Пробация хызмети есабында турып жаза өтеп атырған шахслар менен ислесиў бойынша Хожели районлық исши топарының мәжилиси өткерилди

 

 

2022-жылдың 2-декабрь күни Қарақалпақстан Республикасы Министрлер Кеңеси, Қарақалпақстан Республикасы Прокуратурасы, Суд, Ишки ислер министрлиги, Мәҳалле ҳәм нураныйларды қоллап-қуўатлаў министрлиги, Бәнтлик ҳам мийнет мүнәсибетлери министрлиги, Ден-саўлықты сақлаў министрлиги, Жаслар ислери агентлигиниң Қарақалпақстан Республикасы Басқармасының «Еркинен айырыў менен байланыслы болмаған пробация есабында турып жаза өтеп атырған шахслардың минез-қулқы үстинен бақлаў алып барыў, оларды социаллық турмысқа қәлиплестириў ҳәм қайта жынаят ислеўлериниң алдын алыў жумысларын сыпат жағынан жәнеде асырыў ҳаққында»ғы Қоспа қарары қабыл етилген еди.

Қоспа қарардың қабыл етилиўинен тийкарғы мақсет – Өзбекстан Республикасы Президентиниң «Өзбекстан Республикасының жәмәәт қәўипсизлиги концепциясын тастыйықлаў ҳәм оны әмелге асырыў ис-иләжлары ҳаққында»ғы ПП-27-санлы Пәрманы талапларының Қарақалпақстан Республикасы аймағында сөзсиз орынланыўына ерисиўди тәмийинлеўден ибарат.

Қоспа қарар менен пробация есабындағы шахслар менен мәнзилли жумысларды әмелге асырыў бойынша ис-иләжлар режеси 2-қосымшаға муўапық;

Нөкис қаласы ҳәм барлық районларда прокурор орынбасары, район (қала) ҳәкими орынбасары, жынаят ислери бойынша суд баслығы, ИИБ баслығы орынбасары, Бәнтлик бөлими баслығы, Жаслар агентлигиниң район (қала)лық бөлими баслығы қурамындағы исши топар 3-қосымшаға муўапық тастыйықланды

Исши топардың тийкарғы ўазыйпасы – республикада пробация бақлаўына алынған шахслар менен профилактик ислерди алып барыў, оларға социаллық жәрдемлер көрсетилиўи үстинен бақлаўды жәнеде күшейтириў бойынша ислеп шығылған ис-иләжлар режесиниң орынланыўын тәмийинлеў болып есапланады.

 

 

Мине усы мақсетте Хожели районы ҳәкимлигиниң мәжилислер залында районлық исши топардың мәжилиси өткерилди. Мәжилисте Президент Пәрманы, Қоспа қарар талаплары терең үйренилип, исши топар алдында турған ўазыйпалар кең додаланды.

Буннан соң, исши топар ағзалары Хожели районы бойынша пробация есабында турған 179 шахс пенен ушырасыў өткерип, оларға келешекте туўры жолға түсиў, нызамларды ҳүрмет етиў, жынаят көшесине қайта кирмеў ҳаққында ҳуқықый түсиниклер берип, оларға социаллық жәрдемлер көрсетилиўи, кәсипке бағдарлаў бойынша әмелге асырылатуғын ислер ҳаққында пикирлер алмасылды.

 

Жынаят ислери бойынша

Хожели районы судының баслығы                           И.Алланиязов

Рәсмий мәлимлеме: Нөкис қаласындағы ғалабалық тәртипсизликлер бойынша 22 судланыўшыға ҳүким оқылды

2023-жыл 31-январь күни, Бухара ўәлаяты судының имаратында 2022-жыл 1-2-июль күнлери Нөкис қаласындағы ғалабалық тәртипсизликлерди ислегенликте айыпланып атырған 22 судланыўшыға байланыслы жынаят исин көрип шығыў бойынша суд процеси тамамланып, суд ҳүкими жәрияланды.

 

Бул жынаят иси Қарақалпақстан Республикасы судының жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясының судьясы Елиўбай Абибуллаевтың басшылығында биринши инстанция судында көрип шығылды.

 

Жәрияланған суд ҳүкимине бола, Саламат Қалилаев, Нурлан Султамуратовқа 3 жылдан; Полат Нурниязовқа 4 жыл; Қаҳарман Сейтимов ҳәм Бердах Генжебаевқа 5 жылдан; Саиипназар Калимов, Арыслан Темирханов ҳәм Полат Шәмшетовқа 6 жылдан; Амирбек Адилбеков, Бахтияр Қәдирбергенов, Сейдабулла Медетов ҳәм Нурлан Найиповқа 7 жылдан; Разбек Бекмуратов, Султанбек Каипов, Дәўлетмурат Джийемуратов ҳәм Байрам Сейтниязовқа 8 жылдан; Аллабай Тоқымбетовқа 8 жыл 6 ай мүддетке еркинен айырыў жазасы тайынланды.

 

Еркинен айырыў жазасына судланғанларға тайынланған жаза мүддетлерин олар қамаққа алынған күннен баслап есапланатуғыны белгиленип, жазаны улыўма тәртиптеги колонияларда өтеў белгиленди.

