SUD BASSHÍLARÍ MÁNZIL KOLONIYASÍNDA USHÍRASÍW ÓTKERDI

SUD BASSHÍLARÍ MÁNZIL KOLONIYASÍNDA USHÍRASÍW ÓTKERDI

Qońırat rayonında jaylasqan 27-sanlı mánzil koloniyasında Qaraqalpaqstan Respublikası sudı baslıǵınıń kóshpeli ushırasıwı shólkemlestirildi.

Onda Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń baslıǵı K.Tarixov, jınayat isleri boyınsha sudlaw kollegiyasınıń baslıǵı A.Adilov hám jınayat isleri boyınsha Qońırat rayonı sudınıń baslıǵı E.Berdievler qatnasıp, jaza múddetin ótep atırǵan sudlanıwshılar menen óz-ara sáwbetlesti.

Ilajdan gózlengen maqset – qamaqtaǵılardıń huqıqıy bilimlerin arttırıw, olardı nızamshılıqta belgilengen huqıq hám minnetlemeler menen tanıstırıw jáne bar mashqalalardı úyreniwden ibarat boldı.

Sud baslıǵı sudlanıwshılar tárepinen berilgen sorawlarǵa juwap berdi. Olardıń onnan aslam múrájatları úyrenilip, hár biri boyınsha huqıqıy túsinikler berildi.

Ushırasıw dawamında sud baslıǵı jaza múddetin ótep atırǵanlardıń jınayat isleri boyınsha sud qararlarınıń orınlanıwı, jazanı jeńillestiriw, shártli azat etiw hám basqa da nızamlı mexanizmler haqqında da maǵlıwmatlar berdi.

Ilaj juwmaǵında bunday ushırasıwlar jaza múddetin ótep atırǵanlardıń huqıqıy sanasın arttırıw, jámiyetke beyimlesiwine járdemlesiw ushın úlken áhmiyetke iye ekeni atap ótildi.

JASLARDÍŃ HUQÍQÍY MÁDENIYATÍN JETILISTIRIW MAQSETINDE KÓSHPELI ASHÍQ SUD MÁJILISI BOLÍP ÓTTI

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutında jaslar arasında hár qıylı jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw, mámleketimizde hár qanday nızambuzıwshılıq jaǵdaylarına nızamlı túrde shara qollanılatuǵınlıǵın kórsetiw hám bul arqalı jaslardıń huqıqıy mádeniyatın arttırıw maqsetinde ushırasıw hám kóshpeli ashıq sud májilisi bolıp ótti.

Sońǵı  jıllarda elimizde tınıshlıq hám turaqlılıqtı támiyinlewdiń túpkilikli jańa mexanizmlerin engiziw, aymaqlarda qáwipsiz ortalıqtı jaratıwdıń shólkemlestiriwshilik-profilaktikalıq tiykarların zaman talaplarına sáykeslendiriw, júz beretuǵın nızambuzıwshılıqlardıń baslı sebeplerin waqtında anıqlaw hám kompleksli ilajlar menen mánzilli saplastırıw arqalı jınayatshılıqtıń erte aldın alıw sistemasınıń nátiyjeliligin bunnan bılay da arttırıw áhmiyetli wazıypa sıpatında óz sáwleleleniwin tappaqta.

Bunda Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2025-jıl 3-yanvardaǵı PQ-1-sanlı qararınan kelip shıǵıp xalqımız, sonıń ishinde, jaslar arasında usınday úgit-násiyat jumısları alıp barılmaqta.

Ilajda Jınayat isleri boyınsha Nókis qalası sudınıń tergew sudyası Dáwletyar Srajatdinov sózge shıǵıp, búgingi kúnde jaslardıń huqıqıy bilim hám kónlikpelerin arttırıw, jámiyetimiz hám mámleketimizde nızam ústemligin támiyinlew baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan jumıslardıń áhmiyetine toqtalıp ótti.

