Ўйланмай босилган қадам, надомат келтирди

Бахром (исмлар ўзгартириб берилмоқда) ўғирлик жинояти учун

2 йилга қамалиб чиққанидан тегишли хулоса чиқармади, у 34 ёшида яна ўғирликка қўл урди ва ҳавфли рецивист «мақомига» эга бўлди.

Бахром 2022 йил 19 март кунидан 20 март кунига ўтар кечаси тунги вақтда туманнинг Мустақиллик маҳалласида яшовчи Умрзоқ отанинг уйи ёнидаги молхонаси ёнига бориб, атрофда ҳеч ким йўқлигидан ва хонадон эгаларининг ухлаб ётганлигидан фойдаланиб, молхонага ғайриқонуний равишда кириб, бозор баҳоси 4 миллион сўм бўлган бир бош қора молини ўғирлаб, воқеа жойидан яширинади.

Ўғирланган қора молни нотаниш кишиларга арзон гаровга сотиб, 10 кун ичида еб-ичиб, кайфу-сафога ишлатиб тугатган Бахром яна «овга» чиқди. Бу сафар у ярим тунда туман марказида яшовчи Гулрух опанинг молхонасига бориб, ҳар бирининг бозор баҳоси 800 минг сўм бўлган икки бош эчкиларини ўғирлаб, воқеа жойидан яширинади.

Шундай қилиб, Бахром Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 169-моддаси 3-қисми «а» бандида назарда тутилган жиноятни қасддан содир қилган.

Суд, судланувчига жазо тайинлашда, унинг қилмишидан пушаймонлигини, моддий зарар қопланганини, жабрланувчиларнинг унга даъвоси йўқлигини жазони енгиллаштирувчи ҳолат деб, илгари қасддан жиноят содир қилиб, судланганидан сўнг янгидан қасддан жиноят содир қилганлигини жазосини оғирлаштирувчи ҳолат деб баҳолаб, судланувчининг хулқини озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинламасдан туриб тузатиш мумкин эмас деган қатъий тўхтамга келиб, 4 йил озодликдан маҳрум қилиш жазосини тайинланди.

«Қилмиш-қидирмиш» деб бежизга айтилмаган, ўйламасдан босилган қадам афсус ва надомат келтириши аниқ…..

 

Ибрайым Алланиязов,

Жиноят ишлари бўйича

Хўжайли туман судининг раиси

САЙЁР СУД МАЖЛИСИДА ТУЗАЛИШ ЙЎЛИГА ЎТГАН МАҲКУМЛАРГА ЕНГИЛЛИК БЕРИЛДИ

Сўнгги йилларда мамлакатимизда барча соҳаларда бўлгани каби суд тизимида ҳам улкан ислоҳотлар амалга оширилмоқда ва бу жараён шубҳасиз, ўз самараларини бермоқда. Жиноят ишлари бўйича Амударё туман суди томонидан ҳам соҳага оид Қонун ва қонуности ҳужжатларида назарда тутилган судлар олдидаги вазифаларни оғишмай амалга оширишга қаратилган тизимли ишлар олиб борилмоқда.

Жорий йилнинг 9 февраль куни Жиноят ишлари бўйича Амударё туман суди томонидан Дўстлик маҳалла фуқаролар йиғини биносида ўтказилган сайёр суд йиғилишида ҳам мамлакатимизнинг амалдаги қонунлари барча учун баравар ва уни бузган ҳар қандай шахс, у ким бўлишидан қатъий назар, қонунда белгиланган жазосини олиш муқаррарлиги, шу билан бирга тузалиш йўлига ўтган маҳкумларга енгиллик берилиши алоҳида таъкидланди.

 

Йиғилишда Жиноят ишлари бўйича Амударё туман судининг раиси Асқар Сафаров, Амударё туман прокурорининг ёрдамчиси Аббаз Ниёзимбетов, туман Ички ишлар бўлими Пробация гуруҳи катта инспектори, катта лейтенант Руслан Искандаровлар қатнашдилар.

 

Сайёр судда, Амударё тумани Ички ишлар бўлими Пробация гуруҳида тузалиш йўлига ўтган 5 нафар маҳкумларга нисбатан киритилган тақдимномалар кўриб чиқилди.