 

Сондай-ақ, Азамат Нуратдинов 5 жыл, ЖКның 62-статьясына тийкарланып дәслепки қамақта отырған 6 ай 13 күни шегирилип, өтеў ушын 4 жыл 5 ай 17 күн;

 

Ахмет Сметуллаев 5 жыл, ЖКның 62-статьясына тийкарланып дәслепки қамақта отырған 6 ай 22 күни шегирилип, өтеў ушын 4 жыл 5 ай 8 күн;

 

Азамат Турданов 5 жыл, ЖКның 62-статьясына тийкарланып дәслепки қамақта отырған 6 ай 25 күни шегирилип, өтеў ушын 4 жыл 5 ай 5 күн еркин шеклеў жазасына судланды.

 

Еркинликти шеклеў жазасына судланған А.Нуратдинов, А.Сметуллаев ҳәм А.Турданов суд залында қамақтан азат етилди.

 

Лолагүл Қаллыханова 8 жыл еркинен айырыў жазасына судланып, ЖКның 62-статьясына тийкарланып дәслепки қамақта отырған 6 ай 24 күни тайынланған жазадан шегирилип, өтеў ушын 7 жыл 5 ай 6 күн еркинен айырыў жазасы қалдырылып, ЖКның 72-статьясы қолланылып, жаза 3 жыл мүддети менен шәртли деп белгиленип, суд залында қамақтан азат етилди.

 

Дәўлетмурат Тәжимуратов ЖКның 159-статьясы 4-бөлими, 167-статьясы 3-бөлими «а» бәнти, 243-статьясы, 244-статьясы 3-бөлими ҳәм 244-1-статьясы 3-бөлими «а», «б», «г» бәнтлеринде нәзерде тутылған жынаятларды ислегенликте айыплы деп табылып, ЖКның 59-статьясы тәртибинде 16 жыл еркинен айырыў жазасына судланып, жазаның дәслепки 2 жылын түрмеде, қалған бөлимин қатты тәртипли колонияда өтеў белгиленди.

 

Сондай-ақ, судланғанлар Д.Тәжимуратов, Л.Қаллыханова, А.Турданов, А.Сметтулаев ҳәм Д.Джиемуратовтың айыбынан ЖКның 28,104-статьясы 3 бөлими «а» бәнти, судланғанлар Р.Бекмуратов пенен С.Каиповтың айыбынан ЖКның 104-статьясы 3-бөлими «а» бәнти, судланған А.Нуратдиновтың айыбынан ЖКның 244-1-статьясы 3-бөлими «г» бәнти шығарылды.

 

Буннан тысқары, жүз берген жынаятлар ақыбетинде жеткерилген 6,8 миллиард сумнан артық зыянның 256 миллион сумы қапланғанлығы инабатқа алынып, қапланбаған 6,5 миллиард сумнан артық муғдардағы материаллық зыянларды судланғанлардан солидар тәртипте өндириў, өзлестириў жолы менен талан-тараж етилген 228 миллион сум зыянды судланған Д.Тәжимуратовтан өндириў, судланғанларға тийисли болып жынаят иси шеңберинде хатлаўға алынған мүлклерди зыянды қаплаўға қаратыў белгиленди.

 

Бул ҳүкимнен наразы болған тәреплер Қарақалпақстан Республикасы суды арқалы Жоқарғы судының жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясы апелляция инстанциясына процессуаллық нызамшылықта белгиленген тәртип ҳәм мүддетлерде шағымлар бериўге, прокурор болса протест билдириўге ҳақылы екенлиги мәлим етиледи.

 

Сондай-ақ, жынаят исин тергеў даўамында жол қойылған айырым қәте-кемшиликлер бойынша айрықша  уйғарыў шығарылды.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды

 

Пуқаралық ислери бойынша мүрәжатлар не себептен көбейген?

2022-жыл даўамында Қарақалпақстан Республикасы пуқаралық ислери бойынша судлары тәрепинен физикалық ҳәм юридикалық тәреплердиң ҳуқықлары ҳәм еркинликлерин, нызам менен қорғалатуғын мәплерин суд арқалы қорғаў, әдил судлаўды тәмийинлеў бағдарында бир қанша жумыслар әмелге асырылды. 

 

Атап айтқанда, жыл даўамында судлар өндирисинде биринши инстанция тәртибинде улыўма 30773 ис болып, соннан 27684 ис көрилип тамамланған, 3087 ис кейинги жылға қалдық болып өткен. Олардың улыўма саны өткен жылға салыстырғанда 52,5 процентке көбейген.

 

Сондай-ақ, судлар тәрепинен 2022-жылда 22134 пуқаралық ис көрип тамамланған болып, бул көрсеткиш өткен жылдың сол дәўирине салыстырғанда 21,9 процентке көбейген.