Bunnan soń, sudya tárepinen kóshpeli ashıq sud májilisi ótkerildi. Onda Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodeksiniń tiyisli statyalarında kórsetilgen huqıqbuzarlıqlardı islegen jaslardıń qarsısına toplanǵan hákimshilik is materialları kórip shıǵılıp, tiyisli jazalar tayınlandı. Sonıń menen birge, kóshpeli sud qatnasıwshıları mine usınday qılmıslardan awlaq`bolıwǵa, tiyisli juwmaq shıǵarıwǵa shaqırıldı.

Álbette, bunday ilajlardıń ótkeriliwi jaslardıń huqıqıy-demokratiyalıq mámleket qurıwday ullı maqsetlerimiz jolındaǵı bilimlerin arttırıp, olar arasında jınayatshılıq hám huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıwǵa da xızmet etedi.

PUQARALARDÍŃ SUD-HUQÍQ MÁSELELERINE BAYLANÍSLÍ MÚRÁJATLARÍ TÍŃLANDÍ

Xalıq penen pikirlesip, olardıń sud-huqıq tarawındaǵı múrájatlarına nátiyjeli sheshim tabıw, puqara hám isbilermenlerdiń nızamlı huqıqları menen máplerin isenimli qorǵaw ilajların kúsheytiw, adamlardıń orınlarda sudtan-sudqa sergizdan bolıp júriwlerine shek qoyıw hám «Insan qádiri ushın» ideyası tiykarında haqıyqıy ádil sud sistemasın qáliplestiriw jáne onıń jumısın xalıq mápi hám insan qádirin nátiyjeli qorǵawǵa baǵdarlaw boyınsha belgilengen wazıypalardıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Nókis qalasında ótkerilgen kóshpeli qabıllawda Xojeli, Nókis, Taqıyatas rayonları hám Nókis qalasınan kelgen puqaralardıń sud-huqıq máselelerine baylanıslı múrájatları tıńlandı.

Joqarǵı sudtıń juwapker wákili hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudları baslıqları tárepinen 90 puqaranıń ádil sudlawǵa baylanıslı múrájatları qabıl etildi. Sonnan 32  jınayat, 10 hákimshilik, 45  puqaralıq hám 3  ekonomikalıq sudlawǵa baylanıslı máseleler boyınsha múrájatlar tıńlandı. 12 puqaranıń jazba túrde shaǵım arzaları qabıl etildi.

Awızeki hám jazba múrájatlar qabıl etilgen kóshpeli qabıllawda 29 puqaranıń múrájatı unamlı sheshildi, 49 múrájat iyesine tiykarlanǵan huqıqıy túsinikler berildi.

Usı kúni jazanı ótep atırǵan 2 shaxs usınısnama hám ótinishnamalar tiykarında jınayat isleri boyınsha sudlar tárepinen jazanı ótewden múddetinen aldın shártli túrde azat etildi. 1 puqaraǵa baylanıslı toplanǵan hákimshilik isi táreplerdiń jarasıwı tiykarında saplastırılıp, olardıń múrájatları unamlı sheshildi.

Nókis qalası hám rayonlardaǵı mákan hám awıl puqaralar jıyınlarǵa puqaralıq isleri boyınsha sudlarǵa beriletuǵın dawa arza hám arza úlgileri berilip, nátiyjede sol kúnniń ózinde aliment óndiriw boyınsha 11 sud buyrıǵı shıǵarılıp, orınlawǵa qaratıldı. Sonday-aq, qarızdı óndiriwge baylanıslı 1 puqaralıq isi kóshpeli sudta kórip shıǵılıp, arza qanaatlandırıldı. Kommunallıq xızmetler tólemi boyınsha qarızdarlıqtı óndiriw hám puqaralardan salıqlar hám basqa da májbúriy tólemler menen baylanıslı qarızdarlıqtı óndiriw haqqındaǵı sud buyrıqlarına 14 shaxstıń narazılıq arzaları kórip shıǵılıp, qanaatlandırıldı. Yuridikalıq áhmiyetke iye faktlerdi belgilew boyınsha 3 arza qanaatlandırıldı.