 

Унга кўра, Амударё тумани Қум-ёп маҳалласида яшовчи фуқаро, Жиноят ишлари бўйича Қанликўл туман судининг 2019 йил 22 ноябрь кунги ҳукми бўйича Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 266-моддаси 3-қисми «а» банди билан 6 йил муддатга озодликдан маҳрум қилинган. 5 июнь 2021 йилда Жиноят ишлари бўйича Юқоричирчиқ туман судининг ажрими билан Жиноят Кодексининг 74-моддасига асосан ўталмаган 4 йил 5 ой 17 кун жазо муддатини 20 фоиз аҳлоқ тузатиш ишлари жазосига алмаштирилган.

 

У Амударё тумани ИИБда 2021 йилнинг 1 августидан ҳисобга олинган ва 2021 йил 1 август кунидан буён Амударё туманида фаолият юритувчи корхоналардан бирига ишга қабул қилиниб, хозирги кунга қадар ишчи бўлиб ишлаб келмоқда. Маҳкум жазони ўташ тартиб ва қоидаларига тўлиқ амал қилган ҳолда ахлоқ тузатиш ишлари жазосининг учдан бир қисмини ўтаган, ўталмаган жазо муддати 2 йил 1 ой 17 кунни ташкил қилади.

 

Шу боис, маҳкумнинг аҳлоқ тузатиш ишлари жазосининг ўталмаган қисми бўйича Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 73-моддасига асосан муддатидан илгари шартли равишда озод қилиш масаласини кўриб чиқиш учун судга тақдимнома киритилган.

 

Шунингдек, Амударё тумани Уйшин маҳалласида яшовчи янв бир юртдошимизга Жиноят ишлари бўйича Мўйноқ туман судининнг ҳукми билан Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг 168-моддаси 3-қисми «б» банди ва 228-моддаси 1-қисми билан 3 йил муддатга ишлаган иш ҳақининг 10 фоизини ушлаб қолиш орқали аҳлоқ тузатиш ишлари жазоси тайинланган ва Амударё тумани ИИБда 2022 йил сентябрь ойида ҳисобга олинган.

 

У 2022 йил 30 сентябрь кунидан буён Амударё туманидаги деҳқон хўжалигида ишчи бўлиб ишлаб келмоқда. Маҳкум жазони ўташ тартиб ва қоидаларига тўлиқ амал қилиб, белгиланган жазо муддатининг 1 йил 6 ой қисмини ўтаган, ўталмаган жазо муддати 1 йил 6 ойни ташкил қилади. Шу боис, унинг аҳлоқ тузатиш ишлари жазосининг ўталмаган қисми учун Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 73-моддаси қўлланилиб, муддатидан илгари шартли равишда озод қилиш масаласини кўриб чиқиш учун судга тақдимнома киритилган.

 

Бундан ташқари, сайёр суд мажлисида яна 3 нафар шахсларни муддатидан илгари шартли равишда озод қилиш масаласини кўриб чиқиш учун судга тақдимномалар киритилган.

 

Сайёр суд мажлисида ушбу тақдимномалар атрофлича муҳокама этилди ва жазони ўташ тартиб-қоидаларига амал қилиб, суд томонидан зиммасига юклатилган мажбуриятларни бажарган ҳамда меҳнатга ҳалол муносабатда бўлганлиги учун 5 нафар маҳкум Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 73-моддасига асосан муддатидан илгари шартли равишда озод қилиндилар.

 

Асқар САФАРОВ, Жиноят ишлари бўйича Амударё туман суди раиси.

Руслан ИСКАНДАРОВ, Амударё тумани ИИБ Пробация гуруҳи катта инспектори.

Вояга етмаган Мансурнинг оғир жинояти

Ота-онаси ажрашиб, уларнинг ёлғиз фарзанди бўлмиш Мансур кекса бувиси Фазилат аянинг (исмлари ўзгартириб берилмоқда) тарбиясида қолди. Мансурнинг отаси бойвачча жувонга «кўнгил қўйиб», ўша аёлникида яшаб қолди.

 

Энди 16 ёшни қаршилаган Мансурнинг ҳолидан на отаси, на онаси хабар оларди, Мансур эса мактабга ҳохласа борадиган, ҳохламаса бормайдиган, кекса бўвисини ҳар хил баҳоналар билан алдаб, кўча болалари билан бемаҳал сайр қиладиган, илтимосларга биноан «разборка»ларни ҳал қилиб берадиган одат чиқара бошлади.