 

– Сондай-ақ, жыл даўамында пуқаралық ислери бойынша судларында жәми 17053 суд буйрығы шығарылған. Бул көрсеткиш те алдынғы жылға салыстырғанда 6,6 процентке көбейген. Әсиресе, мийнет хақы өндириў ҳаққындағы суд буйрықлары 1150 ге, алимент өндириў ҳаққындағы суд буйрықлары 236 ға көбейген,-дейди Қарақалпақстан Республикасы суды баслығының орынбарасы А.Керимбаев.

 

Жыл даўамында судларда көрип тамамланған пуқаралық ислердиң 58,2 процентин питимлер (соннан 9720 ис, 43,9 проценти кредит шәртнамасы менен байланыслы), 18,3 процентин шаңарақ қатнасықлары (соннан 2504 ис, 11,3 проценти некеден ажыратыў менен байланыслы), 9,1 процентин айрықша тәртипте көрилетуғын (соннан 606 ис, 2,7 проценти перзентликке алыў ҳаққындағы), 3,5 процентин мийнет қатнасықлары (соннан 291 ис, 1,3 проценти жумысқа тиклеў, 405 ис, 1,8 проценти мийнет ҳақы өндириўге байланыслы), 2,3 процентин турақ жай (соннан 104 ис, 0,4 проценти өзбасымшалық пенен қурылған қурылысты буздырыўға байланыслы), 1,6 процентин меншик ҳуқықы, 1,3 процентин зыянды өндириў, 1,8 процентин жер менен байланыслы, 0,3 процентин коммуналлық төлемлерди өндириў, 0,6 процентин басқа мазмундағы ислер қурайды.

 

Усы жылда көрилген ислерди өткен жылдың сол дәўири менен салыстырғанда питимлер, шаңарақ қатнасықлары, айрықша тәртипте көрилетуғын ҳәм жер менен байланыслы ислер көбейген болса, турақ жай, мийнет қатнасықлары менен байланыслы ислер бираз азайған.

 

Атап айтқанда, питимлер, соның ишинде кредит шәртнамасы менен байланыслы ислер өткен жылдың усы дәўирине салыстырғанда 23,5 процентке көбейген болып, буған соңғы жылларда банклер тәрепинен көплеп кредитлер берилип атырғанлығы, бирақ оны қайтарыў мәселесинде айырым қарыздарларда қыйыншылықлар болып атырғанлығы, нәтийжеде шәртнама шәртлери ҳәм төлем интизамына әмел етилмей атырғанлығы себеп болған.

 

Сондай-ақ, айрықша тәртипте жүргизилетуғын ислер, соның ишинде юридикалық фактти белгилеў менен байланыслы ислердиң көбейиўине шахстың өлгенлиги өз ўақтында ПҲАЖ уйымында дизимге алынбай қалғанлығы, бул болса ҳәзирги күнде сол шахстың мийрасхорлары тәрепинен мийрасты қабыл етиўге яки оларға ҳәр қыйлы напақалар тайынланыўына тосқынлық етип атырғанлығы себепли бундай фактлердиң суд арқалы тастыйықланыўына, нәтийже судқа мүрәжат етиўшилер санының көбейиўине алып келген.

 

Соның менен бирге, тийисли мәмлекетлик уйымлар ҳәм жуўапкер лаўазымлы шахслар тәрепинен шаңарақларды сақлап қалыў илажларының жетерли дәрежеде алып барылмағанлығы нәтийжесинде некеден ажыратыў ҳаққындағы даўа арзалардың да саны өткен жылға салыстырғанда көбейген.

 

2022-жылы 3677 (3166) некеден ажыратыў ҳаққында даўа қозғатылған ислер көрилип, алдынғы жылға салыстырғанда 22,4 процентке көбейген.

Некеден ажыратылғанлардың көбейиўи тийкарынан Нөкис қаласы, Төрткүл, Әмиўдәрья, Беруний районларында бақланған.

 

Судларға келип түскен даўа арзалар ҳәм тәреплердиң суд мәжилислериндеги түсиндирмелеринен тәреплердиң бириниң басқа турмыс қурғанлығы, тәреплер арасында перзент жоқлығы, тәреплерден бири сырт еллерде жургенлиги, қыянети, шаңараққа ата-ана ҳәм басқалардың араласыўы яки минез-қулқының сәйкес келмеўи, мийнет ҳақы, спиртли ишимликлер ишиў, урыў, турақлы түрде азаплаў, тәреплердиң өз-ара басқа келиспеўшиликлери (ҳүрметсизлик, турақлы түрде урыс-жәнжел), басқа себеплер (кеселлиги, қол көтериў ҳалатлары) ажырасыўына себеп етип көрсетилген.

 

Ал, суд әмелиятының анализи соны көрсетеди, егер бир пуқарадан некеден ажыратыў ҳаққында даўа арза келип түссе, оннан кейин тәреплердиң арасында және бир неше даўлар келип шығады, яғный кейин олардың балаларына алимент өндириў, олар менен көрисип турыў, перзентин өзиниң тәрбиясына алып бериў, дүнья-мүлклерин бөлисиў, турақ жайға киргизиў ҳәм турақ жайдан шығарыў ҳ.т.б. даўа арзалар менен судқа мүрәжат етеди, буған олардың жақын туўысқанлары да қосылып баслайды. Нәтийжеде, пуқаралық ислери бойынша судлардың жүклемеси, яғный судта көрилетуғын ислер артып бара береди.