Ekonomikalıq isler boyınsha sudlar tárepinen 1 isbilermenlik subyektiniń dawa talabı qanaatlandırılıp, isbilermenler tárepinen shártnamaǵa tiykar jetkerip berilgen ónim hám kórsetilgen xızmetler ushın tólenbesten kiyatırǵan 800 million sum qarjısı óndirip berildi.

SUDYA TÁREPINEN ÁMELIY SABAQ ÓTKERILDI

Shomanay rayonındaǵı mektepke shekemgi hám mektep bilimlendiriw bólimine qaraslı 3-sanlı ulıwma orta bilim beriw mektebinde Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı S.Niyazov tárepinen ámeliy sabaq ótkerildi.

Onda Ózbekstan Respublikası Konstituciyasındaǵı puqaralardıń jeke huqıq hám erkinlikleri haqqında oqıwshılarǵa keń túrde túsinikler berildi.

Álbette, sudyalar tárepinen bunday ámeliy sabaqlardıń shólkemlestiriliwi júdá áhmiyetli. Bul ilaj jaslarǵa insan huqıqları, olardıń kepillikleri hám qorǵalıwı haqqında túsinik beriwge qaratılǵan. Insan huqıqları túsinigi, olardıń ulıwma principleri, bunday huqıqlardıń qorǵalıwı hám olardıń turmısımızdaǵı áhmiyeti boyınsha maǵlıwmat beriw arqalı, nızamlar jáne normalardıń insan huqıqların qorǵawdaǵı ornı da bekkemlenedi.

Óz náwbetinde oqıwshılar da ashıq sabaqlar tiykarında huqıqıy sawatxanlıǵın arttıradı. Jáne oqıwshılardıń nızamlardı biliwge, huqıqıy tarawǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵı artıp, huqıqların qorǵawdı úyrenedi, sonıń menen birge demokratiyalıq qádriyatlardı elede tereń biliwine múmkinshilik beredi.

BALALARDÍ MIYNETKE MÁJBÚRLEWGE QARSÍ GÚRESIW HÁM BUL BAǴDARDAǴÍ NÍZAMSHÍLÍQ TIYKARLARÍ

Balalıq insan ómiriniń  eń ájayıp ham gózzal waqtı, ómirdiń eń áhmiyetli basqıshı esaplanadı. Tap usı dawirde bolajaq shaxs jámiyet penen tolıq qatnasta bolıwǵa tayarlıq kóredi hám óziniń óneri, oylaw hám aqılınıń ósiwi asıwı ushın fundament jaratadı.

Úlkenlerdiń wazıypası bolsa balalardı jawızlıq, kúsh isletiw hám biypárwalıqtan qorǵaw, olardıń qáwipsiz hám baxıtlı ómiri ushın zárúr shárt-sharayatlardı jaratıw, júzlerin kúlki hárdayım jarıtıp turıwı ushın bar imkániyattı iske salıwdan ibarat. Óytkeni, balalardıń  shox kúlkisi ómirimizdi jánede baxıtlı, mazmunlı hám quwanıshlı etedi.

Sonlıqtan házirde mámleketlik siyasatımızdıń maqseti – balalardı zorlıqlardan hám balalar miynetinen qorǵaw, jámiyetshilik hám ápiwayı adamlardıń itibarın balalar mashqalalarına qaratıw bolıp esaplanadı. Sebebi, jámiyet ushın barlıq balalar baxıtlı bolıp ósiwi, tálim-tárbiya alıwları, ózleri qálegen jumıs penen shuǵıllanıwı, keleshekte óz jurtınıń belsendi puqaraları bolıp jetisiwleri zárúr. Balalar huqıqları pútkil dúnya júzlik jámiyetshiligi baqlawı astında.