 

Кунларнинг бирида, Мансур кечаси соат 1:00 ларда туман марказидаги «Адил» кафе биноси ёнидан пиёда ўтиб бораётиб, кафе олдида ширакайф ҳолда турган қўшни маҳаллада яшовчи Отабекни кўриб қолди. Шунда Мансур унга бир кун олдин тенгдош қўшниси Бобурнинг Отабек уни ҳафа қилгани учун ундан ўч олиб беришни сўраган илтимоси эсига тушиб қолди.

 

Сўнг, Мансур Отабекнинг ёнига бориб, унда гапи борлигини, чеккароққа чиқиб гаплашиб олишни таклиф қилади. Иккаласи пана ва қоронғу жойга чиққач, теварак-атрофда ҳеч ким йўқлигидан ва Отабекнинг эътиборсиз турганлигидан фойдаланиб, Мансур тўсаттан Отабекнинг танасининг турли жойлари уриб-тепиб, беҳуш ҳолатга келгунча калтаклаб, унга оғир даражадаги тан-жароҳати етказади.

 

Ички ишлар ходимларининг тезкор саъй-ҳаракатлари туфайли Мансур тонггача қўлга олиниб, суд ажрими билан қамоққа олинади.

 

Суд мажлисида Мансур қилмишидан пушаймонлигини, жабрланувчидан кечирим сўрашини билдириб, суддан енгиллик беришни сўради. Жабрланувчи ҳам судланувчига кечирим беришини, унга келтирилган моддий ва маънавий зарарлари қопланганлигини инобатга олиб, судланувчига енгиллик беришни сўради.

 

Мансур Ўзбекистон Республикаси Жиноят Кодексининг 104-моддаси
2-қисми «е» банди, яъни безорилик оқибатида қасддан баданга оғир шикаст етказганликда айбли деб топилиб, унга 5 йил озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.

 

Суд томонидан жабрланувчининг кечирим бериб, даъвоси йўқлигини билдиргани, шунингдек Мансурнинг яшаш жойидаги маҳалла оқсоқоли ва ёшлар етакчиси томонидан кафилликка олиш тўғрисидаги илтимосномалари инобатга олиниб, Мансурга бир имкон берилди ва 2 йил синов муддати белгиланди.

 

Мансур ўзига берилган имкониятдан тўғри фойдаланиб, тўғри ҳаёт йўлини танласа яхшику я, лекин «ўрганган кўнгил ўртанса қўймас» қабилида иш тутишни давом эттирса, афсус қилиши тайин…

 

 

Ибрайым Алланиязов,

Жиноят ишлари бўйича Хўжайли туман судининг раиси

Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги Қонуннинг ӯзига ҳос ҳусусиятлари   

 

Ӯзбекистон Республикаси Президенти томонидан жорий йилнинг
12 апрель куни Ўзбекистон Республикасининг «Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида»ги Қонуни имзоланди.

Тўловга қобилиятсизлик аломатлари қуйидагилардан иборат: Вақтинча тўловга қобилиятсизлик — мажбуриятни 3 ойда бажара олмаслик (шаҳарни ташкил этувчи корхона ҳамда унга тенглаштирилган корхоналар томонидан эса 6 ой ичида бажаролмаслик);

Доимий тўловга қобилиятсизлик — судга ариза бериш санасидаги ва ариза берилган йилнинг бошидаги ҳисобот даврида қарздорнинг мажбуриятлари унинг активлари қийматидан ошиб кетиши.

Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш суд томонидан кўриб чиқилади.

Қарздор пул мажбуриятларини бажармаганлиги муносабати билан унга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза билан судга мурожаат этиш ҳуқуқига қарздорнинг ўзи ва кредитор эга.

Тўловга қобилиятсизлик аломатлари аниқланган тақдирда давлат солиқ хизмати, давлат статистика органлари ваколатли давлат органига устав фондида (устав капиталида) давлат улуши бўлган корхоналар ҳақидаги маълумотларни тақдим этиши шарт.

Тўловга қобилиятсизлик тартиб-таомиллари қўлланилаётганда барча кредиторларнинг манфаатларини кредиторлар йиғилиши ёки кредиторлар қўмитаси ҳимоя қилади.

