САНЛЫ ДӘЛИЙЛЛЕР МЕНЕН ИСЛЕСИЎ СИСТЕМАСЫ ЖЕТИЛИСТИРИЛЕДИ
Соңғы жылларда мәмлекетимизде инсанның өз нызамлы мәплерин қорғаў ушын тең имканиятлар жаратыў, истиң ҳақыйқый жағдайларын ҳәр тәреплеме, толық ҳәм қалыс анықлаўға байланыслы нызам талапларына сөзсиз әмел етиў, тәреплердиң тартысыў ҳәм тең ҳуқықлылығы принциплерин турмысқа енгизиў арқалы инсан ҳуқық ҳәм еркинликлерин нәтийжели қорғаў бойынша кең көлемли жумыслар әмелге асырылмақта.
Соның менен бирге, жәмийет турмысының түрли тараўларында жедел санластырыў, адамлардың мәлимлеме-коммуникация технологияларынан пайдаланған ҳалда еледе көбирек бирге ислесиўи ҳәм усының ақыбетинде жынаятлар ислениўи, санлы орталықта пуқаралар ҳәм шөлкемлердиң ҳуқықлары, нызамлы мәплериниң бузылыў жағдайларының кең тарқалыўы санлы дәлийллердиң институционалластырылыўын ҳәм олар менен байланыслы ислерди әмелге асырыўдың ҳуқықый тийкарынларын беккемлеўди талап етпекте.
Президентимиз тәрепинен 2024-жылдың 21-ноябрь сәнесинде имзаланған ӨРН-1003-санлы Нызамы менен Өзбекстан Республикасының айырым нызам ҳүжжетлерине санлы дәлийллер менен ислесиў системасын жетилистиристириўге қаратылған өзгерис ҳәм қосымшалар киргизилди.
Усы өзгерислерге көре, электрон мағлыўматлар электрон қурылмалардан ҳәм мәлимлеме системаларынан, сондай-ақ мәлимлеме технологияларынан пайдаланған ҳалда жаратылатуғын, ислеў берилетуғын ҳәм сақланатуғын мағлыўматлардан ибарат.
Ис ушын әҳмийетке ийе болған жағдайлар ҳаққындағы мағлыўматлар бар болған электрон мағлыўматлар, атап айтқанда, электрон көринисиндеги файллар, аудио-видеожазыўлар, Интернет жәҳән мәлимлеме тармағында сақланған мағлыўматлар санлы дәлийллер болып есапланады.
Киргизилген өзгерислерди алдын бундай дәлийллер болмаған деп түсинбеў керек. Илгери де бундай дәлийллер болған, текғана мүлкий ҳәм жазба дәлийл сыпатында баҳаланған. Енди санлы дәлийллерди дәлийллердиң айрықша түри сыпатында киргизилиўи ҳәм олар ушын айрықша қағыйдалардың белгилениўи әдил судлаўды әмелге асырыўда әҳмийетли роль ойнайды.
Дәўлетбай РАЗОВ,
Қаракалпақстан Республикасы судының судьясы