Usı orında Birlesken Milletler Shólkeminiń ornı oǵada áhmiyetli. Atap aytqanda, 1959-jılda BMSh tárepinen Bala huqıqları deklaraciyası, 1989-jılda Bala huqıqları haqqındaǵı konvenciya qabıl etildi. Bul Konvenciya jáhán mámleketleri tárepinen eń kóp ratifikaciya etilgen xalıqaralıq shártnamaǵa aylandı.
Ózbekstan Bala huqıqları haqqındaǵı konvenciyaǵa 1992-jıl 9-dekabrde qosılǵan hám 2008-jılda usı Konvenciyanıń eki fakultativ protokolın ratifikaciya qılǵan. Ótken jıllar dawamında mámleketimiz BMShniń Bala huqıqları haqqındaǵı konvenciyasına muwapıq qabıl etilgen minnetlemelerge sadıqlıǵın kórsetip kelmekte. Mámleketimiz bul baǵdarda BMShniń Bala huqıqları boyınsha komitetine dáwirlik esabatlardı usınıp kelmekte.

Jańa Ózbekstanda bala huqıqları hám máplerin támiyinlewge qaratılǵan reformalar jedellesti. Jańa redakciyadaǵı Konstituciyamızda bala máplerin támiyinlewdiń ústinligi principi konstituciyalıq tiykarda bekkemlendi. Mámleketimizde bala huqıqların támiyinlewge tiyisli 50 ge jaqın nızam hám nızam astı hújjetleri qabıl etildi.

Sol qatarınan balalar miyneti saplastırıldı. 2017-jıldan baslap elimizde balalar miynetiniń hár qanday túrlerin saplastırıw eń baslı wazıypalardan biri bolıp kelmekte. Mámleketimizde májbúriy miynet hám balalar miynetine qarsı gúresiwdiń ishki mexanizmleri jaratıldı. Balalar miynetin saplastırıwdıń nızamshılıq tiykarları kúsheyttirildi.

Ózbekstan Respublikası Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı ham Jınayat kodeksleri balalar miynetinen paydalanıwǵa jol qoyılmaslıǵı haqqındaǵı talaplardı buzǵanlıǵı yaki olardı miynetke májbúrlengenligi ushın hákimshilik hám jınayıy juwapkershilikti názerde tutıwshı normalar menen toltırıldı. Bul tásirsheń sharalar mámleketimizde balalar miynetiniń har qanday túrlerin saplastırıwda óz nátiyjesin kórsetti. Xalıqaralıq shólkemler Ózbekstan balalar miynetin saplastırıwǵa qaratılǵan nátiyjeli háreketleri barısında jetiskenlikke eriskenligi tán alındı.

Sonday-aq, 2023-jıl 11-aprelde “Hayal-qızlar hám balalar huqıqları, erkinlikleri hámde nızamlı máplerin isenimli qorǵaw sisteması jánede jetilistiriliwi múnásebeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgeris hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızamı qabıl etildi. Usı nızamǵa tiykar erjetpegenlerge qarata zorlıq islegen shaxslarǵa jazadan múddetinen ilgeri shártli azat etiw yaki jazanı jeńilregi menen almastırıw sıpatındaǵı insanıylıq aktleri qollanılmaslıǵı belgilenligi hám bunday jınayatlar ushın jaza sharaları awırlastırıldı.

Juwmaqlap aytqanda, bala huqıq hám máplerin támiynlew Jańa Ózbekstan siyasatınıń orayında turǵan baslı wazıypalardan biri bolıp tabıladı. Sebebi balalar biz úlkenlerge isenedi, olar bizden qorǵawdı hám kámil insan sıpatında ósiw ushın shárt-sharayatlar jaratılıwın kútedi, olar bizge mútáj ham biziń qatnasıwımızsız jasay almaydı. Sonlıqtan, olardıń balalıq arzıw ármanların jalǵanǵa aylandırmay, baxıtlı ham súyikli perzent bolıwlarına járdem beriwimiz lazım.

Saodat QAYÍPNAZAROVA,
Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası

TÓLEWGE QÁBILETSIZ DEP TABÍW HAQQÍNDAǴÍ ISLERDI KÓRIWDIŃ ÓZINE TÁN ÓZGESHELIKLERI: SUD ÁMELIYATÍNDAǴÍ MASHQALALAR HÁM OLARDÍŃ SHESHIMI

Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń baslaması menen Ózbekstan Sawda-sanaat Palatası Qaraqalpaqstan Respublikası basqarmasında «Tólewge qábiletsiz dep tabıw haqqındaǵı islerdi kóriwdiń ózine tán ózgeshelikleri: sud ámeliyatındaǵı mashqalalar hám olardıń sheshimi» atamasında oqıw-seminarı shólkemlestirildi.