Ушбу Қонун билан жисмоний шахсларни ҳам банкрот деб топиш мумкинлиги белгиланди. Илгари қонунчиликда бундай тартиб-таомиллар назарда тутилмаган. Жисмоний шахсга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақида судга ариза берган аризачи томонидан молиявий бошқарувчига ҳақ тўлаш учун суднинг депозит ҳисобварағига меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг
7 баравари миқдорида олдиндан пул маблағлари ўтказилади.

Тўловга қобилиятсизликнинг соддалаштирилган тартиби қўлланилганда, агар қарздор билан бошқача келишув белгиланган бўлмаса, суд бошқарувчисига ҳақ тўлаш харажатларининг ўрни қарздорга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақида ариза берган аризачи томонидан қопланади.

Бунда суд бошқарувчисига ҳақ тўлаш учун суднинг депозит ҳисобварағига меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 7 баравари миқдорида олдиндан тўлов амалга оширилади. Суд бошқарувчисига ҳақ ҳар бир якунланган иши учун тўланади.

Қарздорни давлат томонидан ёрдам кўрсатган ҳолда судгача санация қилиш 12 ойдан 24 ойгача муддатга жорий этилади.

Давлат томонидан ёрдам кўрсатган ҳолда судгача санация қилиш тартиб-таомили унинг самарасизлиги аниқланганлиги муносабати билан бекор қилиниши мумкин.

Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш суд мажлисида қарздорнинг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза иш юритишга қабул қилинганлиги тўғрисида ажрим чиқарилган кундан эътиборан 2 ойдан ортиқ бўлмаган муддатда кўриб чиқилиши керак. Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги ишни кўриш алоҳида ҳолларда 1 ойдан ошмаган муддатга узайтирилиши мумкин.

Тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш бўйича суд ҳужжатлари дарҳол ижро этилиши лозим.

Суднинг жисмоний шахснинг қарзини таркибий жиҳатдан ўзгартириш режасини тасдиқлаш тўғрисидаги ажрими ёки жисмоний шахсни банкрот деб топиш ва унинг мол-мулкини сотиш тартиб таомилини бошлаш тўғрисидаги қарори чиқарилгунига қадар ундирувни гаровга қўйилган мол-мулкка қаратишга йўл қўйилмайди.

Жисмоний шахснинг мулкий ҳoлaти яxшилaнгaн тaқдирдa, крeдитoрлaр йиғилиши жисмоний шахснинг қaрзини таркибий жиҳатдан ўзгартириш рeжaсигa ўзгaртишлар киритиш тўғрисидaги илтимоснома билaн судгa мурoжaaт қилишгa ҳaқли.

 

 Рустам Курбанбаев,

Беруний туманлараро иқтисодий

судининг раиси                                                                                

“Амир Темур” овул фуқаролар йиғини ҳудудидаги фуқароларга “Сайёр қабул” ташкил этилди

 

 

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг суд органлари тизимида одил судловни таъминлаш борасидаги ишларнинг аҳволи, муаммолар ва келгусидаги вазифаларнинг муҳокамасига бағишланган йиғилишда белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш юзасидан фуқароларнинг бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ишончли химоя қилиш мақсадида, жиноят ишлари бўйича Амударё туман судининг раиси А.Сафаров ва иқтисодий ишлари бўйича Беруний туманлараро судининг судьяси Б.Бекмуратовлар иштирокида Амударё тумани “Амир Темур” овул фуқаролар йиғини ҳудудидаги фуқароларга “Сайёр қабул” ташкил этилди.

“Сайёр қабул”да иштирок қилган 28 нафар фуқародан 7 таси ўзларининг мурожаатлари билан иштирок қилди, яъни 2 нафар фуқаро мерос бўлиб қолган уй жойига кадастр ҳужжат тайёрлаш юзасидан, 1 нафар фуқаро ЙХҲБ томонидан солинган жарима жазосидан норозилиги, 2 нафар фуқаро Ўзбекистон Республикаси фуқаролигини олиш масаласида, 2 нафар фуқаро фарзандларига туғилганлик тўғрисидаги гувоҳнома расмийлаштириш ва бошқа масалалар юзасидан мурожаатлар тингланди.

