boyınsha-xızmetkerge ol menen miynet shártnaması biykar etilgenligi haqqındaǵı buyrıq kóshirmesi tapsırılǵan kúnnen 3-ay (ámeldegi Kodekste 1-ay edi),  basqa miynet tartısları boyınsha-xızmetker óziniń huqıqı buzılǵanlıǵı haqqında bilgen yaki biliwi kerek bolǵan kúnnen baslap altı ay (ámeldegi Kodeks boyınsha 3-ay edi) belgilengen.  Qullası jańa Miynet kodeksinde xızmetkerdiń huqıq hám minnetlemelerine baylanıslı kóplep jańalıqlar óz kórinisn tapqan.

Saodat Qayıpnazarova Alimbetovna,

Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası           

Materiallıq hám ruwxıy zıyan túsinigi hám onı óndiriw tiykarları

Ózbekstan Respublikası Puqaralıq kodeksinde zıyan-huqıqı buzılǵan shaxstıń buzılǵan huqıqın tiklew ushın sarplaǵan yaki sarplawı múmkin bolǵan qárejetleri, onıń mal-múlki joǵalıwı yaki zıyanlanıwı haqıyqıy zıyan dep al, shaxstıń óz huqıqları buzılmaǵanında ádettegi puqaralıq aylanısı shárayatında alıwı múmkin bolǵan, biraq ala almay qalǵan dáramatları qoldan jiberilgen payda dep túsinik berilgen. Eger nızamda yaki shártnamada keltirilgen zıyandı kem muǵdarda tólew názerde tutılmaǵan bolsa, huqıqı buzılǵan shaxs ózine jetkizilgen zıyannıń tolıq qaplanıwın talap etiwi múmkin, sonday-aq, huqıqtı buzǵan shaxs bunıń nátiyjesinde dáramat alǵan bolsa, zıyan kórgen shaxs zıyan menen bir qatarda qoldan jiberilgen qoldan jiberilgen paydanı usı kórilgen dáramattan kem bolmaǵan muǵdarda tóleniwin talap etiwge haqılı boladı.

Nızamǵa qayshı háreket yaki háreketsizlik sebep puqaranıń shaxsına yaki onıń mal-múlkine jetkizilgen zıyan, yuridikalıq shaxsqa jetkizilgen zıyan, sonıń menen birge qoldan jiberilgen payda zıyandı jetkergen shaxs tárepinen tolıq kólemde qaplanıwı tiyis.

Zıyan jetkizgen shaxs, eger zıyan óziniń ayıbı menen jetkizilmegenligin dáliylley alsa, zıyandı tólewden azat etiledi. Al, zıyan jábirleniwshiniń iltiması yaki razılıǵı menen jetkizilgen bolsa, zıyan jetkizgen shaxstıń háreketleri jámiyettiń ádep-ikramlılıq normaların buzbasa, zıyandı tólew talabı qanaatlandırılmawı múmkin.
Zárúrli qorǵanıw halatında jetkizilgen zıyan, eger bunda zárúrli qorǵanıw shegarasınan shıǵılmaǵan bolsa, tólenbeydi.

Mámleketlik uyımı yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıw organı tárepinen nızamǵa muwapıq bolmaǵan hújjet qabıl etiliwi, sonday-aq, olardıń lawazımlı shaxslarınıń nızamǵa qayshı háreketleri yaki háreketsizligi nátiyjesinde puqaraǵa, yuridikalıq shaxsqa jetkizilgen zıyan mámleketlik uyımı tárepinen yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımı tárepinen qaplanıwı tiyis. Eger mámleketlik uyımı yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımınıń byudjetten tısqarı qarjıları bolmaǵan jaǵdayda, zıyan Ózbekstan Respublikası Mámleketlik byudjeti esabınan qaplanadı.
Sud tárepinen zıyan qaysı mámleketlik uyımı tárepinen yaki puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımı lawazımlı shaxsınıń ayıbı menen jetkizilgen bolsa, usı uyımlar lawazımlı shaxsına júkletiliwi múmkin.