Ilajǵa sudyalar, Qaraqalpaqstan Respublikası Mámleketlik salıq basqarması, prokuratura, mámleketlik aktivlerdi basqarıw agentligi Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması, Bas prokuratura janındaǵı Májbúriy orınlaw byurosı Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması, Ekonomikalıq jınayatlarǵa qarsı gúresiw departamenti Qaraqalpaqstan Respublikası basqarması, sud basqarıwshıları qatnastı.

Seminarda Qaraqalpaqstan Respublikası sudı baslıǵınıń orınbasarı, ekonomikalıq isler boyınsha sudlaw kollegiyasınıń baslıǵı B.Ktaybekov shıǵıp sóylep, tólewge qábiletsizlik (bankrotlıq) quramalı huqıqıy process bolıp, onı durıs alıp barıw juwapker taraw wákillerinen tereń bilim, tallaw qábileti hám ámeliy tájiriybe talap etiletuǵının atap ótti. Sebebi, sud ámeliyatında bankrotlıq isleriniń sanı artıp barıwı, ásirese, kishi hám orta biznes tarawlarında, bul máselege ayrıqsha itibar qaratıwdı talap etpekte. «Tólewge qábiletsizlik haqqında»ǵı Ózbekstan Respublikası Nızamı qarızdarlardıń finanslıq uqıplılıǵın anıqlaw hám olardıń tólewge qábiletsizligin durıs bahalaw imkaniyatın beredi. Sonlıqtan da, bul nızam normaların durıs hám anıq qollanıw tarawda júzege keliwi múmkin bolǵan hár qıylı mashqalalardıń aldın alıwǵa xızmet etedi.

«2025-jıldıń 1-mart halatına sudlardıń is júritiwinde saplastırıwǵa baylanıslı is júrgiziw múddeti bir jıldan asqan 82 tólewge qábiletsiz (bankrot) kárxana bolıp, bul kategoriyadaǵı isler ayırım jaǵdaylarda háreketsiz qaldırılǵan yamasa saplastırıwshı tárepinen aralıq hám juwmaqlawshı esabat usınıs etilmegen,»-deydi Qaraqalpaqstan Respublikası sudınıń sudyası A.Ayapov óz bayanatında.  Nızam talabına bola, hár sherekte aralıq esabat, jumıs juwmaqlanǵanda – juwmaqlawshı esabat tapsırılıwı shárt.

Bankrotlıq processleriniń sozılıwı kreditorlardıń máplerine zıyan jetkeredi, ekonomikalıq aylanıstaǵı isenimdi kemeytedi hám biznes ortalıǵın túsiniksiz jaǵdayǵa keltiredi.

Ilajda tólewge qábiletsiz dep tabılǵan hám bir jıldan aslam múddet dawamında saplastırıw jumısları juwmaqlanbaǵan kárxanalardı saplastırıw boyınsha is halatları bul iske juwapker bolǵan shaxslardıń qatnasıwında hár tárepleme dodalandı.

Sonday-aq, Salıq kodeksi hám «Tólewge qábiletsizlik haqqında»ǵı nızam hám basqa da nızamastı hújjetleri normaları menen islesiwde olardı ámelde durıs qollanıw, nızamshılıqta belgilengen processuallıq múddetlerge qatań ámel etiw, islerdi kórip shıǵıwda isbilermenlik subyektleriniń nızamlı máplerine zıyan jetkermew hám júzege kelip atırǵan mashqalalı jaǵdaylardı nızam sheńberinde saplastırıw zárúr ekenligi hár tárepleme túsindirildi.

Ilaj sońında qatnasıwshılardıń sorawlarına qánigeler tárepinen tolıq tiykarlandırılǵan juwaplar berildi.

