SHÁRTNAMA MINNETLEMELERIN ORÍNLAMAWDÍŃ AQÍBETLERI
Hár bir isbilermen óziniń isbilermenlik jumısın ámelge asırıw procesinde basqa isbilermenlik subektleri menen puqaralıq-huqıqıy qatnasıqqa kirisip, belgili huqıq hám minnetlemelerge iye boladı. Bul qatnasıqlardaǵı kópshilik minnetlemeler tárepler tárepinen hújdanlı túrde tolıq hám sapalı orınlanatuǵının maqtanısh penen atıw kerek.
Biraq, minnetlemelerdiń hámmesi de usı tárizde orınlanadı ma?
Tilekke qarsı, ayırım jaǵdaylarda alınǵan minnetleme orınlawshı tárepinen orınlanbay itibarsız qaldırıladı. Nátiyjede, bul táreplerdiń óz ara múnásibetine óziniń unamsız tásirin kórsetip, eń názik tárepi esaplanǵan óz-ara isenimniń joǵalıwına hám tárepler arasında kelispewshilik payda bolıwına alıp keledi.
Ózbekstan Respublikası Ekonomikalıq processual kodeksine muwapıq, isbilermenlik subektleri arasında puqaralıq-huqıqıy qatnasıqlardan kelip shıǵatuǵın kelispewshilikler ekonomikalıq sudlar tárepinen kórip shıǵıladı.
Itibarıńızdı sud ámeliyatında kórilgen bir kelispewshilikke qaratpaqshıman.
Atap aytqanda, “MM” jeke isbilermen (bunnan keyin tekstte dawager dep júritiledi), «PP» akcionerlik jámiyeti (bunnan keyin tekstte juwapker dep júritiledi)nen 175 750 000 som tiykarǵı qarızı, tólegen mámleketlik bajı hám pochta qárejetin óndiriwdi soraǵan.
Istegi hújjetlerden anıqlanıwınsha, tárepler ortalarında 137 401 000 somlıq 2024-jıl 9-aprel kúni 1-sanlı hám 38 379 000 somlıq 2024-jıl 30-aprel kúni 2-sanlı aldı-sattı shártnamaları dúzilgen.
Shártnamaǵa tiykar dawager tárepinen jámi 175 750 000 somlıq juwapkerge jetkerilip hám ornatılıp berilgenligi istegi 2024-jıl 24-aprel kúngi 1-sanlı akt hám basqa da hújjetler menen tolıq tastıyıqlanadı.
Atap ótilgen shártnamalardıń 3.2-bándine kóre, juwapker 50 payız muǵdarında bolǵan birinshi tólemdi 30 (otız) kalendar kún ishinde dawagerdiń esap-betine ótkeriw jolı menen ámelge asırıwı, al qalǵan 50 payız bólegin birinshi tólemdi ámelge asırǵannan keyin 30 (otız) kalendar kún ishinde tolıq tólep beriw belgilengen.
Bunnan tısqarı, juwapker usı qarızdarlıqtı 2024-jıl 10-iyun kúnine shekem tólep beretuǵınlıǵı haqqında 2024-jıl 29-may kúngi 1-sanlı kepillik xatın hám bergen. Biraq, soǵan karamastan qarızdarlıq summasın tólew boyınsha dawagerdiń talapları juwapker tárepinen itibarsız qaldırılǵan.
Nátiyjede dawager tárepinen juwapkerge qarızdarlıq summasın óndiriw haqqında dawa arzası menen sudqa múrájat etilgen.
Sudtıń sheshiw qararı menen juwapkerden dawagerdiń paydasına bar qarızdarlıq summaları óndirip berilip, dawager isbilermenniń mápi sud jolı menen isenimli qorǵaldı.
Juwapker shártnamalıq minnetlemesin orınlamaǵanı aqıbetinde dawager paydasına tiykarǵı qarızdan tısqarı, isti sudta kóriwge baylanıslı sud qárejetlerin de tólewge májbúr boldı.
Eń tiykarǵısı bolsa, tárepler arasındaǵı turaqlı birge islesiwge zıyan tiydi, óz-ara isenim joǵaldı.
Óytkeni, Puqaralıq kodeksiniń 9-statyasında puqaralıq huqıqların ámelge asırıw basqa shaxslardıń huqıqların hám nızam menen qorǵalatuǵın máplerin buzbawı shárt ekenligi, puqaralıq huqıqıy qatnasıqlarınıń qatnasıwshıları hadal, aqılǵa say hám ádillik penen háreket etiwi, puqaralar hám yuridikalıq shaxslar óz huqıqların ámelge asırıwda jámiettiń ruwxıy principleri hám ádep-ikramlılıq normaların húrmet etiwi, isbilermenler bolsa – is etikası qaǵıydalarına da ámel etiwi kerek ekenligi názerde tutılǵan.
Juwmaq ornında atap ótiw kerek, nızam talapları tiykarında dúzilgen shártnama boyınsha alınǵan minnetleme orınlanıwı shárt. Minnetlemeniń óz waqtında, tolıq hám sapalı túrde orınlanıwı óz-ara isenimdi bekkemlewde, birge islesiwdiń uzaq múddet dawam etiwinde hám sol arqalı óz isbilermenlik jumısınıń rawajlanıwı hám keńeyiwinde áhmietli faktor bolıp esaplanadı.
Gúlmira ARZIEVA,
Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudınıń sudyası