 

Бул мәселени шешиўдиң жолларынан бири – бул пуқаралық ислери бойынша судларға келип түсип атырған даўа арзалардың санының азайыўына ерисиўимиз керек, деп ойлайман. Мәселен, кредит шәртнамасы бойынша қарыздарлық келип шықпаўының илажларын банклер ҳәм қарыздардың өзи көрип шығыўы керек, қарыздарлықларды өндириўдиң альтернатив усылларынан пайдаланыўы ҳәм тартысты судқа шекем медиатив келисим жоллары менен шешиў, ең баслысы қарыздарларды турақлы дәрамат дәреги менен тәмийинлеў илажлары көрилиўи керек. Соның менен бирге, бул бағдарда кепиллик шәртнамасы дүзилип атырғанда оның ҳуқықый ақыбетлерин кепилге толық түсиндириў керек, себеби олардың көпшилиги судта ис көрилип болғаннан кейин оның ақыбетин түсинип жетпекте. Сондай-ақ, кредит ҳәм кепиллик шәртнамаларындағы қолтаңбалардың қәлбекилестирилген жағдайлары ушырасып, бундай шәртнамалар судлар тәрепинен ҳақыйқый емес, деп табылмақта.

 

Сондай-ақ, ҳәр бир мәҳәлле ҳаял-қызлар комитети менен биргеликте ажырасыў алдында турған шаңарақларды жарастырыў илажларын еле де күшейтиўи керек, бундай шаңарақлардың ислери судқа жетип келмеўи, судқа даўа арза берилген жағдайда олар ҳаққында дәрҳал хабардар болып, шаңарақлардың қайта тиклениўине қаратылған барлық илажларды көриўи тийис болады.

 

Судлар тәрепинен әдил судлаўды әмелге асырыў, судты түп мәнисинде әдиллик қорғанына айландырыў, халық пенен байланысыўдың тиккелей, жүзбе-жүз, ашық формаларын кеңейтип, пуқаралардың бузылған ҳуқық ҳәм еркинликлерин тиклеў бағдарындағы ислер еле де даўам етеди.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды

Судьялар семинар өткерди

Нөкис «Темурийлер мектеби» әскерий-академиялық лицейинде Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик судлары судьяларының қатнасыўында семинар өткерилди.

Онда  Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик судының баслығы А.Нурлипесов, Нөкис районлараралық ҳәкимшилик судының баслығы Б.Досымбетов ҳәм басқалар мәмлекетимизде әмелге асырылып атырған суд-ҳуқық тараўындағы реформалар, атап айтқанда, 2022-жыл 16-декабрь күнги «Өзбекстан Республикасының айырым нызам ҳүжжетлерине қосымшалар  ҳәм өзгерислер киргизиў ҳаққында»ғы Өзбекстан Республикасы Нызамына муўапық Ҳәкимшилик жуўапкершилик ҳаққындағы кодексине киргизилген өзгерис ҳәм қосымшалар ҳаққында кең түрде мағлыўматлар берилди.


Семинарда нызамның мазмун-мәниси терең түсиндирилип, турақлы жасаў орнына ийе болмаған шахсларды реабилитациялаў арқалы оларға ҳуқықый, социаллық, психологиялық, медициналық ҳәм басқа түрдеги жәрдемлерди көрсетиў, сондай-ақ, оларға жәмийетте енгизилген жүрис-турыс нормалары ҳәм қағыйдаларын сиңдириўге қаратылған илажлар атап өтилди. Сондай-ақ, ҳәзирги күнде ишки ислер уйымларының турақлы жасаў орнына ийе болмаған шахсларды реабилитация орайларына жайластырыўы районлараралық ҳәкимшилик судлары тәрепинен көрип шығылмақта.

Районлараралық судлар тек республикамыздың орайларында жайласқанлығы, аймақлардың географиялық жайласыўы бир-биринен қашықлығы ҳәм ишки ислер уйымлары хызметкери усы ис пенен шуғылланыўы даўамында өз хызмет орнын узақ мүддет бос қалдырып атырғанлығы себепли турақлы жасаў орнына ийе болмаған шахсларды реабилитация орайына жайластырыў ҳаққындағы өтиниш хатларды көрип шығыў әмелиятын пуқараларға қолайлылық жаратыў көз-қарасынан қайта көрип шығыў зәрүрлиги келип шықпақта. Сол себепли, усы нызам менен Өзбекстан Республикасының Ҳәкимшилик суд ислерин жүргизиў ҳаққындағы кодексиниң турақлы жасаў орнына ийе болмаған шахсларды реабилитация орайына жайластырыў ҳаққындағы өтиниш хатларды көрип шығыўға байланыслы нормаларды Өзбекстан Республикасының ҳәкимшилик жуўапкершилик ҳаққындағы кодексине өзгерислер ҳәм тийисли ислерди көрип шығыўды ҳәкимшилик судлардан жынаят ислери бойынша районлық ҳәм қалалық судларға өткериў тәртиплери түсиндирилди.