Ruwxıy zıyan – zıyan jetkiziwshiniń ayıbı bolǵan jaǵdayda, zıyan jetkiziwshi tárepinen tolıq qaplanadı, al egerde puqaranıń ómiri hám densawlıǵına ashıq qáwip deregi tárepinen jetkizilse, puqaraǵa onı nızamǵa qayshı tárizde húkim etiw, nızamǵa qayshı jınayıy juwapkershilikke tartıw, ıqtıyat sharası sıpatında qamaqqa alıw yaki múnásip minez-hulıqta bolıw haqqında til xat alıw, nızamsız túrde hákimshilik jaza qollanıw, irkiwge alıw, hár qanday qıynaw, ayawsız, nızamǵa qayshı, qádir-qımbatın kemsitiwshi qatnas hám jaza túrlerin qollaw nátiyjesinde jetkizilse, ar-namıs, qádir-qımbat hám issheńlik abıroyın aqıretlewshi maǵlıwmatlar tarqatıw sebepli jetkizilgen bolsa, zıyan jetkiziwshiniń ayıbı bolıwı-bolmawına qaramastan ruwxıy zıyan qaplanadı.

Jetkizilgen ruwxıy zıyan pul menen qaplanadı. Bunda shaxsqa jetkizilgen ruwxıy zıyannıń muǵdarı jábirleniwshige jetkizilgen, ruwxıy, fizikalıq azaplardıń qásiyetine, zıyan jetkiziwshiniń ayıbı dárejesine qarap sud tárepinen anıqlanıp, usı ruwxıy zıyan jetkizilgen haqıyqıy halatlar, jábirleniwshiniń jeke sıpatlarına baha beriledi hám aqılǵa uǵras muǵdarda hám ádalat talapları itibarǵa alınıp óndiriledi.

Saodat Qayıpnazarova,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudı sudyası

Ishiwshiliktiń aqıbeti qamaq penen juwmaqlandı

Kópshilik jaǵdayda kewilsiz hádiyseler biytalaplıq, jumıssızlıq aqıbetinde júzege keledi. 1976-jılı Qanlıkól rayonında tuwılǵan Serikjan (atı ózgertilgen)da mine bir neshshe jıllardan berli talabı kelispey jumıssız. Onıń ústine ishiwshilikke berilip, tapqanın araqqa sarıplaydı, jetpegendey iship alıp úyindegi gúldey hayalına túrli aqıret sózlerdi aytıp, qol kóterip uradı, basım ótkerip azap beredi. Usınıń aqıbetinde bir neshshe mártebe jámiyetlik tártipti buzǵanlıǵı ushın  hákimshilik juw apkershilikke tartılıp, járiyma tólese de  bunnan durıs juwmaq shıǵarıwdıń ornına eski ádetin jáne dawam eteberedi. Barqulla kúyewinen aqıret sózlerdi esitip, hátte «tayaǵına» kóngen hayalınıń «sabır kesası toldı». Tiyisli organlarǵa múrájáát etip ózine qorǵanıw orderin aldı.

«Endi tınısh jasaymanaw»,-degende  Serikjan eski ádetin tákirarlap, hayalına iship kelip azap beriwdi basladı. Náwbettegi usınday jánjelge sud zalında tıyım salındı.

Serikjan ózi jasaytuǵın aymaqta más halında, shawqım salıp júrgeninde ishki isler organları xızmetkerleri tárepinen irkilip, Qanlıkól rayon medicina birlespesine qaraslı ayıqtırıw xanasına alıp barılıp jeke kórikten ótkerilgende qaltasınan ótkir ushlı shaqqı pıshaǵı bar ekenligi anıqlanıp, qalıslar qatnasında pıshaq  ayǵaqlı zat retinde alınǵan.

Sonday-aq, huqıqbuzar ómirlik joldasına qorǵanıw orderi berilgenligine qaramastan spirtli ishimlik ishken más halında úyine kelip jáne oǵan ruwxıy basım ótkergen.

Huqıqbuzar Serikjan joqarıda kórsetilgen is háreketleri menen Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekstiń 183-statyası, 206-1-statyası hám 185-2-statyası 2-bóliminde kórsetilgen huqıqbuzarlıqlardı islegen.

Jınayat isleri boyınsha Qanlıkól rayonı sudı tárepinen  Jınayat isleri boyınsha Qanlıkól rayon sudı baslıǵı M.Bekimbetov basshılıǵında, sudya járdemshisi  T.Nurlepesovtıń xatkerliginde, jábirkesh  hám huqıqbuzardıń qatnasında Qanlıkѳl rayonı ishki isler bólimi tárepinen huqıqbuzar Serikjannıń qarsısına toplanǵan hákimshilik isi ashıq sud májilisinde kórip shıǵıldı.

Huqıqbuzar sud májilisinde islegen is-háreketin tolıq moyınlap, kórsetpe berdi.

Jábirkesh hayalı bolsa sud májilisinde ómirlik joldası kóp ishetuǵının, aldın iship kelip basım ótkergenligi sebepli qorǵanıw orderi alǵanın, biraq soǵan qaramastan jáne iship kelip ózine basım ótkergenin aytıp nızamda belgilengen jazasın tayınlawdı soradı.

