Коррупция иллети ҳәм оған гүресиў мәселелери

Шымбай районындағы 8-санлы балалар музыка ҳәм көркем өнер мектеби мәжлислер залында район турғынларының қатнасыўында ушырасыў болып өтти. Онда жынаят ислери бойынша Шымбай районы суды баслығы А.Хожанов, Пуқаралық ислери бойынша Шымбай районлараралық суды баслығы М.Сапаев, Шымбай районлараралық экономикалық суды баслығы З.Бердимуратов ҳәм район прокуратурасы, район ҳәкимлиги ўәкиллери шығып сөйлеп, коррупция иллети ҳәм оған гүресиў мәселелерин кең түрде атап өтти.

Атап өтилгениндей, коррупция парахорлық, таўламашылық, алдаўшылық, мүлкти өзлестириў, жасырын қозғалаң ҳәм топалаң көтериў, ҳәкимияттан пайдаланыў, жағымпазлық, саўғалар, ағайиншилик ҳәм бирәдәршылық, қәўендершилик, қоңсы-қобашылық ҳәм басқа түрлерине ийе.

Мәмлекетимиз нызамшылығында бул түрдеги жынаятларға Өзбекстан Республикасы Жынаят кодексиниң 167-статьясының (өзлестириў яки растрата жолы менен талан-тараж етиў) екинши бөлиминиң «г» бәнти, 168-статьясының (алдаўшылық) үшинши бөлиминиң «в» бәнти, 1929-статьясында (саўдада пара есесине аўдарып алыў) ҳәм 19210-статьясында (мәмлекетлик емес коммерциялық шөлкеминиң яки басқа шөлкемниң хызметкерин пара есесине аўдарып алыў), 205-статьясында (ҳәкимият яки лаўазымынан пайдаланыў), 209-статьясында (лаўазым суўыққанлығы), 210-статьясында (Пара алыў), 211-статьясында (пара бериў), 212-статьясында (пара алыў-бериўде дәлдалшылық қылыў), 213-статьясында (Мәмлекет органының, мәмлекет қатнасыўындағы шөлкемниң яки пуқаралар өзин-өзи басқарыў органының хызметшисин пара есесине аўдарып алыў), 214-статьясында (Мәмлекет органы, мәмлекет қатнасыўындағы шөлкем яки пуқаралардың өзин-өзи басқарыў органы хызметкериниң нызамға қайшы түрде материаллық байлықлар алыўы яки мүлкий мәпдар болыўы) жаза түрлери белгиленген.

Солай екен, коррупцияға қарсы гүрес ҳәр күни, ҳәр мәўритте, ҳәр бир пуқара тәрепинен әмелге асырылыўы керек. Инсанлардың усы иллетке қарсы қатаң пуқаралық позициясы пайда болыўы,  коррупция жағдайларын ақламастан, бул иллетти қаралаў ҳәм қабыл қылмаслық биринши орынға шығыўы, коррупциясыз жәмийет қурыўда ҳәр ким өз роли ҳәм ўазыйпаларын аңлап, жуўапкершиликти сезиўи керек.

Замир Бердимуратов,

Шымбай районлараралық экономикалық суды баслығы 

КЕПИЛЛИК ШӘРТНАМАСЫНАН КЕЛИП ШЫҒАТУҒЫН МӘЖБҮРИЯТЛАР

Кепиллик шәртнамасын қалай түсинемиз?

Өзбекстан Республикасы Пуқаралық Кодексиниң 292-статьясында нәзерде тутылған болып кепиллик шәртнамасы бойынша кепил басқа шахс өз мәжбүриятын толық яки қысман орынлаў ушын оның кредитор алдында жуўап бериўди өз мойнына алыў түсиниледи.

Кепиллик шәртнамасы келешекте жүзеге келетуғын мәжбүриятты тәмийинлеў ушында дүзилиўи мүмкин.

Кепиллик шәртнамасы жазба түрде дүзилиўи керек болып, егер жазба түрде дүзилиўине әмел етпеслик кепиллик шәртнамасының ҳақыйқый болмаўына алып келеди.

Бул кепиллик шәртнамасы көбинше суд әмелиятында кредит шәртнамасы бойынша көрилетуғын ислерде көриўде ушырайды.

Өзбекстан Республикасы Жоқарғы Хожалық суды Пленумының 2006-жыл 22-декабрь күнги 13/150-санлы «Кредит шәртнамаларынан келип шығатуғын мәжбүриятлар орынланыўын тәмийнлеў ҳаққындағы пуқаралық нызам ҳүжжетлерин қоллаўды айрым мәселелери ҳаққындағы» Қарарының 28-бәнтинде кепиллик — үшинши шахстың басқа шахс кредиторы алдындағы шахстың кредит шәртнамасынан келип шығатуғын мәжбүриятлары бойынша толық яки қысман жуўапкер болыўы мәжбүрияты есапланады.

Кепиллик шартнамасы басқа шахстың кредиторы ҳәм кепил ортасында дүзиледи. Кепиллик шәртнамасы бойынша мәжбүрияттың мазмуны қарыздар тийкарғы мәжбүриятын орынламаған яки лазым дәрежеде орынламағанда кепилдиң қарыздар менен бирге кредитор алдында жуўап бериўи мәжбүрияты есапланатуғынлығы түсиндирилген.

Соның менен бирге Өзбекстан Республикасы Пуқаралық Кодексиниң 293-статьясында кепилдиң жуўапкершилиги белгиленген болып, оған көре қыраздар кепиллик пенен тәмийнленген мәжбүриятты орынламаған яки лазым дәрежеде орынламаған жағдайда кепил ҳәм қарыздар кредитор алдында солидар жуўап беретуғынлығы, егерде нызамда яки кепиллик шәртнамасында кепилдиң субсидар жуўапкер болыўы нәзерде тутылған болмаса, егерде, кепиллик шәртнамасында басқаша тәртип нәзерде тутылған болмаса, кепил кредитор алдында теңбе тең көлемде жуўап береди, соның менен бирге пайызларды төлейди, қарызды өндирип алыў бойынша суд шығынларын ҳәм қарыздар мәжбүриятын орынламағанлығы яки лазым дәрежеде орынламағанлығы себепли кредитор басқа зыяларды төлейтуғынлығы, егер кепиллик шәртнамасында басқа тәртип нәзерде тутылған болмаса, биргелесип кепил болған шахслар кредитор алдында солидар жуўап береди.