Семинарда қатнасыўшылар тәрепинен нызамшылықтағы реформалардың мазмун-мәнисин кең жәмийетшиликке, сондай-ақ, оқыўшыларға жеткериўде әмелге асырылатуғын жумыслар бойынша пикир-усыныслар билдирилип, қызықтырған сораўларына жуўап алды.

Қарақалпақстан Республикасы суды

Пуқараларды онлайн тәризде қабыллаў өткерилди

Қарақалпақстан Республикасы суды ҳәм Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик судының басшылары тәрепинен физикалық ҳәм юридикалық тәреплерди онлайн тәризде қабыллаў өткерилди.

 

 

Онда пуқаралардың суд қарарларына ҳәм басқа да мәселелерге байланыслы тоғыз  мүрәжат көрип шығылды.

 

 

Соннан, 2 мүрәжат жынаят ислери бойынша, 5 мүрәжат пуқаралық ислери бойынша, 2 мүрәжат ҳәкимшилик ислери бойынша судларға тийисли мүрәжатларды қурайды.

 

Атап айтқанда, Қоңырат районы турғыны К.К исмли пуқара жасап атырған турақ жайды ҳүжжетлестирип алыў бойынша,

 

Қоңырат районы, “Азатлық” МПЖ аймағында жасаўшы С.И исмли пуқара Ҳәкимшилик судының аппеляция тәртибинде мүрәжат етиў мүддетин өткерип алғанлығын, мүддетин тиклеў бойынша,

 

Қоңырат районы  “Үстирт” АПЖ аймағында жасаўшы С.Г исмли пуқара жумысқа тиклеў бойынша сорап мүрәжат етти.

 

 

Қабыллаў даўамында мүрәжатлардың көпшилиги өз орнында шешилип, айырым мүрәжатлар бойынша үйрениў жумыслары алып барылатуғынлығы белгиленип, орынланыўы қадағалаўға алынды.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды

Жынаяттың қайсы түрлери көбейген яки азайған?

 

Қарақалпақстан Республикасындағы жынаят ислери бойынша судлар тәрепинен 2022-жыл даўамында әдил судлаўды әмелге асырыў, пуқаралардың ҳуқық ҳәм еркинликлерин қорғаў бойынша бир қанша илажлар әмелге асырылған. Өткен жыл даўамында 2545 пуқараның қарсысындағы 1969  жынаят иси көрип тамамланып, алдынғы жылдың усы дәўирине салыстырғанда шахслар саны 36,0 процентке, ислер саны 32,9 процентке көбейген.

 

Судланған адамлардың саны 1725 ти қурап, алдынғы жылға салыстырғанда 39,1 процентке көбейген. Бул көрсеткиш Нөкис қаласы, Қоңырат, Хожели, Төрткүл, Беруний, Әмиўдарья ҳәм Шымбай районларында бир қанша артқан.

 

Сондай-ақ, 2022-жылда оғада аўыр жынаятларды ислеп судланған шахслар 74 ти қурап, 37,8 процентке, аўыр жынаятларды ислеп судланған шахслар 657  ни қурап, 32,5 процентке көбейген.

 

– Көрип тамамланған жынаят ислериниң 75,8 процентин қураған 1931 шахсқа жаза тайынлаў менен айыплаў ҳүкими, 7,4 процентин қураған 189 шахсқа жаза тайынланбастан айыплаў ҳүкими шығарылды. Ал, 0,8 процентин қураған 22 шахсқа шәртли жаза тайынланып, қарсысына сынақ мүддети орнатылды, 22,3 процентин қураған 569 шахстың ислери тәреплердиң жарасқанлығы ҳәм исленген жынаятлардың кем әҳмийетлилиги себепли өндиристен қысқартылды,-дейди Қарақалпақстан Республикасы суды баслығының орынбасары, жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясының баслығы Абылай Адилов.

 

Барлық инстанцияларда жәми 31 шахстың қарсысына ақлаў ҳүкимлери шығарылды.

Айыплаў ҳүкими шығарылған ислердиң 25,0 процентин қураған 431  шахсқа еркинен айырыў жазасы, 9,3 процентин қураған 161 шахсқа жәрийма, 0,9 процентин қураған 16 шахсқа мәжбүрий жәмийетлик жумыслар, 32,7 процентин қураған 564 шахсқа дүзетиў жумысы жазасы, 30,7 процентин қураған 529 шаҳсқа еркинликти шеклеў жазалары тайынланды.