“Сайёр қабул”дан сўнг жиноят ишлари бўйича Амударё туман суди раиси А.Сафаров “Одам савдоси ва айниқса, болалар савдосига қарши курашишда миллий қонунчилик ва халқаро ҳуқуқий ҳужжатлар” юзасидан баёнот қилди;

 

 

Иқтисодий ишлари бўйича Беруний туманлараро судининг судьяси Б.Бекмуратов Ўзбекистон Республикасининг “Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида”ги Қонунининг мазмун-моҳияти ҳақида баёнот қилди;

 

 

Шундан кейин фуқаролар ўзларини қизиқтирган бошқада саволларига жавоблар олдилар.

 

Қорақалпоғистон Республикаси суди

Ўқув-семинар машғулотлари ўтказилди

 

Жиноят ишлари бўйича Элликқалъа туман суди ходимлари ва туман кадастр агентлиги ходимлари билан ҳамкорликда ўқув-семинар машғулотлари ўтказилди.

 

Ўқув-семинар машғулотида Ўзбекистон Республикаси МЖтКнинг
60-моддаси яъни, табиий ресурсларга эгалик ҳуқуқини бузиш, 601-моддаси, суғориладиган ерларни ўзбошимчалик билан эгаллаб олишга йўл қўймаслик бўйича чоралар кўрмаслик, 68-моддаси, ер тузиш лойиҳаларидан ўзбошимчалик билан четга чиқиш, давлат ер кадастри юритиш қоидаларини бузиш ва 681-моддаси, кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқни давлат рўйхатидан ўтказиш учун ўз вақтида мурожаат этмаслик ҳамда 69-моддаси чегара белгиларини, геодезик пунктларни ва чеклов белгиларини йўқ қилиш ёки шикастлантириш билан боғлиқ маъмурий ишлар юзасидан киритилган ўзгартириш ва қўшимчаларнинг тўлиқ мазмун моҳияти ва юзага келаётган муаммолар муҳокама қилинди.

 

Мазкур семинар машғулотида ушбу тоифадаги ишларни юритиш тартиби ва қонуний жазо чораларини қўллаш масаласида иштирокчилар ўзларини қизиқтирган саволлар билан мурожаат қилиб ўзларига жавоблар олди.

 

Қонунларни туғри қўллаш, бу фуқароларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини таъминлашга хизмат қилади.

 

Оразбай Мауленов

Жиноят ишлари бўйича

Элликқалъа туман суди раиси

 

ПРОБАЦИЯ ГУРУҲИ ҲИСОБИДА ТУРУВЧИ 17 НАФАР МАҲКУМ МУДДАТИДАН АВВАЛ ОЗОД ЭТИЛДИ

 

Республикамизда суд-ҳуқуқ соҳасида амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида одамларнинг давлатга ишончи юксалиб, ҳаётларидан рози бўлиб яшаши таъминланмоқда. Хусусан, билиб-билмай жиноят содир этиб қўйиб, чин кўнгилдан пушаймон бўлган, содир этган жиноятининг оқибатларини тушуниб етган шахслар авф этилиб, уларнинг жамиятга мослашувига шароит яратилмоқда.

 

Жиноят турига кўра озодликдан маҳрум этиш билан боғлиқ бўлмаган, ёхуд тайинланган озодликдан маҳрум этиш жазосининг ўталмаган қисми озодликдан маҳрум этиш билан боғлиқ бўлмаган жазо турига алмаштирилган маҳкумлар ушбу жазо турини ўташ даврида муносиб хулқ-атворда бўлса, тузалиш йўлига ўтиб, жазони ўташ тартиб-қоидаларига амал қилса, муддатидан олдин озод этилади. Давлатимизнинг бунингдек бағрикенглик, инсонпарварлик сиёсати туфайли шодлик-қувонч кириб келган оилалар кўпчилик.

 

11 январь куни жиноят ишлари бўйича Амударё тумани суди томонидан Бойовул маҳалла фуқаролар йиғини биносида сайёр суд мажлиси ўтказилиб, унда туман Ички ишлар бўлими Пробация гуруҳи ҳисобида турган ва тузалиш йўлига ўтган 17 нафар маҳкумларга нисбатан киритилган тақдимномалар кўриб чиқилди.

 

Маҳкумлардан бири оқибатини чуқур ўйлаб кўрмай, тез ва мўмай пул топиш илинжида жиноят кўчасига кириб қолган юртдошимиздир. Халқимизда сўнгги пушаймон – ўзингга душман, деган ибора бор. У ҳам қилмишидан пушаймонлигини хулқ-атвори билан исботлади, муассаса тартиб-қоидаларига бўйсунди, меҳнатсеварлигини кўрсатди. Натижада бир йилга яқин вақт ўтгач, унинг озодликдан маҳрум қилиш жазоси суд ҳукми билан ахлоқ тузатиш ишларига алмаштирилди ва у ишга жойлашди.