Бүгинги күнде усы категориядағы даўаларды көриўде кепил болған шахслар қарыздардың төлей алмай қалған қарызларын төлемейтуғынлығын айтып өз наразылықларын билдирип келмекте. Деген менен кепиллик шәртнамасы дүзилгенлиги, келешекте қарыздар қарызларын төлей алмай қалған жағдайда өзи төлеў мәжбүриятын мойнына алғанлығы себепли қарыздар ҳәм кепиллерден солидар тәртипте өндириў ҳаққындағы қарарлар шығарылмақта.

Кредит шәртнамасына муўапық, жуўапкер график тийкарында есапланған пайызлар ҳәм кредитин қайтарыў мәжбуриятын алған.

Жуўмақ орынында соны айтыў керек, ҳәр қандай кредит яки қарыз шәртнамасы бойынша кепил болыў ушын кредит яки қарыз алыўшының мақсетин, келешекте төлеў имканияты бар яки жоқлығын үйренип болғаннан соң кепиллик шәртнамасын дүзиў мақсетке муўапық деп есалайман.

 

Бердимурат Баймуратов,

Нөкис районлар аралық экономикалық

суды судьясы

 

ПАРАХОРЛЫҚ, КОРРУПЦИЯ- ЖӘМИЙЕТТИҢ ЖЕМИРИЎШИСИ

Парахорлық-коррупция мәмлекетимиздиң, жәмийетимиздиң раўажланыў жолындағы ең қәўипли иллетлердиң бири болып табылады. Коррупцияға қарсы гүресиў сиясаты жәмийеттиң сиясий өмириниң ең әҳмийетли бағдарларынан бири болып, оған қарсы гүресиў нызамшылықтың қәлиплесиўи, пуқараларды тәрбиялаўға болған басқышларда алып барылыўы зәрүр.

 

Коррупцияға дәслепки қәдемлер пара бериў болып, ол лаўазымлы шахстың нызамсыз жол менен байлық арттырыўға қызықтырыў ҳәм хызмет ўазыйпасы менен байланыслы болған белгили бир ўазыйпаны орынлаўда оны өзине қарам қылып алыўға имканият жаратады. Парахорлық жынаятының өзине тән өзгешеликлерге ийе болып, ол бир шахс тәрепинен емес бәлким кеминде еки ҳәм оннан көп шахс тәрепинен ислениўи мүмкин яғный пара бериўши менен пара алыўшы ортасында байланыслар ақыбетинде жүзеге келеди. Сондай-ақ, айырым жағдайларда парахорлық жынаяты жүз бериўинде далдалшылар да үлкен орын ийелеп келмекте.

 

Солай етип, парахорлық тийкарынан лаўазымлы шахслар тәрепинен садир етилетугын жынаятлар – пара алыў, пара бериў ҳәм пара алыў бериўде далдалшылық етиў жынаятын өз ишине алады.

Өзбекистан Республикасы ғәрезсизлик жылларының дәслепки дәўирлеринен-ақ суд-ҳуқық системасын реформалаў барысында бир қатар ўазыйпалар белгилеп алынды.  Дүзилип атырған демократиялық ҳуқықый мәмлекетимиздиң әҳмийетли дереклеринен бири сыпатында нызам үстинлиги тәмийнленеди. Сол себепли, суд-ҳуқық системасын басқышпа-басқыш реформалаў барысында изшиллик пенен алып барылып атырған мәмлекет сиясаты мәмлекет социаллық-экономикалық негизине зыян тийгизиўши дерек сыпатында кәлиплесип атырған коррупцияның ҳәр қандай көрнисиндеги кәўипке қарсы гүресиў әҳмийетли ўазыйпаға айланды.

 

Сондай-ақ, бул иллетке қарсы гүресиӯди жәнеде жеделлестириӯ бағдарында әмелдеги нызамшылықта бул түрдеги жынаятлардың жуӯапкершилигин күшейиттириӯде сезилерли ис-иләжлар әмелге асырылмақта. Жынаят кодексиниң 210,211,212,213,214-статьяларына да тийисли өзгерис ҳәм қосымшалар киритилип, бул келешекте парахорлық жынаятларына қарсы гүресиўге қаратылған ис-ҳәрекеттиң нәтийжелилигин асырыўға көмеклеседи. Нызам пара бериў ҳәм пара алыў-бериўде дәлдалшылық етиў сыяқлы жынаятлар ушын жазаны аўырластырыўды назерде тутқан. ҳәзирги ўақытта пара бериў ҳәм парахорлыққа дәлдалшылық қылған шахс та пара алған менен бирдей жазаға тартылыўы нәзерде тутылған. Пара бериў ҳәм пара алыс-беристе дәлдалшылық қылыў пара алыў жынаяты менен бирге теңлестирилип қойылды ҳәм жазалар системасы бир түстеги көриниске келтирилди.

 

Өзбекстан Республикасы Жынаят кодексиниң 211-статьясына тийкар пара бериў, яғный мәмлекет органы, мәмлекет қатнасындағы шөлкем яки пуқаралардың өзин-өзи басқарыў органы лаўазымлы шахсына усы лаўазымлы шахстың өз хызмет лаўазымынан пайдаланған ҳалда садыр етилиўи лазым яки мүмкин болған белгили ҳәрекетти пара берген шахстың мәплерин көзлеп орынлаў яки орынламаў есесине нызамға қайшы екенлигин биле тура тиккелей яки дәлдалшы арқалы лаўазымлы шахсқа материаллық қымбатлықлар бериў яки мүлкий жақтан мапдар етиўи есапланады.

 

Бул жынаят ушын бес жылға еркинен айырыў, пара бериў такраран қәўипли рецидивист яки илгери пара алыў, пара алыс-беристе дәлдалшылық етиў жынаятларын садыр еткен шахс тарепинен яки көп муғдарда садыр етилиўи бес жылдан он жылға шекем еркинен айырыў жазасы менен жазаланады. Сондай ақ. Пара бериў жүдә көп муғдарда бириккен топар мәплерин гөзлеп садыр етилген болса он жылдан он бес жылға шекем еркинен айырыў нәзерде тутылған. Жынаят кодесиниң ески баспасында жаза муғдары бир қанша жеңилрек болып пара бериў ҳәм пара алыс беристе жуўапкер шахс үш жылға шекем еркинен айырыў, аўырластырыўшы жағдайларда болса бес жылдан он жылға шекем еркинен айырыў жазасы менен жазаланады. Буннан тысқары илгери пара берген яки дәлдалшылық қылған шахс жынайый ҳәрекетлерин садыр еткеннен кейин қәлеген ўақытта бул ҳаққында өз ықрары менен арз етип жынайый жуўапкершиликтен азат етилген болса, жаңа нызамға көре жынайый ҳәрекетлер садыр етилгенлиги арз етиў мүддети қатаң шеклеп қойылды. Яғный пара сорап таўламашылық қылынған болса ҳәм бул шахс жынайый ҳәрекетлер садыр етилгеннен кейин бул ҳаққында отыз сутка даўамында өз ықтыяры менен арз еткен, шын кеўилден пушайман болған ҳәм жынаятты ашыўда белсене жәрдем берген жағдайда ғана ол жынайый жуўапкерлшиликтен азат етилиўи белгиленген. Бунда Жынаят кодексиниң 237 статьясына тийкар жынаят ҳаққында биле тура жалған хабар бериў ҳаққында ескертилгеннен кейин әмелге асырылады.