 

Көрсеткишлери артқан жынаят түрлери таллап шығылғанда, ҳайўанатлар ямаса өсимликлер дүньясынан пайдаланыў тәртибин бузыў жынаяты 26 шахс тәрепинен исленип 84,6 процентке, тонаўшылық жынаяты 24 шахс тәрепинен исленип 83,3 процентке, намысқа тийиў жынаяты 9 шахс тәрепинен исленип 66,6 процентке, қоспашылық етиў яки зинахана сақлаў жынаяты 70 шахс тәрепинен исленип 48,5 процентке, басқалардың мүлкин өзлестириў яки растрата жолы менен талан-тараж етиў жынаяты 320 шахс тәрепинен исленип 48,1 процентке, алдаўшылық жынаяты 418 шахс тәрепинен исленип 39,4 процентке, нәшебентлик пенен байланыслы жынаятлар 71 шахс тәрепинен исленип 33,8 процентке, транспорт ҳәрекети қағыйдаларын бузыў жынаяты 532 шахс тәрепинен исленип 14,1 процентке, урлық жынаяты 369  шахс тәрепинен исленип 9,4 процентке көбейген.

 

Буннан тысқары, судлар тәрепинен өткен жыл даўамында коррупцияға байланыслы жәми 397 шахстың қарсысындағы 232 жынаят иси көрилип, бул көрсеткиш алдынғы жылдың усы дәўири менен салыстырғанда 108 шахсқа яки 27,2 процентке көбейген.

 

Усы дәўирде коррупцияға байланыслы жынаятлардың жүз бериўиниң алдын алыў мақсетинде кәрхана, мәкеме ҳәм шөлкемлердиң қарсысына 149 айрықша уйғарыўлар шығарылған.

Соның менен бирге, айырым жынаят түрлери азайды.
Атап айтқанда, қастан адам өлтириў жынаяты 41,6 процентке, басқыншылық жынаяты 33,3 процентке, бийзарылық жынаяты 26,4 процентке азайды.

Бирақ өткен жылдың усы дәўири менен салыстырғанда ҳаял-қызлар тәрепинен 345 жынаят исленип 43,7 процентке, жаслар тәрепинен 831  жынаят исленип 17,0 процентке, жас өспиримлер тәрепинен 64 жынаят исленип 45,3 процентке көбейгени ашынарлы жағдай болып есапланады.

 

Хаял-қызлар тәрепинен исленген жынаятлардың басым көпшилигин алдаўшылық, пара бериў, өзлестириў яки растрата жолы менен талан-тараж етиў, урлық пенен байланыслы жынаятлар қурайды. Ал, жаслар тәрепинен исленген жынаятлардың басым көпшилигин жол ҳәрекети қәўипсизлиги қағыйдаларын бузыў, урлық, алдаўшылық, бийзарылық, жас өспиримлер тәрепинен исленген жынаятлардың басым көпшилигин урлық, жол ҳәрекети қәўипсизлиги қағыйдаларын бузыў жынаятлары қурайды.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды тәрепинен Мәҳәлле ҳәм шаңарақты қоллап-қуўатлаў министрлиги ҳәм Жаслар агентлиги менен дүзилген Меморандумларға тийкарланып Мәҳәлле ҳәм шаңарақты қоллап-қуўатлаў министрлиги тәрепинен берилген 11, жаслар агентлиги тәрепинен берилген 9 кепиллик хатлары тийкарында судланыўшыларға еркинен айырыў менен байланыслы болмаған жеңилирек жаза түрлери қолланылды.

 

2022-жыл даўамында Қарақалпақстан Республикасы судының жынаят ислери бойынша апелляция судлаў коллегиясында 503 шахстың қарсысындағы жынаят ислери көрип шығылып, бул көрсеткиш өткен жылға салыстарғанда 3,7 процентке көбейген.

Жынаят ислери бойынша район (қала)лық судлар тәрепинен 2022-жыл даўамында жәми 29343 шахстың қарсысына 26185 ҳәкимшилик ҳуқықбузарлық ҳаққындағы ислер көрип тамамланған. Соннан, 21034 шахстың қарсысына 18816 ис бойынша ҳәкимшилик жаза шарасын қолланыў ҳаққында қарарлар шығарылған болса, 8309 шахстың қарсысындағы 7369 ис өндиристен қысқартылған.

 

Жаза тайынланып қарар шығарылған шахслардың 33,7 процентине ҲЖҳКниң 33-статьясы қолланылып, айыпланып атырған статьясы санкциясында көрсетилген жазадан жеңилирек жаза шаралары қолланылды.

Усы дәўирде көрип тамамланған ҳәкимшилик ҳуқықбузарлық ҳаққындағы ислер бойынша сорастырыў уйымлары тәрепинен жол қойылған қәте-кемшиликлерди сапластырыў ҳәм ҳуқуқбузарлықлардың алдын алыў бойынша 1050 усыныс шығарылды.

Судлар тәрепинен көрилген жынаят ислериниң 43,1 проценти, ҳәкимшилик ҳуқықбузарлық ҳаққындағы ислердиң 38,9 проценти  көшпели суд мәжилислеринде көрилди.

Сондай-ақ, судлар тәрепинен жынаятлардың себеплери ҳәм оны келтирип шығарған жағдайлар үйренилип, анықланған кемшиликлерди сапластырыў мақсетинде 1529 айрықша уйғарыўлар шығарылды ҳәм тийислилиги бойынша кәрхана, мәкеме, шөлкемлерге ҳәм басқа да өзин-өзи басқарыў уйымларына жиберилди.