 

Давлатимизнинг кечиримлилик сиёсати натижасида мазкур суд мажлисида жами 17 нафар маҳкум озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазодан муддатидан олдин озод этилди.

 

Адашганнинг айби йўқ – қайтиб йўлини топса, дейди халқимиз. Уларнинг энди адашмасликларини тилаб қоламиз.

 

Қорақалпоғистон Республикаси суди

Безорилик ҳаракатларини содир қилган ҳуқуқбузарга нисбатан беш сутка маъмурий қамоққа олиш жазоси тайинланди.  

 

Жиноят ишлари бўйича Элликқалъа туман суди биносида видеоконференцалоқа режимида очиқ суд мажлисида пиротехника воситаларидан фойдаланиб туйда майда безорилик ҳаракатларини содир қилган ҳуқуқбузарга нисбатан беш сутка маъмурий қамоққа олиш жазоси тайинланди.

 

Жумладан, фуқаро И.Н. 2022 йил 12 декабрь куни Элликқалъа тумани Қўшқора маҳалласида жойлашган “Боғибек ота” туйхонасида булиб ўтаётган туй маросимида фуқароларнинг осойишталигини бузиб жамиятда юриш туриш қоидаларини қасддан менсимасдан, туйхона иш бошқарувчисининг тартибни сақлашга қаратилган огоҳлантиришларига қарамасдан туйхона ичкарисида вояга етмаган таниши И.Х. билан бирга тамаки маҳсулотларини истеъмол қилиб, туйхона ичкарисига ўзи билан олиб келган бир дона пиротехника воситасини отиб, безорилик ҳаракатларини содир қилган.

 

Мамлакатимизда пиротехника воситаларини Республикамизга олиб кириш, сотиш ва сақлаш шунингдек, ундан фойдаланиш тақиқланган ҳамда бундай ҳаракатларни содир этганлик учун маъмурий жазо чораси белгиланган.

 

Кундалик ҳаётимизнинг тинчлиги ва осойишталигини таъминлаш ҳамда бошқа фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини, шаъни ва қадр қимматини таъминлаш ҳар биримизнинг Конституцияда белгиланган бурчларимиз эканлигини унутмаслигимиз зарур.

 

Оразбай Мауленов

Жиноят ишлари бўйича

Элликқалъа туман суди раиси

Коррупция – жамият тараққиёти кушандаси

Давлат хизматчиларининг ўз мансаб-мавқеъсидан фойдаланиб, уни суъистеъмол қилишлари, порахўрлик, таъмагирлик ёки фирибгарлик иллатларига қўл уришлари давлатимизнинг сиёсий, иқтисодий, ҳуқуқий тизимига путур етишига, халқимизнинг давлатга нисбатан ишончининг йўқолишига, ҳокимиятнинг обрўсизланишига олиб келиши сўзсиз.

Ушбу омиллар орасида энг ижтимоий хавфлиси ва жамият ривожига тўғаноқ бўладиган иллат – бу коррупциядир.

Коррупция – шахснинг унга берилган мансаб ваколатлари ва ҳуқуқларидан ўз шахсий манфаатлари йўлида фойдаланиши орқали ноқонуний наф кўриши билан боғлиқ бўлган жиноят тури ҳисобланади. Умуман олганда, ҳар қандай пора олиш, бериш ва унда воситачилик қилиш, мансаб ваколатидан четга чиқиш, ундан фойдаланиб талон-тарож қилиш ва ҳокимият ҳаракатсизлиги каби иллатларнинг барчаси коррупцион жиноятларни ташкил қилади.

Жамиятда коррупция оддий халқ вакилларининг юқори амалдорларга ёки давлат амалдорларининг ўзаро бир-бирларига бўлган муносабатидан келиб чиқади. Ушбу салбий ҳолатларнинг ҳар қандай кўриниши жамиятни ҳалокат ёқасига олиб бориши муқаррардир.