 

Шешим ретинде соны айтыўымыз мүмкин, қашан ҳәр бир пуқара өз мәплерин көзлеп нызамға қайшы тиккелей яки дәлдалшы арқалы лаўазымлы шахсқа материаллық қымбатлықлар бериў яки мүлкий мапдар етиўден өзин сақлаған жағдайда жәмийетте коррупция иллети болмайды.

 

Пара алыў, пара бериўде дәлдалшылық етиў аўыр жынаят. Сол себепли ҳәр бир пуқара өз жуўапкершилигин сезген ҳалда оған қарсы гүресте мәмлекеттиң коррупцияға қарсы гүресиў сиясатын қоллап-қуўатлаўда белсене қатнасыўы зәрур.

 

Байрамбек БЕКМУРАТОВ,

Беруний районлараралық экономикалық суды судьясы  

Адам саўдасы ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў бағдарындағы миллий нызамшылық     

БМШ мағлыўматына көре, дүньяда ҳәр жылы шама менен 2.700.000 адам адам саўдасының қурбанына айланбақта. Халық-аралық экспертлердиң баҳалаўына қарағанда, усы жынаятшылық нәтийжесинде алынып атырған жыллық дәрамат муғдары 7 миллиард АҚШ доллардан асып кеткен. Тәшўишленерлиси адам саўдасы жынаятынан жәбирленгенлердиң 80 пайызы ҳаяллар ҳәм баалалар есапланады. Ҳәр жылы дүнья бойынша 600-800 мың ҳаяллар ҳәм балалар алдаў жолы менен шет мәмлекетлерге алып кетилип, сатып жиберилмекте.

Соңғы жылларда республикамызда пуқаралардың ҳуқықлары ҳәм нызамлы мәплерин қорғаў, суд-ҳуқық системасын реформалаў, ҳуқықбузарлықлардың ерте профилактикасы ҳәм жынаятшылыққа қарсы гүресиў, сол қатары әҳмийетли жөнелис есапланған адам саўдасына қарсы гүресиў ҳәм мәжбүрий мийнетти түп тамыры менен жоқ етиў бойынша комплекс ис-иләжлар әмелге асырылмақта.

Адам саўдасы қурбанларын анықлаў, қорғаў ҳәм социаллық реабилитация қылыў, сондай жынаятлар қурбанына айланған пуқараларға медициналық, психологиялық ҳәм басқа жәрдем көрсетиў, адам саўдасына байланыслы шахсларды тергеў қылыў ҳәм жуўапкершиликке тартыў, сондай-ақ, бундай жынаятлардың ислениўине имкан берип атырған шәрт-шәраятларды сапластырыў бойынша тәсиршең иләжлар көрилмекте.

Балалар мийнетине шек қойылды, аўыл-хожалық жумыслары, аймақларды абаданластырыў ҳәм көкилемзарластырыў дәўиринде мәжбүрий мийнетинен пайдаланыўды тоқтатыў бойынша мисли көрилмеген ис-иләжлар әмелге асырылмақта.

Пуқаралардың ҳуқықлары ҳәм нызамлы мәплерин кепилликли қорғаў ҳәм де халық-аралық майданда мәмлекетимиз имиджин асырыў мақсетинде пуқаралық жәмийети ўәкиллери ҳәм усы тараўдағы шет ел ҳүкиметлик емес шөлкемлер менен өз-ара шерикликти тәмийинлеў бойынша жумыслар алып барылмақта.

Атап айтқанда, Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисиниң 2003 жыл 12 декабрьде «Адам саўдасына ҳәм үшинши шахслар тәрепинен ғарлықтан пайдаланыўына қарсы гүрес ҳаққындағы (1949-жыл 2-декабрь Нью-Йорк) Конвенцияға ҳәм жуўмақлаўшы баянламаға қосылыў ҳақкында»ғы             576-санлы Қарары қабыл етилди.

Буннан тысқары, 2008 жыл 17 апрельде Өзбекстан Респуубликасының «Адам саўдасына қарсы гүресиў ҳақкында»ғы Нызамы қабыл етилди.

Бул нызамның мақсети адам саўдасына қарсы гүресиў тараўындағы қатнасықларды тәртипке салыўдан ибарат болды.

Усы Нызамның қабыл етилиўи мүнәсебети менен 2008 жыл                  16 сентябрьде Өзбекстан Республикасы Жынаят кодексине өзгерис ҳәм қосымшалар киргизиў ҳаққындағы ЎРҚ-179-санлы нызам қабыл етилди ҳәм нызам менен Жынаят кодексиниң 135-статьясы жаңа редакцияда баян етилди.

 

2008-жыл 8-июльда «БМШның трансмиллий шөлкемлескен жынаятшылыққа қарсы Конвенциясын (Нью-Йорк, 2000-жыл 15-ноябрь) толтырыўшы адам саўдасының алдын алыў ҳәм оған шек қойыў ҳәм оның ушын жазалаў ҳаққындағы протоколды ратификация қылыў ҳақкында»ғы 160-санлы Нызамы қабыл етилди.

Буннан тысқары жоқарыдағы Конвенциялардың ратификация қылыныўы мүнәсебети менен 16.09.2008-жылғы ӨРН-179-санлы нызамы менен Жынаят кодексиниң 8-бөлими төмендеги мазмундағы атама менен толтырылды. Адамлардан пайдаланыў – басқа шахслардың ғарлығынан пайдаланыў яки олардан ышқыпараз пайдаланыўдың басқа формалары, мәжбүрий мийнет яки хызметлер, қуллық яки қуллыққа уқсас әдетлер, ериксиз жағдай ямаса инсан ағзалары ямаса тоқымаларын ажыратып алыў».