SUD MÁJILISLERINDE ARALÍQTAN TURÍP QATNASÍWDÍŃ HUQÍQÍY TIYKARLARÍ BELGILENBEKTE

Sońǵı jıllarda mámleketimizde sud iskerligin sanlastırıw boyınsha ámelge asırılǵan reformalar puqaralardıń óz huqıqları menen máplerin qorǵaw boyınsha sudlarǵa múrájat etiwin liberallastırıw, ulıwma ádil sudlawǵa erisiw dárejesin arttırıw, sonday-aq, sudlar iskerliginiń ashıq-aydınlıǵın támiyinlew imkaniyatın jarattı.

Nátiyjede arza beriw, iste aralıqtan turıp qatnasıw, sud hújjetlerin alıw hám islerdiń kóriliwi haqqında maǵlıwmat alıw sıyaqlı xızmetler Ózbekstan Respublikası Joqarǵı sudınıń interaktiv xızmetler portalı arqalı elektron túrde ámelge asırılmaqta.

Sonıń menen birge, videokonferenciya baylanıs rejiminde ótkeriletuǵın sud májilislerinde mobil videokonferenciya baylanıs sistemasınan paydalanıwdıń huqıqıy tiykarların jaratıw arqalı processuallıq nızamshılıqtı jetilistiriw zárúrligi payda boldı.

Sonlıqtan, processuallıq nızamshılıqtı jetilistiriw maqsetinde 2025-jıl 11-mart kúni Ózbekstan Respublikasınıń «Xalıqqa sud dodalawlarında aralıqtan qatnasıw ushın jánede qolaylı sharayatlar jaratılıwı múnásebeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgeris hám qosımshalar kiritiw haqqında»ǵı ÓRN-1047-sanlı Nızamı qabıl etildi hám 2025-jıl 12-mart kúninen nızamlı kúshine kirdi.

Usı Nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń Puqaralıq processuallıq kodeksine, Ekonomikalıq processuallıq kodeksine hám Hákimshilik sud islerin júritiw haqqındaǵı kodeksine xalıqtıń sud dodalawlarında aralıqtan turıp qatnasıwınıń huqıqıy tiykarların jaratıwdı názerde tutatuǵın ózgeris hám qosımshalar kirgizildi.

Atap aytqanda, nızam menen kiritilgen ózgeris hám qosımshalarǵa kóre, iste qatnasıp atırǵan shaxslardıń videokonferenciya baylanıs rejimindegi sud májilisinde qatnasıwın támiyinlew ushın kórsetilgen shaxslardıń jasaw ornı, jaylasqan jeri yamasa turǵan jeri boyınsha tiyisli sudlardıń videokonferenciya baylanıs sistemalarınan yamasa isti kórip atırǵan sudtıń mobil videokonferenciya baylanıs sistemasınan paydalanıwı, videokonferenciya baylanıs rejimindegi sud májilisinde qatnasıwın támiyinlep atırǵan sud iste qatnasıp atırǵan shaxslardıń kelgen-kelmegenligin tekseriwi hám kelgen shaxslardıń shaxsın anıqlawı, videokonferenciya baylanıs rejimindegi sud májilisinde mobil videokonferenciya baylanıs sistemasınan paydalanǵan halda qatnasıp atırǵan shaxslardıń shaxsı isti kórip atırǵan sud tárepinen málimleme texnologiyalarınan paydalanǵan halda anıqlanıwı, videokonferenciya baylanıs rejimindegi sud májilisinde videokonferenciya baylanıs sistemasınan paydalanǵan halda qatnasıp atırǵan gúwalarǵa, ekspertlerge, qánigelerge, awdarmashılarǵa óz huqıqları, minnetlemeleri hám juwapkershiligi túsindiriliwi, sonday-aq gúwanıń antı audio hám videojazıw arqalı jazıp alınıwı hám bul haqqında sud májilisiniń bayanlamasında kórsetiliwi názerde tutılmaqta.

Bul ózgeris hám qosımshalar puqaralardıń, isbilermenlik subektleriniń ádil sudlawǵa erisiw dárejesin bunnan bılay da arttırıwǵa, puqaralardıń, isbilermenlik subektleriniń buzılǵan huqıqları menen erkinlikleri, sonday-aq, nızamlı mápleriniń isenimli qorǵalıwın támiyinlewge xızmet etedi.