Шундай экан, ушбу иллатга қарши курашиш мақсадида мамлакатимизда коррупцияга барҳам бериш, ҳокимият амалдорларининг ҳалол ишлашини таъминлаш, тадбиркорлар олдида турган бюрократик тўсиқларни олиб ташлаш, давлат органлари фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлаш, давлат ва халқ ўртасидаги жараёнларда инсон омилини камайтиришга қаратилган бир қатор Қонун ва қонуности ҳужжатлари қабул қилинган ва бу бежизга эмас. Жумладан, Ўзбекистон Республикасининг “Коррупцияга қарши курашиш тўғрисида”ги, “Жамоатчилик назорати тўғрисида”ги, “Давлат харидлари тўғрисида”ги Қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши курашиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони ва “Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги фаолиятини ташкил этиш тўғрисида”ги қарори муҳим аҳамият касб этиб, ўз натижаси ва самарасини бериб келмоқда. Ушбу ҳужжатларда коррупцияга қарши курашиш соҳасида ҳуқуқий маданиятни юксалтириш, коррупциянинг олдини олишга доир чора-тадбирлар, коррупцияга оид ҳуқуқбузарликларни аниқлаш, уларга чек қўйиш, жавобгарликнинг муқаррарлиги каби масалалар аниқ белгилаб қўйилган.

Лекин, қонун ҳужжатларида коррупциянинг олдини олиш ва уни бартараф этиш учун аниқ чора-тадбирларнинг белгиланиб қўйилиши ёки унга қарши курашувчи мутасадди идораларнинг фаолияти йўлга қўйилганлигининг ўзи етарли эмас. Бунинг учун ҳар бир фуқаро энг аввало ўзида масъулиятни ҳис этиши, ўзларининг мақсад ва муддаоларига етишиш йўлида ҳар хил қинғир-қийшиқ йўллардан фойдаланмасдан, фақатгина ўз кучи ва меҳнатига ишонган ҳолда ҳалол ва пок йўлни танлаши, қолаверса жамиятда кузатилаётган таъмагарлик ва порахўрлик ҳолатларига гувоҳ бўлганда, вазиятга индамай кетавермасдан, бефарқ бўлмасдан, бу ҳақида тегишли идораларга хабар беришни ҳам ўз фуқаролик бурчи сифатида қабул қилиши даркор.

Хулоса ўрнида таъкидлаш жоизки, коррупцияга барҳам беришга фақат давлат ва ҳукуматнинг кучи билангина эришиб бўлмайди. Шунинг учун мазкур ижтимоий иллатга қарши бутун жамият, барча фуқаролар фаол курашмоғи зарур.

 

 

Беруний туманлараро

иқтисодий судининг судьяси                                         Қ.О.Хожамуратов

 

Мустаҳкам оила –жамият таянчи

Оила-инсон тафаккурининг олий маҳсули. Зотан, бу мў’жаз маскан умримизга мазмун, ҳаётимизга файз берибгина қолмай, жамият равнақи, юрт тараққиётида муҳим ўрин тутади. Айни чоғда оиладаги тотувлик ва аҳиллик кишининг онгу шуурида ҳаётга муҳаббат, касбга садоқат, атрофдагиларга нисбатан ҳурмат ва е’тибор сингари юксак инсоний фазилатларни ҳам шакллантиради.

 

Аммо сўнгги йилларда турли сабабларга кўра, оила ажримларининг ошиб бораётганига гувоҳ бўляпмиз. Мисол учун, республика бўйича ўтган 2021 йиль давомида 277,4 минг никоҳ қайд етилган бўлса, 28,7 минг оила ажрашган. Бу янги тузилган ҳар 10 оиладан биттасида ажрим рўй берди, деганидир.

 

Судга ажрим учун ариза топшираётган эр-хотин танлаган қарори ҳам ўзига, ҳам жамиятга, айниқса, унинг сафига энди қўшилган кичик ёшдаги фарзандининг тақдирига салбий таъсир қилишини англайди. Аммо англаш бошқа, натижа эса амалда бошқача тус олмоқда.

 

Оилавий ажримлар масаласи бугун ё кечанинг гапи эмас. Бу борада ёзилмаган гап, уни босиб чиқармаган газета, мавзу янграмаган кўрсатув қолмади, ҳисоб. Мутасаддилардан сўрасангиз, “лойиҳалар амалга ошириляпти, яраштириш комиссиялари ишлаяпти”дан нарига ўтишмайди. Лекин мурғак қалбнинг тирик етим бўлиши замонавий жамиятда одатий ҳолга айланиб бормоқда.