Қала берсе, Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң         2008 жыл 5 ноябрьде «Адам саўдасынан жәбирленгенлерге жәрдем бериў бойынша республика реабилитация орайын шөлкемлестириў ҳаақкында»ғы 240-санлы қарары қабыл етилди.

Қарар менен төмендегилер адам саўдасынан жәбирленгенлерге жәрдем бериў бойынша республика реабилитация орайының тийкарғы ўазыйпалары етип белгиленди:

адам саўдасынан жәбирленгенлерди қолай жасаў ҳәм шахсый гигиена шәрт-шәраятлары, сондай-ақ, азық-аўқат, дәри—дармақ ҳәм медициналық буйымлар менен тәмийинлеў; оларды социаллық бейимлестириў тараўында шет мәмлекетлердиң алдынғы методикаларын үйрениў ҳәм әмелиятқа енгизиў; өз қызығыўшылығынан келип шығып кәсип-өнер үйретиў, олардың бәнтлигин тәимийинлеўге көмеклесиў; мәмлекетлик емес коммерциялық емес шөлкемлери ҳәм ғалаба хабар қураллары менен биргеликте кең көлемде алдын алыў профилактика жумысларын шөлкемлестириў; оларды социаллық реабилитация қылыўда көмеклесиў ўазыйпалары белгиленди.

Адам саўдасы ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў тараўында, мәмлекетимиздиң халық-аралық майдандағы унамлы имижин алға сүриўде мәмлекетлик уйымлар искерлигин муўапықластырыўдың тәсиршең системасын жаратыў мақсетинде, сондай-ақ 2017-2021 жылларда Өзбекстан Республикасын раўажландырыўдың бес әҳмийетли жөнелиси бойынша Ҳәрекетлер стратегиясы бойынша белгиленген ўазыйпаларға муўапық, Өзбекстан Республикасы Президентиниң 2019 жыл 30 июльдағы «Адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў системасын жәнеде жетилистириўге байланыслы қосымша ис-иләжлар ҳаққында»ғы                 ПФ-5775-санлы Пәрманы қабыл етилди.

Пәрман менен адам саўдасына қарсы гүресиў бойынша республика мекемелераралық комиссиясы Адам саўдасы ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў миллий комиссиясы етип қайта шөлкемлестирилди ҳәм оның қурамы тастыйықланды.

Миллий комиссияның тийкарғы ўазыйпалары етип төмендегилер белгиленди:

-мәмлекетлик уйымлар ҳәм аймақлық уйымлардың, пуқаралардың өзин-өзи басқарыў уйымлары ҳәм мәмлекетлик емес коммерциялық емес  шөлкемлериниң искерлиги нәтийжелилигин, жақын бирге ислесиўшилигин тәмийинлеў мақсетинде олардың адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў тараўындағы искерлигин муўапықластырыў;

-миллий нызамшылықты ҳәм ҳуқықты қоллаў әмелиятын жетилистириў мақсетинде адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў тараўында мәмлекетлик бағдарламалар ҳәм де басқа бағдарламаларды ислеп шығыў ҳәм әмелге асырыўды шөлкемлестириў, сондай-ақ олардың орынланыўын қадағалаў;

-адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў бойынша көрилип атырған ис-иләжларды анализлеў, баҳалаў, мониторинг қылыў ҳәм нәтийжелилигин асырыў, усы тараўдағы жынаятларды анықлаў, тергеў қылыў, алдын алыў ҳәм оларға шек қойыў әмелиятын үйрениў;

-адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў тараўында нәтийжели халықаралық шериклик ҳәрекетин шөлкаемлестириў, сондай-ақ, усы тараўда хабарларды жыйнаў, анализлеў ҳәм докладлар таярлаў.

Сондай-ақ, Пәрман менен Қарақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңеси баслығы, ўәлаятлар, Ташкент қаласы, районлар (қалалар) ҳәкимлерине адам саўдасына ҳәм мәжбүрий мийнетке қарсы гүресиў бойынша аймақлық комиссияларға басшылық етиў ўазыйпасы жүкленди.

Буннан тысқары, 2020 жыл 17 августта Өзбекстан Респуубликасының «Адам саўдасына қарсы гүресиў ҳақкында»ғы жаңа редакциядағы               ӨРН 154-санлы Нызамы қабыл етилди.

Бул нызамның мақсети адам саўдасына қарсы гүресиў тараўындағы қатнасықларды тәртипке салыўдан ибарат болды.

Сондай-ақ, Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң        2021 жыл 8 февральдағы 60-санлы қарары менен «Адам саўдасынан жәбирленген яки адам саўдасынан жәбирленген деп шамаланып атырған шахсларды идентификация қылыў ҳәм қайта жөнелтириў тәртиби ҳақкында»ғы Реже тастыйықланды.

Бул Реже менен адам саўдасынан жәбирленген яки адам саўдасынан жәбирленген деп шамаланып атырған шахсларды идентификация қылыў ҳәм қайта жөнелтириў тәртиби белгиленди.

 

Буннан тысқары, мәжбүрий мийнетти сапластырыў бойынша Халық-аралық Мийнет Шөлкеми Бас Конференциясының 14-сессиясында қабыл етилген «Мәжбүрий мийнет ҳаққындағы 29-Конвенция»сы (Женева,        1930-жыл 28-июнь) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисиниң 1997 жыл 30 августтағы 492-санлы Қарарына муўапық ратификация қылынды.

Усы Конвенцияны ратификация қылатуғын Халық-аралық Мийнет Шөлкеминиң ҳәр бир ағзасы ериксиз ямаса мәжбүрий мийнетти қоллаўдың барлық формаларын имкән дәрежеде қысқа мүддетте бийкар етиў миннетлемесин өз мойнына алады.

Сондай-ақ, Халық-аралық Мийнет Шөлкеми Бас Конференциясының                       40-сессиясында қабыл етилген «Мәжбүрий мийнетти сапластырыў  ҳаққындағы 105-Конвенция»сы (Женева, 1957-жыл 25-июнь) Өзбекстан Республикасы Олий Мажлисиниң 1997 жыл 30 августтағы 498-санлы Қарарына муўапық ратификация қылынды.