Spartak NIYAZOV,

Nókis rayonlar aralıq ekonomikalıq sudı baslıǵı

SUDYALAR MENEN ASHIQ SÁWBETLESIW

Sudyalar Joqarǵı keńesiniń baslıǵı Xolmomin Yodgorov Nókiste Qaraqalpaqstan Respublikası sudları sudyaları menen ashıq sáwbetlesiw ótkerdi.

Sudyalar hám olardıń shańaraq aǵzaları qatnasqan ilaj lawazım wákilliginen paydalanıwdıń ayanıshlı aqıbetlerin ózinde sáwlelendirgen videofilmniń kórsetiliwi menen baslandı. Sistemanıń tiyisli jazanı ótep atırǵan burınǵı wákilleriniń ókinishleri sudyalar hám olardıń shańaraq aǵzaları ushın da ózine tán sabaq wazıypasın atqardı.

Sudya shaxsı, onıń ádep-ikramlılıǵı hám turmıs tárizi tek ǵana huqıqıy qararlardı qabıl etiw procesinde emes, al jámiyette ádillikke bolǵan isenimdi qáliplestiriwde de áhmiyetli orın iyeleydi. Bul ilajda sudyalar hám olardıń shańaraq aǵzalarınıń qatnasıwında lawazım wákilliginen paydalanıwdıń awır aqıbetlerin sáwlelendiriwshi videofilmniń kórsetiliwi buǵan ayqın mısal bolıp esaplanadı.

Bul ilajdıń itibarlı tárepi – jazasın ótep atırǵan burınǵı sudyalardıń islegen qılmısınan shın kewilden pushayman bolıp aytqan ókinish sózleri búgingi sudyalarǵa ózine tán sabaq beriw boldı.

Ushırasıwda mámleketimizde izshillik penen dawam etip atırǵan sud-huqıq reformaları procesinde sud hákimiyatınıń abırayın arttırıw hám sudyalardıń haqıyqıy ǵárezsizligin támiyinlep, olardı sociyallıq qorǵawǵa ayrıqsha itibar qaratılıp atırǵanı da atap ótildi. Sudyalardıń minnetlemeleri hám Sudyalar ádep-ikramlıq kodeksine ámel etiliwinde mamanlıq kollegiyalarınıń jumıs nátiyjeliligin bunnan bılay da arttırıp, qosımsha ilajlar kóriw zárúrligi haqqında sóz etildi.

Sońǵı jılları sud sisteması, sudyalardıń erkinligin támiyinlew hám olardı sociyallıq qorǵawǵa qaratılıp atırǵan itibar sudyalarǵa úlken juwapkershilik júkleytuǵını atap ótildi. Bunday juwapkershilik sudyadan isenimlilik, antqa sadıqlıq hám hadallıqtı talap etedi.

Sonday-aq, ashıqtan-ashıq sáwbet barısında intizamsızlıqqa jol qoymaw, adamlardı sergizdan etpew, islerdi kóriwde processual múddetlerge ámel etip, óz waqtında nızamlı kórip shıǵıwı hám sudyalar ádep-ikramlıq kodeksi talaplarına qatań ámel etiwi atap ótildi. Hár bir istiń negizinde insan táǵdiri, huqıqı jatqanı bárqulla itibarda bolıwı shárt ekenligi, sud hákimiyatınıń ǵárezsizligi, sudyalardıń qol qatılmaslıǵın támiyinlew, olardıń ádil sudlawǵa baylanıslı jumısına hár qıylı aralasıwlardıń aldın alıw, sistemada korrupciyaǵa qatań mawasasızlıq ortalıǵın jáne de arttırıw, tarawdaǵı mashqalalar hám olardıń sheshimleri haqqında pikir alısıldı.

SHAŃARAQLAR BEKKEMLIGI TÁMIYINLENDI

Ózbekstan Respublikası Sudyalar joqarı keńesi, Shańaraq hám hayal-qızlar komiteti hám Qaraqalpaqstan Respublikası sudları menen birgelikte Nókis qalasında shańaraqlardıń bekkemligin támiyinlew hám perzent tárbiyasına baǵıshlanǵan ámeliy ilaj ótkerildi.