 

Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, ажрашиш арафасида турган, ажрим қайд етилган оилаларнинг муаммолари бир-бирига ўхшамайди. Аммо ҳар бири ўз ечимига эга, ажримга қадар оилани сақлаб қолишнинг имконияти анча юқори бўлган.

 

Ажрашишларнинг аксарият қисмига урф-одатлар, қайнонанинг келинга солиқ солиши, куёвнинг эса келин томондан мулк таъма қилиши, келинларнинг ота уйига “гап ташиши”, телефон ва ижтимоий тармоқлар, ёшларнинг на фикрлаш, на пул топиш борасида мустақил эмаслиги, йигитларнинг ўз сўзини ўтказишга ҳаракат қилиши, қизларнинг эса “хўп”дан йироқлиги, диний билимдан бехабарлик, ўзаро ҳурмат тушунчасининг йўқолиши, бесабрлик, айбини тан олмаслик каби ҳолатлар сабаб бўлмоқда.

 

Ачинарлиси, никоҳ бекор қилинар экан унинг қийинчиликлари асосан аёлнинг зиммасига тушади. Чунки аксар ҳолларда у яшаб турган уйидан болалари билан чиқиб кетиши ҳамда ўзи ва болаларнинг таъминотини ўйлашга мажбур бўлади. Маълумотларга кўра, ажрашган аёлларнинг бешдан тўрт қисми бугун қайта турмуш қурмасдан ёлғиз ҳаёт кечиряпти. Бунинг оқибатида ҳозирги кунда Республика бўйича 220 минг нафар вояга етмаган болалар тўлиқ бўлмаган оилада ота меҳрига зор бўлиб улғаймоқда…

 

Шунча норасида болани тирик етимга айлантирган сабаб нима?

 

Бунга ёш оилалар вакилларининг никоҳга бўлган масъулиятсизлиги, фарзанд тақдирига бўлган лоқайдлик бир сабаб бўлса, ёш оилаларга маслаҳат бериб, уларга бош бўлиш ўрнига ғурур ва кибрга берилган, боласининг айбларини хаспўшлайдиган ота-оналардаги шошқалоқлик яна бир сабаб бўлмоқда. Аслида оила ҳақидаги қадриятлар ёшлар онгига болаликданоқ сингдирилиши керак емасми…?!

 

Инсон оилани ўзига жуфт танлаш билан бошлайди. Муносиб умр йўлдоши танлаш инсон ҳаётидаги энг муҳим ҳаёт мамот масалаларидан бири ҳисобланади. Насл насабнинг қандай давом этиши, фарзандларнинг тарбияси, одоб ахлоқи, соғлик саломатлиги ҳатто, яқин қариндошлар билан борди келдининг сақланиб қолиши ҳам бўлажак умр йўлдошига боғлиқ. Оила мустаҳкам бўлиши учун оилада эр ва хотин шариатимиз кўрсатмаларига мос ҳолда ўз мажбуриятларни тўлиқ адо қилишлари шарт.

 

Никоҳланувчиларнинг аввало, иш билан банд бўлишга интилиши, иккинчидан, оиласини моддий таъминлаш мақсадида ишлаш учун узоққа кетишга оид истаклари кейинчалик бошқа омиллар таъсирида оиланинг бузилишига олиб келган, дейиш мумкин. Эр-хотинни иш билан таъминлаш, оила бюджетини қўшимча даромад эвазига мустаҳкамлаш сингари муаммоларни бартараф етиш у қадар мушкул емас, яъни ечимини топиш мумкин бўлган масаладир.

 

Хулоса қилиб айтганда, оилани асраб-авайлаш, унинг мустаҳкамлигини таъминлаш, ажрашиш арафасидаги оилаларни яраштириш энг эзгу амаллардан ҳисобланади. Шундай экан, оилавий ажрашишларнинг олдини олиш, эр-хотинни ўзаро муросага келтириш борасида нафақат судлар, балки кенг жамоатчилик ҳам алоҳида жонбозлик кўрсатиши жамиятимиз ривожига муносиб улуш қўшиши шубҳасиздир.

 

Зухра Байымбетова,
Жиноят ишлари бўйича Бўзатов туман суди раиси

Skip to content