Буннан тысқары, Халық-аралық Мийнет Шөлкеминиң 1930 жылдағы мәжбүрий мийнет ҳаққындағы 29-санлы Конвенциясына Баянламаны (Женева, 2014-жыл 11-июнь) Өзбекстан Республикасының 2019 жыл             25 июньдағы ЎРҚ-545-санлы Нызамы менен ратификация қылынды.

Сондай-ақ, Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң          2018 жыл 10 майдағы «Өзбекстан Республикасында мәжбүрий мийнетти сапластырыўға байланыслы қосымша ис-иләжлар ҳаққында»ғы 349-санлы Қарары қабыл етилди.

Қарар менен Қарақалпақстан Республикасы Министрлер Кеңеси Баслығы, ўәлаятлар, Ташкент қаласы, қалалар ҳәм районлар ҳәкимлери, барлық дәрежедеги мәмлекетлик ҳәм хожалық басқарыўы уйымлары баслықларына:

-пуқараларды, әсиресе, билимлендириў, ден-саўлықты сақлаў мекемелери, басқа бюджет шөлкемлери хызметкерлерин, билимлендириў мекемелери оқыўшылары ҳәм студентлерди мәжбүрий мийнетке, сондай-ақ район ҳәм қалалар аймақларын абаданластырыў ҳәм де көкилемзарластырыў жумыслары, мәўсимлик аўыл-хожалығы жумыслары, металл шығындылары ҳәм макулатура жыйнаў, сондай-ақ, басқа түрдеги мәўсимлик жумысларға қатнастырыў ҳалатларының тезлик пенен алдын алыў ҳәм буған шек қойыў;

-пуқараларды, әсиресе, билимлендириў, ден-саўлықты сақлаў тараўы, басқа бюджет шөлкемлери хызметкерлерин, студентлер ҳәм билимлендириў мекемелери оқыўшыларын мәжбүрий жәмийетлик жумысларға тиккелей ямаса басқаша жоллар менен қатнастырған лаўазымлы шахсларға қарата қатаң интизамий жазалар көриў;

-мәжбүрий мийнеттен пайдаланыў бойынша анықланған ҳәр бир жағдай бойынша тийисли хабарды жуўапкершилик иләжын қоллаў ушын ҳуқық қорғаў уйымларына тезлик пенен жеткизиў тапсырылды.

Жоқарыда аталған ҳүжжетлердиң Өзбекстан Республикасында ратификация қылынғанлығы мүнәсебети менен бир қатар нызамларға ҳәәм кодекслерге өзгерис ҳәм қосымшалар киргизилди.

Атап айтқанда, Өзбекстан Республикасының Ҳәкимшилик жуўапкершилик ҳақкындағы кодексиниң 49-статьясы яғный мийнет ҳәм мийнетти қорғаў ҳаққындағы нызамшылықты бузыў 28.08.2019 жыл ҳәм 21.04.2021 жыллары жаңа редакцияда баян етилди.

Сондай-ақ, усы Кодекстиң 49-1-статьясы яғный «ер жетпеген шахслардың мийнетинен пайдаланыўға жол қойылмаслығы ҳақкындағы талапларды бузыў» 28.08.2019 жыл ӨРН-558-санлы нызамы менен жаңа редакцияда баян етилди.

Усы Кодекстиң 51-статьясы яғный мийнетке ҳәкимшилик тәризде мәжбүрлеў 22.01.2020 жыл ӨРН -603-санлы нызамы менен жаңа редакцияда баян етилди.

Буннан тысқары, Өзбекстан Республикасының 22.01.2020 жылғы ӨРН 603-санлы нызамы менен Өзбекстан Республикасының Жынаят кодекси     148-1, (ер жетпеген шахслардың мийнетинен пайдаланыўға жол қойылмаслығы ҳақкындағы талапларды бузыў) ҳәм 148-2-статьялары (мийнетке ҳәкимшилик тәризде мәжбүрлеў) менен толтырылды.

Сондай-ақ усы Кодекстиң 148-статьясы жаңа редакцияда баян етилип, оған бола, «»Биле турып, нызаммсыз рәўиште жумыстан босатыў, сондай қылмыслар ушын ҳәкимшилик жааза қолланылғаннан кейин исленсе базалық есаплаў муғдарының 25 есесине шекем жәрийма яки үш жылға шекем арнаўлы ҳуқықтан айырыў ямаса үш жылға шекем мийнет дүзетиў жумыслары менен жазаланатуғынлығы белгиленди.

Жуу Сондай-ақ, Халық-аралық Мийнет Шөлкеминиң 1930 жылдағы мәжбүрий мийнет ҳаққындағы 29-санлы Конвенциясына Баянламаны (Женева, 2014-жыл 11-июнь) Өзбекстан Республикасының 2019 жыл    25 июньдағы ӨРН-545-санлы Нызамы менен ратификация қылынды.

Жуўмақлап айтқанда, адам саўдасы, оның инсаный ҳуқық ҳәм еркинликликлерин нызамсыз рәўиште әйне инсан тәрепинен кемситилиўи, жоққа шығарылыўы кеширип болмас жынаят есапланады. Сол себепли адам саўдасы ҳәм мәжбүрий мийнеттиң ҳәр қандай көринисине қарсы гүресиў халық-аралық ҳәм регионаллық дәрежеде өз-ара шерикликке тийкарланса ғана жақсы нәтийже бериўи мүмкин.

 

 

Абдимурат Керимбаев

Қарақаолпақстан Республикасы

суды судьясы                                                                               

Төрешилик судының шешиўши қарары бойынша даўласыў ҳаққындағы ислерди жүритиў тәртиби  

Төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳәм төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы ислер Өзбекстан Республикасы Экономикалық процессуал кодексинде нәзерде тутылған улыўма қағыйдалар тийкарында Экономикалық процессуал кодексиниң 28 ҳәм 29-бапларында белгиленген өзине тән өзгешеликлерди есапқа алған ҳалда көрип шығылады.

Төрешилик питими юридик ҳәм физикалық шахслардың даўды төрешилик судына шешиў ушын тапсырыў ҳаққындағы жазба келисими  есапланады ҳәм усындай келисим бар болғанда ғана тәреплер даўды төрешилик судының шешиўине тапсырыўы мүмкин.

«Төрешилик судлары ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы Нызамының (кейинги орынларда- Нызам деп жүритиледи) 13-статьясының биринши бөлимине көре, төрешилик питиминде төрешилик питими тәреплери ортасында келип шыққан яки келип шығыўы мүмкин болған барлық ямаса айырым даўлар төрешилик судында көрип шығылыўы кереклиги ҳаққындағы қағыйда көрсетилиўи лазым.

