Коррупцияға қарсы гүресиў – бәршемиздиң миннетимиз
Мәмлекетимизде коррупцияға қарсы гүресиў, коррупциялық жағдайлардың раўажланыўына шараят жаратып берип атырған себеплер, олардың алдын алыў бойынша бир қатар жумыслар алып барылмақта.
Атап айтқанда, коррупция жағдайларын болдырмаў ҳәм оның алдын алыў мақсетинде бир қатар нызам ҳәм нызам асты ҳүжжетлери қабыл етилмекте.
Усы жылдың 6-июль күни Ѳзбекстан Республикасы Президентиниң «Коррупцияға қарсы келисимсиз мүнәсибетте болыў орталығын жаратыў, мәмлекет ҳәм жәмийет басқарыўында коррупциялық себеплерди кескин кемейтириў ҳәм бунда жәмийетшилик қатнасыўын кеңейтириў ис-иләжлары туўрысында»ғы Пәрманы қабыл етилди.
Пәрман менен кең жәмийетшиликтиң пикири ҳәм усынысларын инабатқа алып, мәмлекет басқарыўын коррупциядан тысқары аймаққа айландырыў мақсетинде Коррупцияға қарсы гүресиў агентлиги тәрепинен «Коррупцияға байланыслы жынаятларды ислегенликте айыпдар деп табылған шахслардың ашық электрон реестри» жүритилиўи тәмийинлениўи кѳрсетилди.
Бунда бул реестрге киритилген шахсларға мәмлекет хызметине жумысқа кириўи ҳәм мәмлекетлик хошаметлеўлер менен сыйлықланыўы, сайланатуғын ҳәм ѳз алдына тәртипте тайынланатуғын лаўазымларға усынылыўы, мәмлекетлик органлар жанындағы жәмәәтшилик кеңеслери ҳәм мекемелер аралық коллегиал органлардың ағзасы болыўы, олар тәрепинен шѳлкемлестирилген ҳәм (яки) олар қатнасыўшысы есапланған исбилерменлик субъектлери мәмлекетлик сатып алыўларда қатнасыў ҳәм мәмлекет-жеке шериклик туўрысындағы питимде қатнасыўшы (орынлаўшы) сыпатында қатнасыў, сондай-ақ, мәмлекет активлерин меншиклестириў менен байланыслы тендер ҳәм таңлаў саўдаларында қатнасыў, мәмлекет үлеси 50 пайыздан жоқары болған шѳлкемлер ҳәмде мәмлекетлик билим бериў мекемелеринде басшы лаўазымларда искерлигин әмелге асырыў қадаған етилиўи белгиленген.
Агентликке Бас прокуратура, Жоқарғы суд, Әдиллик министрлиги, Инсан ҳуқықлары бойынша Миллий орайы ҳәмде Бәнтлик ҳәм мийнет мүнәсибетлери министрлиги менен биргеликте үш ай мүддетте бул реестрди ҳәм ол менен байланыслы шеклеўлерди әмелиятқа енгизиўге қаратылған нызам жойбарын ислеп шығып Ѳзбекстан Республикасы Администрациясына киритиў тапсырылған.
Пәрман менен 2022-жылдың 1-январынан баслап мәмлекетлик хызметкерлери, мәмлекет үлеси 50 пайыздан жоқары болған шѳлкемлер, мәмлекетлик кәрханалары ҳәм мекемелери баслықлары ҳәм орынбасарлары, олардың ѳмирлик жолдасы ҳәм жасы жетпеген перзентлериниң дәраматлары ҳәм мал-мүлкин мәжбүрий декларация қылыў системасы енгизилиўи белгиленди.
Сондай-ақ, пәрманда мәмлекетлик хызметкер тәрепинен декларацияны усыныўдан бас тартыў ҳәм қастан надурыс мағлыўматлар киритиў оны мәмлекетлик хызметтен шетлестириўге ҳәм нызамда белгиленген жуўапкершиликке тартыўға тийкар болыўы кѳрсетилген.
Соның менен бирге, 2022-жыл 1-январынан баслап мәмлекетлик хызметкерлерге республика аймағынан тысқарыда есапбетлери ашыў ҳәм ийелик қылыў, нақ пул қаржыларын сақлаў, кѳшпес мүлк ҳәм басқа мал-мүлкке ийе болыў қадаған етилиўи (буннан шет елде ислеп атырған мәмлекетлик хызметкерлер ҳәм мәмлекет хызметине кириўден алдын алынған мал-мүлк тысқары) белгиленди.
Пәрман менен Агентликке Мәмлекетлик хызмети раўажландырыў агентлиги ҳәм басқа мәпдар мекемелер менен биргеликте еки ай мүддетте мәмлекетлик хызметине байланыслы нызамшылық ҳүжжетлери пакети, сондай-ақ, декларациялаў системасын енгизиў механизмлери, декларация усыныў лазым болған мәмлекетлик хызметкерлери ҳәм олардың шаңарақ ағзалары категориясын нәзерде тутыўшы «Мәмлекетлик хызметкерлердиң дәрамадлары ҳәм мал-мүлкин декларация қылыў туўрысында»ғы нызам жойбарын жәмәәтлик додалаўынан ѳткерип Министрлер Кабинетине киритиў тапсырылған.
Буннан тысқары, усы Пәрман менен Коррупцияға қарсы гүресиў бойынша 2021-2022-жылларға мѳлшерленген мәмлекетлик дәстүр тастыйықланды.
Бул дәстүрге муўапық Мәмлекетлик хызметкерлердиң әдеп-икрамлылық кодексин қабыл етиў, коррупцияға байланыслы жынаятларды ислегенликте айыпдар деп табылған шахслардың ашық электрон реестри жүритилиўин жолға қойыў, мәмлекетлик органлары искерлигинде коррупциялық қәўиплерди баҳалаў электрон системасын жаратыў, Коррупцияға қарсы гүресиў агентлигиниң нызамлы искерлигине тосқынлық қылғанлығы ушын жуўапкершилик шараларын белгилеў сыяқлы бир қанша әҳмийетли ис-иләжлар ҳәм олардың әмелге асырылыў мүддетлери белгиленген.
Қысқаша айтқанда коррупция мәмлекет ҳәм жәмийет раўажланыўы ушын қәўип-қәтерлердиң бири екенлигин халықтың санасына сиңдирип барыў, коррупцияға қарсы гүресиў ҳәр бир инсанның миннети болып есапланады.
Қарақалпақстан Республикасы
судының экономикалық ислери
бойынша судьясы Гүлистан Ешназарова