Huqıqbuzardıń is-háreketleri óziniń sudtaǵı bergen kórsetpesinen tısqarı, jábirkeshtiń kórsetpesi, sorastırıw dáwirindegi arzaları, fotosúwretleri, hákimshilik huqıqbuzarlıq haqqındaǵı bayannaması hámde is boyınsha toplanǵan basqada dáliller menen tolıq tastıyıqlanıp, sud qarar etti.

Sud qararına muwapıq, huqıqbuzarǵa Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekstiń 183-statyası, 206-1-statyası hám 185-2-statyası 2-bólimi menen 15 (on bes) sutka hákimshilik qamaq jazası tayınlandı.

Maqset Bekimbetov,

Jınayat isleri boyınsha Qanlıkól rayon sudı baslıǵı

Puqara ne ushın qamaldı?   

Jınayat isleri boyınsha Kegeyli rayonı sudı tárepinen Jınayat isleri boyınsha Kegeyli rayonı sudı baslıǵı R.Bekmuratova, sudya járdemshisi I.Matkurbanovtıń xatkerliginde, hákimshilik juwapkershilikke tartılıp atırǵan S.M nıń qatnasında Ózbekstan Respublikası Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı Kodeksiniń 47⁴-statyasında názerde tutılǵan hákimshilik huqıqbuzarlıqtı islegenligi júzesinen hákimshilik isi ashıq sud májlisinde kórip shıǵıldı.

1990-jılı Kegeyli rayonında tuwılǵan, Ózbekstan Respublikası puqarası,  waqtınsha jumıssız S.M  Shımbay rayonlar aralıq puqaralıq isleri boyınsha sudınıń 2021-jıl 21-may kúngi sud buyrıǵına tiykar óndiriwshi Sh.K nıń paydasına onıń qaramaǵındaǵı bir perzentiniń támiynatı ushın hár ayda jámi dáramatınıń 1/4 (tórtten bir) bólegi muǵdarında aliment óndiriliwi belgilengenligine hámde bul haqqında mámleketlik orınlawshısı tárepinen bir neshe márte jazba túrde eskertiwlerine qaramastan, 2022-jıl 24-dekabr kúninen 2023-jıl 1-aprel kúnine shekem jámi 2.850.851 swm muǵdarında aliment pulların tólewden qastan bas tartıp kelgen.

Sorastırıw uyımı tárepinen anıqlanǵan halat boyınsha S.Mnıń karsısına Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı Kodeksiniń 47⁴-statyası menen hákimshilik is materialı toplanıp sudqa ótkerilgen.

Sud májilisinde hákimshilik juwapkershilikke tartılıp atırǵan S.M aliment pulların tóley almaslıǵın, jaǵdayı joq ekenligin bayan etip kórsetpe berdi.

Sud hákimshilik is hujjetlerin úyrenip shıǵıp, qarar etti. Yaǵnıy,  S.M Ózbekstan Respublikası Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı Kodeksiniń 47⁴-statyasında názerde tutılǵan huqıqbuzarlıqtı islegen dep tabılsın hám oǵan usı statya menen 15 (on bes) sutka hákimshilik qamaq jazası tayınlandı. S.M nan óndiriwshi Sh.K nıń paydasına óndiriliwi lazım bolǵan aliment pulların puqaralıq isleri boyınsha Shımbay rayonlararalıq sudınıń 21.05.2021-jılǵı sud buyrıǵına tiykarında shıǵarılǵan orınlaw hújjeti házirgi waqıtta óz kúshinde bolǵanlıǵı sebepli “Sud hújjetleri hám basqa organ hújjetlerin orınlaw haqqında”ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamı talaplarına muwapıq ulıwma tártipte óndiriliwi dawam ettiriliwi belgilendi.

Qararǵa narazı tárep, qarar oqıp esittirilgen kúnnen baslap jigirma sutka ishinde, ózine qarata qarar shıǵarılǵan shaxs hám jábirleniwshi bolsa qarar kóshirmesin alǵan waqıttan baslap sol múddet  ishinde, usı sud arqalı Ózbekstan Respublikası Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı Kodeksiniń 324³-statyası talapları tiykarında Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń jınayat isleri boyınsha sudlaw kollegiyasına apellyaciyalıq tártipte shaǵım arza, prokuror protest keltiriwge haqılı ekenligi sud májilisi qatnasıwshılarına túsindirildi.

Raysa Bekmuratova,

Jınayat isleri boyınsha Kegeyli rayonı sudı baslıǵı