Сол себепли, егер төрешилик питиминде тәреплер ортасында келип шыққан ямаса келип шығыўы мүмкин болған барлық даўлар төрешилик судында көрип шығылыўы ҳаққындағы қағыйда көрсетилген болса, төрешилик келисимин ҳақыйқый емеслиги ҳаққындағы даўа да төрешилик судында көрип шығылады.

Егер төрешилик питиминде төрешилик питими тәреплери ортасында келип шыққан яки келип шығыўы мүмкин болған белгили бир даўлар төрешилик судында көрип шығылыўы кереклиги ҳаққындағы қағыйда көрсеетилген болып, оларда төрешилик питими үстинен даўласыў көрсетилмеген болса, төрешилик келисимин ҳақыйқый емеслиги ҳаққындағы даўа экономикалық судта көрилиўи лазым.

Нызамның 5-статьясы екинши бөлимине муўапық, мәмлекет ҳәкимияты ҳәм басқарыў уйымлары төрешилик судларын дүзиўи, сондай-ақ төрешилик питиминиң тәреплери болыўы мүмкин емес. Егер даў көрсетилген уйымлар тәрепинен шөлкемлестирилген төрешилик суды тәрепинен көрип шығылған болса, төрешилик судының ҳал қылыў қарары Экономикалық процессуал Кодекстиң 226-статьясы биринши бөлиминиң 3-бәндине тийкар экономикалық суды тәрепинен бийкар етиледи, ал төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳақ3ындағы арзаны қанаатландырыў болса Экономикалық процессуал Кодекстиң 231-статьясының биринши бөлиминиң 3-бәндине тийкар бас тартылады.

Экономикалық процессуал Кодекстиң 29-статьясына тийкар пуқаралық ҳуқықый қатнасықлардан келип шығатуғын яки келип шығыўы мүмкин болған ҳәмде экономикалық судқа тийисли болған даўа тәреплердиң келисимине көре экономикалық суд қарар шығарғанға шекем төрешилик судына көриў ушын тапсырылыўы мүмкин.

Бунда тәреплердиң келисими дегенде Нызамның 12-статьясында нәзерде тутылған төрешилик питими түсиниледи.

Егер тәреплердиң даўды төрешилик судына көриў ушын тапсырыў ҳаққындағы келисими бар болып, төрешилик судына мүрәжат етиў имканияты жойтылмаған болса ҳәм егер истиң экономикалық судында көрилиўине  қарсы болған жуўапкер биринши арзасынан кешиктирмей даўды мазмунан шешиў ушын төрешилик судына тапсырыў ҳаққында илтимаснама менен мүрәжат етсе, экономикалық суд даўаны көрместен қалдырады.

Бунда «биринши арза» дегенде жуўапкердиң ҳал қылыў қарары қабыл қылынғанға шекем даўа мазмуны бойынша баян қылған жазба яки аўызеки пикирин түсиниў лазым.

Экономикалық процессуал Кодекстиң 28 ҳәм 29-баплары ҳәмде Нызамның 7 ҳәм 8-бапларына муўапық судқа төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳаққындағғы арза менен текғана төрешилик питиминиң тәреплери, төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы арза менен болса ҳал қылыў қарары төрешилик процесси тәреплериниң қайсы бириниң пайдасына шығарылған болса усы тәреп мүрәжат етеди.

Төрешилик суды исте қатнасыўға тартылмаған шахслардың ҳуқықлары ҳәм миннетлемелери ҳаққында ҳал қылыў қарары қабыл қылған болса, усы шахслар бундай ҳал қылыў қарары үстинен Экономикалық процессуал Кодекстиң 223-статьясының  екинши бөлимине муўапық ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳаққында экономикалық судқа арза бериўлери мүмкин.

Даўды төрешилик судыннда шешиў менен байланыслы қәрежетлерди төрешилик суды пайдасына өндириў талабы Экономикалық процессуал Кодекстиң 29-бабында белгиленген қағыйдалар тийкарында көрип шығылмайды.

Сонлықтан, даўды төрешилик судында шешиўде тәреплер тәрепинен төлениўи лазым болған қәрежетлерди төлеў төрешилик суды тәрепинен кешиктирилген тәғдирде, төрешилик судын шөлкемлестирген юридик шахс төрешилик процессиниң тийисли тәрепинен усы қәрежетлерди өндириўди сорап ўәкилликли судқа улыўма тәртипте даўа арзасы менен мүрәжат етиўге ҳақылы.

Төрешилик судының  ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳаққындағы арза төрешилик судының ҳал қылыў қарары қабыл етилген орындағы экономикалық судқа, төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы арза болса төрешилик суды жайласқан жердеги яки қарыздар мәмлекетлик дизимнен өткен орындағы ямаса, егер қарыздардың мәмлекетлик дизимнен өткен орны белгисиз болса, оның мал-мүлки турған орындағы судқа бериледи.

Бундай тайпадағы ислер бойынша Экономикалық процессуал Кодекстиң 38-статьясында белгиленген шәртнама бойынша судлаўға тийислилик туўрысындағы қағыйда қолланылмайды.

Экономикалық процессуал Кодекстиң 223-статьясының биринши бөлими ҳәмде Нызамның 46-статьясының биринши бөлими мазмунына муўапық төрешилик процессиниң тәрепи төрешилик судының экономикалық судқа тийисли даўаға байланыслы ҳал қылыў қарары үстинен усы қарарды алған күннен баслап отыз күн ишинде экономикалық судқа арза менен мүрәжат етиўи мүмкин.

Төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳаққындағы арзаның формасы ҳәм мазмуны Экономикалық процессуал Кодекстиң 224-статьясы талапларына сай келиўи ҳәм оған усы статьяда нәзерде тутылған ҳүжжетлер, соның ишинде почта қәрежети төленгенлигин тастыйықлаўшы ҳүжжет те қосымша қылыныўы лазым.

Төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳәмде төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы арзалар бойынша Өзбекстан Республикасының «Мәмлекетлик бажы ҳаққында»ғы Нызамының қосымшасында келтирилген Мәмлекетлик бажы ставкасына муўапық базалық есаплаў муғдарының 2 есеси муғдарында мәмлекетлик бажы пул өндириледи.