Ilajǵa tınısh emes shańaraqta jasap atırǵan, ajırasıw aldında turǵan, sudqa ajırasıw boyınsha shaǵım arza menen múrájat etken erli-zayıplılar hám olardıń ata-anaları mirát etildi.

Ilajda hesh kim bayanat oqımadı. Kerisinshe, ilaj dástúriy emes, jıynalǵanlarǵa bir shańaraqtıń nekeden ajırasqannan keyingi táǵdiri sáwlelendirilgen «Perzent amanat» atlı qısqa metrajlı kinofilmdi jıynalǵanlar názerine usınıw menen baslandı.

Barı joǵı 20 minut ǵana dawam etken film jıynalǵanlardı itibarsız qaldırmadı, hátte kópshilik kóz jasların da jasırıp otırmadı.

Nátiyjede, film prezentaciyasınan juwmaq shıǵarǵan 12 shańaraq tiklendi. Ajırasıp, arazlasıp, sudlasıp júrgen erli-zayıplılardıń jarasqanı bir tárep bolsa, olardıń ata-anaları, perzentleriniń quwanıshı bir tárep boldı.

Eń tiykarǵısı, bul shańaraqlardıń jámi 22 perzenti endi ata-ana qushaǵında kamalǵa keletuǵın boldı.

Ózbekstan Respublikası Sudyalar joqarı keńesiniń baslıǵı tárepinen Qaraqalpaqstan Respublikası puqaralıq isleri boyınsha sudlarına shańaraqlardıń bekkemligi, ondaǵı salamat ortalıqtıń jámiyetimizdiń erteńgi kúnine unamlı tásirin esapqa alǵan halda nekeden ajıratıw menen baylanıslı islerdi sudta kóriwde erli-zayıplılardıń ata-anaları hám jámiyetshilik wákilleri, sonıń ishinde, máhálle hám Shańaraq hám hayal-qızlar komitetiniń orınlardaǵı wákilleriniń qatnasıwın támiyinlewge itibar qaratıw, mine usınday ilajlardı aymaqlar kesiminde turaqlı ótkerip barıw usınıs etildi.

QORSHAǴAN ORTALÍQ HÁM TÁBIYATTAN PAYDALANÍW TARAWÍNDAǴÍ HUQÍQBUZARLÍQLAR TÚSINDIRILDI

Jınayat isleri boyınsha Nókis rayonı sudınıń tergew sudyası G.Utepbergenova rayondaǵı 3-sanlı ulıwma bilim beriw mektebinde bolıp, oqıwshılar menen sáwbetlesti.

Sudya oqıwshılar menen sáwbetleser eken, olarǵa ekologiya, qorshaǵan ortalıq hám tábiyattan paydalanıw tarawındaǵı huqıqbuzarlıqlar haqqında aytıp, bunday is-háreketlerdiń awır aqıbetlerin túsindirdi.

Sonıń menen birge, tábiyǵıy resurslardı biykarǵa jumsaw, pataslandırıw hám tábiyǵıy teńsalmaqlılıqtı buzıw sıyaqlı jaǵdaylar tek ǵana huqıqbuzarlıq emes, al insaniyattıń keleshegi ushın da úlken qáwip ekenin atap ótti.

Sudya, sonday-aq, ekologiyalıq huqıqtı buzǵanı ushın belgilengen juwapkershilik, járiymalar hám jaza ilajların túsindirdi. Oqıwshılarǵa tábiyattı saqlaw, qorshaǵan ortalıqtı pataslandırmaw hám ana tábiyat inám etken resurslardı únemlew haqqında sanalı bolıwdı usınıs etti. Bul ushırasıwdıń maqseti de jas áwladtıń  ekologiyalıq hám huqıqıy bilimlerin bekkemlew arqalı juwapkershiligin arttırıw, olardı tábiatqa sanalı qatnasta bolıwǵa shaqırıw edi.