АРТЫҚША ТӨЛЕНГЕН ҲӘМ ӨНДИРИЛГЕН САЛЫҚЛАРДЫ ҚАЙТАРЫЎ ТӘРТИБИ

Өзбекстан Республикасы мәмлекет гәзийнесинин тийкарғы дереклери ишинде салықлар ҳәм мәжбүрий төлемлер айрықша орын ийелейди. Салық төлеў – ҳәр бир пуқара ҳәм хожалық жүргизиўши субъекттиң Конституцияда белгилеп қойылған миннети есапланады.

 

Өзбекстан Республикасының Салық кодексинде салықлар ҳәм жыйымларды белгилеў, енгизиў, есаплаў және төлеў тәртиплери, сондай-ақ, салық миннетлемелерин орынлаў менен байланыслы қатнасықлар анық тәртипке салып қойылған.

 

Әмелдеги нызамшылыққа муўапық, егер салық төлеўши тәрепинен салық артықша төленген ямаса артықша өндирилген болса ҳәм ол салық бойынша қарыздар болмаса, бул сумма салық төлеўшиге қайтарылыўы ямаса келешектеги салық төлемлери есабынан есапқа алыныўы керек.

Егер салық төлеўшиниң салық бойынша қарызы бар болса, артықша төленген ямаса өндирилген сумма дәслеп соль қарызды, кейин пеня ҳәм жәриймаларды қаплаў ушын басқышпа-басқыш есапқа алынады.

 

Артықша төленген салық суммасын есапқа алыў ямаса қайтарыў ҳаққындағы қарар салық уйымы тәрепинен тийисли жағдай анықланған ямаса салық төлеўшиниң жазба арзасы қабыл етилген күннен баслап он күн ишинде қабыл етиледи.

 

Салық төлеўши арза менен мүрәжат еткен жағдайда, артықша төленген сумма толық ямаса бир бөлеги қайтарылыўы мүмкин. Бул қағыйда қосымша қун салығы (ҚҚС) бойынша да қолланылады.

 

Қайтарыў ямаса есапқа алыў миллий валютамыз – сумда әмелге асырылады. Артықша төленген ямаса өндирилген салық суммасы салық төлеўшиниң жазба арзасы алынған күннен баслап 15 күн ишинде, турақлылық рейтинги жоқары болған исбилерменлик субектлерине болса 3 күн ишинде қайтарылыўы шәрт (ҚҚС буған кирмейди).

Бундай арзалар салық төлеўши тәрепинен артықша төлем төленген күннен ямаса артықша өндирилгени мәлим болған күннен баслап үш жыл ишинде усынылыўы мүмкин.

 

Салық уйымы арзаны көрип шығып, артықша төленген сумма қайтарылыўы ямаса есапқа алыныўы ҳаққындағы қарарды әдетте 10 күн ишинде, жоқары рейтингли исбилерменлер бойынша болса 2 күн ишинде қабыл етеди. Егер бийкарлаў ҳаққында қарар қабыл етилсе, бул ҳаққында салық төлеўшиге 3 күн ишинде мәлим етилиўи шәрт.

 

Егер салық уйымы белгиленген мүддетте артықша төленген сумманы қайтармаса, кешиктирилген ҳәр бир күн ушын процентлер есапланады. Бул процентлер Орайлық банктиң қайта қаржыландырыў ставкасы тийкарында белгиленеди ҳәм мәмлекетлик бюджет қаржылары есабынан төленеди.

 

 

Спартак НИЯЗОВ,

Нөкис районлар аралық экономикалық судының баслығы