Экономикалық судлары төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳәмде төрешилик судының ҳал қылыў қарарын  мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы ислерди көрип шығыўда төрешилик суды анықлаған жағдайларды тексериўге ямаса төрешилик судының ҳал қылыў  қарарын мазмунан қайта көрип шығыўға ҳақлы емес.

Экономикалық суды төрешилик судының ҳал қылыў қарарын бийкар етиў ҳәм төрешилик судының ҳал қылыў қарарын мәжбүрий орынлаў ушын орынлаў хат бериў ҳаққындағы исти көрип шығыў нәтийжеси бойынша уйғарыў шығарады. Уйғарыў үстинен Экономикалық процессуал Кодекстиң белгиленген тәртипте ҳәм мүддетте шағым берилиўи (протест келтирилиўи) мүмкин.

 

Гаўҳар Зарипова

 

Қарақалпақстан Республикасы

суды судьясы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Коррупцияға қарсы гүресиў бәршемиздиң ўазыйпамыз

Қарақалпақстан Республикасы Ден саўлықты сақлаў министрлигинде тараў хызметкерлери менен ушырасыў өткерилди.

Онда Қарақалпақстан Республикасы судының судьялары З.Бабаджанова ҳәм Г.Зариповалар баянат жасап, кейинги жылларда мәмлекетимизде коррупцияға қарсы гүресиў тараўында әҳмийетли ҳуқықый реформалар әмелге асырылып атырғанлығын айрықша атап өтти.

Баянатларда келтирилгениндей, бүгинги күнде дүнья жәмийетшилигин қыйнап атырған глобал машқалалардың бири коррупция болып табылады. Бундай иллет демократия ҳәм ҳуқық үстинлиги тийкарларына зыян жеткереди, инсанның ҳуқықлары бузылыўына алып келеди, базар жумысына тосқынлық қылады, турмыс сыпатын төменлестиреди ҳәм де адамлардың қәўипсизлигине қәўип салатуғын бирлескен жынаятшылық, терроризм ҳәм басқа ҳәдийселердиң раўажланыўы ушын имкәният жаратып береди.

Сондай-ақ, коррупция парахорлық, таўламашылық, алдаўшылық, мүлкти өзлестириў, жасырын қозғалаң ҳәм топалаң көтериў, ҳәкимияттан пайдаланыў, жағымпазлық, саўғалер, ағайиншилик ҳәм бирәдәршылық, қәўендершилик, қоңсы-қобашылық ҳәм басқа түрлерине ийе.

Әсиресе, медицина тараўында коррупцияның алдын алыў бойынша исленип атырған жумыслар бүгинги күнде тараў жумысларын жаңа басқышта даўам еттириўге тийкар болып атырғанлығы мысалларда келтирилди. Солай екен, бул иллетке биргеликте гүресиў жамийет раўажланыўының т  ийкары екенлиги түсиндирилди.

Ушырасыў сораў-жуўаплар менен даўам етти.

Қурылыс жумысларын орынлаўда тәреплердиң жуўапкершилик мәселелери

Қурылыс жумысларын әмелге асырыўда, буйыртпашы менен бас бөлип алып ислеўши ортасындағы қатнасықларды тәртипге салыўда қурылыс пудрат шәртнамасы әҳмийетли орын тутады. Қурылыс пудрат шәртнамасын дүзиўде нызамда белгиленген зәрүрли шәртлер киргизилиўи лазым.

Қурылыc пудрат шәртнамасының әҳмийетли шәртлерине  шәртнаманың предмети (объекттиң жайласқан жери ҳәм аты, қурылыс басқышлары ҳәм көлеми), қурылыс жумысларын өз куши менен ямаса жәрдемши пудратшыларды тартыў арқалы орынлаўы, қурылыстың баслынғыш ҳәм тамамланыў ўақытлары, шәртнама баҳасы ҳәм оны анықлаў усуллары, жойбар (проект) ҳүжжетлерин усыныў тәртиби ҳәм мүддетлери, финанслық дереклери ҳәм көлеми, шәртнамалық миннетлемелерди орынламаў ямаса лазым дарежеде орынламаў ушын тәреплердиң жуўапкершилиги, буйыртпашы ҳәм пудратшының ҳуқықлары ҳәм миннетлемелери киреди.

Пукаралық Кодексиниң 631-статьясының биринши бөлиминде пудратшы буйыртпашының тапсырмасына муўапық белгили бир жумысты орынлаў ҳәм оның нәтийжесин буйыртпашыға белгиленген мүддетте тапсырыў миннетлемеси шәртнаманын әҳмийетли шәрти сыпатында белгиленген.  Сонлықтан шәртнамада жумысты орынлаў муддетлери нәзерде тутылмаған болса, шәртнама дүзилмеген есапланады.

Пукаралық Кодексиниң 670-статьясына тийкар, пудратшы қурылыс ҳәм ол менен байланыслы болған жумыстың көлеми, мазмуны ҳәм оларға қойылатуғын басқа талапларды белгилейтуғун проект-смета ҳүжжетлерине муўапық әмелге асырыўы шарт.

Пудратшы қосымша жумысларды орынлаў ҳәм қурылыстың смета баҳасын асырыў зәрурлигин анықлап, бул ҳаққында буйыртпашыны хабардар қылмаған болса, бирақ буйыртпашы жумысларды ҳәм қабыл қылыў акти қосымша жумысларға қарсылық билдирместен имзаланған болса ҳәм пудратшы қосымша орынланған жумыслар ушын төлемлерди амелге асырыўды талап қылыўга ҳақылы емас. Усы жағдайда буйыртпашы пудратшы тәрепинен қосымша жумыслар орынланғанлығын тастыйықлайды, бул болса буйыртпашының қосымша орынланған жумыслар ушын төлемлерди амелге асырыўға разылығын аңлатпайды.

Пукаралық Кодексиниң 671-статьясы ушинши бөлимине қарағанда, егер жумыстың баҳасы пудратшыға байланыслы болмаған себеплерге көре сметадан кеминде он процент асқан болса, пудратшы усы Кодекстиң 382-статьясына муўапық сметаны қайтадан көрип шығыўды талап қылыўга ҳақылы.

Орынланған жумыслар ушын ҳақ буйыртпашы ҳәм пудратшы тәрепинен имзаланған нызам ҳүжжетлеринде белгиленген форма ҳәм тәртипте дүзилген орынланған жумыслар (исленген ҳарекетлер) ҳаққында мағлыўматнама-есап бети фактурасы тийкарында әмелге асырылады.

Пудратшыға сапасыз орынланған жумыслары ушын төлемлер әмелге асырылмайды. Сапасыз орынланған жумыслар дегенде – қурылыс пудрат шәртнамасында, техникалық проектте ҳәм тәреплер ушын мәжбурий болған қурылыс нормалары ҳәм қағыйдаларында нәзерде тутылған талаплардан шегиниўге жол қойылғанлығы, сондай-ақ қурылыс объектиниң проект-смета ҳүжжетлеринде белгиленген көрсеткишлерине, тийкарынан кәрхананың ислеп шығарыў қуўатына ериспегенлиги түсиниледи.

Кемшиликлер сапластырылған соң буйыртпашы ҳам пудратшы бул ҳаққында акт расмийлестириўи лазим.

Жумыслар нәтийжесиниң пудратшы тәрепинен тапсырылыўы ҳәм буйыртпашы тәрепинен қабыл қылып алыныўы еки тәреп имзалаған акт пенен расмийлестириледи. Тәреплерден бири акт имзалаўдан бас тартса, бул ҳаққында усы актке жазып қойылады ҳәм пудратшы актти екинши тареп сыпатында имзалайды.

Қурылыс пудрат шәртнамасы талапларына бойсыныў, қурылыс жумысларын проект-смета ҳүжжетлерине муўапық орынлаў, қурылыс пудрат шәртнамасы бойынша келип шығатуғын даўлардың алдын алады.

 

 

Бердимурат Баймуратов,

Нөкис районлар аралық

экономикалық суды судьясы                                                  

 

Стол тенниси бойынша жарыс

Қарақалпақстан Республикасы судларының Кәсиплик аўқамы комитети тәрепинен тастыйықланған “Қарақалпақстан Республикасы судларында саламат турмыс тәризин ҳәм спортты раўажландырыў бойынша 2021-жылға мөлшерленген” ис-режесине муўапық, спорттың стол тенниси түри бойынша жарысы өткерилди.

Бул жарыста, Қарақалпақстан Республикасы суды ҳәмде Қарақалпақстан Республикасы хакимшилик суды судьялары хамде суд аппараты хызметкерлери қатнасып, бир кун дауам еткен жарыс жүдә кескин ҳәм кызықлы болды.

  

Жарыстың финал ойыны Қарақалпақстан Республикасы судынын экономикалық ислери бойынша судлаў коллегиясының судьясы У.Сабиров ҳәмде Нөкис районлар аралық экономикалық судының хызметкери М.Бекимбетовлар орталарында болып өтти. Ойыннын жуумагы бойынша Қарақалпақстан Республикасы судынын экономикалық ислери бойынша судлаў коллегиясының судьясы У.Сабиров жениске ерисип, жарыс жеңимпазы болды.

Бул жарыстын жуумагы бойынша биринши орынды – Қарақалпақстан Республикасы судынын экономикалық ислери бойынша судлаў коллегиясының судьясы У.Сабиров, сыйлы екинши орынды – Нөкис районлар аралық экономикалық судының хызметкери М.Бекимбетов ҳәмде үшинши орынды – Шымбай районлар аралық экономикалық судының баслығы З.Бердимуратов ийеледи.

 

 

Жарыс жеңимпазлары Қарақалпақстан Республикасы судларының Кәсиплик аўқамы комитети тәрепинен мүнәсип хошаметленди.

Уткиржон Сабиров

Қарақалпақстан Республикасы судының судьясы 

Суд гроссмейстери

Қарақалпақстан Республикасы судларының Кәсиплик аўқамы комитети тәрепинен тастыйықланған “Қарақалпақстан Республикасы судларында саламат турмыс тәризин ҳәм спортты раўажландырыў бойынша 2021-жылға мөлшерленген” ис-режеге муўапық, спорттың шахмат түри бойынша “Суд гроссмейстери” жарысы өткерилди.

Оған Қарақалпақстан Республикасы суды ҳәм Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик суды судьялары, суд аппараты хызметкерлери белсене қатнасты. Бир кун дауам еткен жарыс жүдә кескин ҳәм кызықлы, комбинацияларга бай болды.

Ақыл гимнастикасы деп аталатуғын бул спорт жарысының финал ойынында Қарақалпақстан Республикасы судының пуқаралық ислери бойынша судлаў коллегиясы баслығы К.Тарихов ҳәмде Жынаят ислери бойынша Кегейли районы судының кеңсе меңгериўшиси Т.Абыниязовлар өз-ара беллести. Ойынның жуўмағына бола, Қарақалпақстан Республикасы судының пуқаралық ислери бойынша судлаў коллегиясы баслығы К.Тарихов “Суд гроссмейстери” жарысы жеңимпазы болды.

Сыйлы екинши орын болса, Жынаят ислери бойынша Кегейли районы судының кеңсе меңгериўшиси Т.Абыниязовқа, үшинши орын   Пуқаралық ислери бойынша Нөкис районлараралық судының судьясы Ш.Абдижамиловаға несийп етти.

Жарыс жеңимпазлары Қарақалпақстан Республикасы судларының Кәсиплик аўқамы комитети тәрепинен мүнәсип хошаметленди.

Бундай спорт жарысларын өткериўден баслы мақсет судья ҳәм суд аппараты хызметкерлериниң спорт түрлери менен турақлы шуғылланыўына ерисиў арқалы олардың саламатлығын беккемлеўден ибарат.

 

Судьялар терек нәллерин отырғызды

Республикамыз бойлап даўам етип атырған «Жасыл мәкан» улыўма миллий ҳәрекети шеңбериндеги «Әҳмийетли 40 күн» акциясында судьялар да белсене қатнасып атыр.

   

Атап айтқанда, Жынаят ислери бойынша Қанлыкөл, Беруний районлары судлары, Нөкис ҳәм Беруний районлараралық экономикалық судлары судья ҳәм суд хызметкерлери өзлери жумыс алып барып атырған суд имараты әтирапын абаданластырып, түрли мийўели ҳәм декоратив терек нәллерин отырғызды.

      


Әлбетте, әтирап-аймақтың азадалығы менен жасыллығы инсан саламатлығын беккемлеўге белгили дәрежеде өз тәсирин тийгизеди.

       

Бүгин отырғызылған түрли терек нәллери ўақыт өтип, саяманлы дараққа айланады және өзинен ҳаўаға кислород бөлип шығарады. Солай екен, пүткил республикамыз бойлап ғалаба түрде даўам етип атырған акцияға бәршени белсене қатнасыўға шақырып қаламыз.

 

Skip to content