 

Буннан тысқары, жынаят ислери бойынша судлар тәрепинен халықтың ҳуқықый мәдениятын арттырыў, ҳуқықбузарлықтың алдын алыў мақсетинде кәрхана, мәкеме, шөлкемлерде, оқыў орынлары ҳәм халық арасында улыўма 1317 мәрте ушырасыў ҳәм сәўбетлесиўлер өткерилген. Сондай-ақ, ғалаба хабар қуралларында улыўма 1185, соннан телевидениеде 192, радиода 110, газета ҳәм журналларда 97, веб-сайтларда 786 мәрте көрсетиў ҳәм еситтириўлер таярланып, мақалалар жарияланды.

 

2022-жыл даўамында физикалық ҳәм юридикалық шахслар тәрепинен келип түскен 2521 мүрәжат үйренип шығылып, соннан 93 мүрәжат қанаатландырылды, 2420 мүрәжат ийелерине тийисли түсиниклер берилди.

 

Буннан тысқары, жынаятшылық ҳәм ҳуқықбузарлықлардың алдын алыўда, ислерди дәслепки тергеў дәўиринде ҳәм судта көриўде жиберилип атырған қәте-кемшиликлерди анықлаў, оларды сапластырыў ҳәм келешекте болдырмаў, суд тәжирийбесин қәлиплестириў мақсетинде 163  улыўмаластырыўлар өткерилип, анықланған кемшиликлерди сапластырыў мақсетинде тийисли кәрхана, мәкеме ҳәм шөлкемлерге 159 усыныс киргизилди.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды

Судлардың жыл даўамындағы жумыслары туўралы мағлыўмат берилди

Қарақалпақстан Республикасы судында ғалаба хабар қураллары хызметкерлери ушын республикамыз судларында өткен 2022-жыл даўамында әдил судлаўды тәмийинлеў, пуқаралардың ҳуқық ҳәм еркинликлерин қорғаў бойынша әмелге асырылған жумыслардың жуўмағына бағышланған баспасөз конференциясы болып өтти.

Қарақалпақстан Республикасы суды баслығы К.Тарихов конференцияны кирис сөз бенен ашып, Өзбекстан Республикасы Президентиниң «Әдил судлаўға ерисиў имканиятларын және де кеңейтиў ҳәм судлар жумысының нәтийжелилигин арттырыўға байланыслы қосымша илажлар ҳаққында»ғы, «Әдил судлаў жумысын әмелге асырыўды нәтийжели шөлкемлестириў бойынша қосымша илажлар ҳаққында»ғы пәрманы ҳәм мәмлекетимизде әмелге асырылып атырған суд-ҳуқық тараўындағы реформалардың мазмун-мәниси ҳаққында кең түрде мағлыўмат берди.

Қарақалпақстан Республикасы Ҳәкимшилик судының баслығы А.Нурлипесов, Қарақалпақстан Республикасы суды баслығының орынбасары, жынаят ислери бойынша судлаў коллегиясының баслығы  А.Адилов,  Қарақалпақстан Республикасы судының пуқаралық ислер бойынша судлаў коллегиясының баслығы А.Керимбаев, экономикалық ислер бойынша судлаў коллегиясының баслығы Б.Қтайбековлар өткен жыл даўамында әмелге асырылған жумыслар бойынша мағлыўмат берди.

Атап өтилгениндей, пуқаралардың ҳуқық ҳәм еркинликлерин тәмийинлеў бағдарында өткен жыл даўамында жынаят ислери бойынша судлар тәрепинен 2545 жынаят иси көрилип, алдыңғы жылдың усы дәўирине салыстырғанда 36 процентке көбейген. Усы дәўирде 1725 адам судланған. Бул көрсеткиш Нөкис қаласы, Қоңырат, Төрткүл, Әмиўдәрья, Шымбай, Хожели ҳәм Берунийрайонларында бир қанша артқан.

Пуқаралық ислери судлары тәрепинен өткен жыл даўамында шаңарақ қатнасықлары менен байланыслы 4058, келисимлер менен байланыслы даўлар бойынша 12901, айрықша тәртипте көрилетуғын 2021, мийнет қатнасықлары менен байланыслы 784, турақ жай менен байланыслы 512, зыянды өндириў менен байланыслы 299, коммуналлық төлемлерди өндириў бойынша 77, жер менен байланыслы 403, басқа мазмундағы мәселелер бойынша 145 ис көрилген. Ал, экономикалық судлар тәрепинен жыл даўамында исбилерменлер ҳәм хожалық жүргизиўши субъектлерден келип түскен 10135 даўа арза көрилген болып, соннан  8346 даўа арза қанаатландырылған.



Илажда ғалаба хабар қураллары менен суд уйымларының бирге ислесиўи мәселелери бойынша пикир-усыныслар билдирилип, қатнасыўшылар өзлерин қызықтырған сораўларға жуўап алды.

 

Қарақалпақстан Республикасы суды

Гендер теңлигин тәмийинлеў мәселеси мәмлекет сиясаты дәрежесине көтерилди

 

Конституциямызда барлық пуқаралар бирдей ҳуқық ҳәм еркинликлерге ийе болып, жынысы, миллети, тили, дини, социаллық келип шығыўы, исеними, шахсы ҳәм социаллық жағдайына қарамастан, нызам алдында тең екенлиги белгилеп қойылған.

Өзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетиниң 2018 жылы
20-октябрь күни 841-санлы «2030-жылға шекем болған дәўирде турақлы раўажланыў тараўындағы миллий мақсет ҳәм ўазыйпаларды әмелге асырыў ис-иләжлары ҳаққында»ғы қарары қабыл етилип, бул қарар менен Бирлескен Миллетлер Шөлкеминиң Бас Ассамблеясының 2015-жылдың сентябринде Турақлы раўажланыў бойынша өткерилген саммитинде қабыл етилген
70-санлы резолюциясына муўапық, сондай-ақ, 2030-жылға шекем болған дәўирде БМШ Глобал күн тәртибиниң Турақлы раўажланыў мақсетлерин избе-изликте әмелге асырыў бойынша системалы ислерди шөлкемлестириў мақсетинде 2030-жылға шекем болған дәўирде турақлы раўажланыў тараўындағы Миллий мақсет ҳәм ўазыйпалар тастыйықланды.

Соның менен бирге 5-мақсет ретинде «Гендер теңликти тәмийинлеў ҳәм барлық ҳаял-қызлардың ҳуқық ҳәм имкәниятларын кеңейттириў» белгиленип, бул мақсетти әмелге асырыўға байланыслы тоғыз ўазыйпа ислеп шығылды.

Бесинши мақсеттиң ўазыйпасына муўапық, 2030-жылға келип барлық ҳаял-қызларға қарата кемситиўлердиң ҳәр қандай формасына шек қойыў, сиясий, экономикалық ҳәмде социаллық турмыста қарарлар қабыл етиўдиң  барлық дәрежелеринде ҳаяллардың толық ҳәм нәтийжели қатнасын ҳәмде жетекшилик етиў ушын тең имкәниятларды тәмийинлеў зәрүр.

Соңғы жылларда гендер теңликти тәмийинлеў, ҳаяллардың социаллық ҳәмде сиясий турмысындағы ролин асырыў бойынша ислер бир неше жөнелислерде алып барылмақта:

-ҳаяллар ҳуқықлары ҳаққындағы нызам ҳүжжетлерин жеделлестириў,

-ҳаялларды қорғаўдың институционал тийкарларын жеделлестириў,

-халықтың гендер теңлик ҳәм ҳаяллар ҳуқықлары ҳаққындағы хабардарлығын асырыў.

Президентимиз Шавкат Мирзиёев Мирамонович 2019-жылы июнь айында Олий Мажлис Сенатындағы сөзинде «Мени адамларымыздың санасындағы пайда болған стереотип көп ойландырады. Әдетте биз ҳаялды алды менен ана, шаңарақ уйытқысы, қорықшысы сыпатында ҳүрмет етемиз. Бирақ бүгун ҳәр бир ҳаял әпиўайы гүзетиўши емес, бәлким мәмлекетимизде әмелге асырылып атырылған демократиялық өзгерислердиң актив ҳәм дөретиўши қатнасыўшысы болыўы керек» деген еди. Сол күни Президенттиң усынысына муўапық, мәмлекет тарийхында биринши мәртебе Сенат баслығына ҳаял адам сайланды.

Өзбекстан Республикасының 2019-жылы 3-сентябрь күни қабыл етилген «Ҳаял-қызлар ҳәм ерлер ушын тең ҳуқық ҳәм имкәниятлар кепилликлери ҳаққында»ғы  нызамы менен миллий нызамшылығымызда биринши мәретебе «гендер», «гендер статистикасы», «гендер-ҳуқықый экспертиза», «жынсы бойынша тиккелей кемситиў», «жынсы бойынша қыя кемситиў» түсиниклери пайда болды.

Бул нызам менен «гендер» түсинигине төмендегише тәрийп берилди.

Гендер – бул ҳаял-қызлар ҳәм ерлер ортасындағы қатнасықлардың жәмийет өмири ҳәм искерлигиниң барлық тараўларында, атап айтқанда сиясат, экономика, ҳуқық, идеялогия ҳәм мәденият, билимлендириў
илим-пән тараўларында сәўлеленетуғын социаллық тәрепи.

Бул нызам мәмлекетимизде ҳаял-қызлар ҳәм ерлерге тең ҳуқық ҳәм имкәниятларды тәмийинлеўге қаратылған жоқары юридикалық күшке ийе ҳүжжет болып, усы тараўдағы мәмлекетлик сиясаттың тийкарғы жөнелислерин, мәмлекетлик басқарыў механизмлери сыяқлы мәселелерди ҳәм белгилейди.

Өзбекстан Республикасының 2019 жылы 3-сентябрь куни қабыл етилген «Ҳаял-қызларды басым ҳәм зорлықтан қорғаў ҳаққында»ғы нызам менен зорлық, жынысый зорлық, физикалық зорлық, экономикалық зорлық, руўхый зорлық түсиниклерине түсиндирмелер берилди.

Зорлық- бул бир шахыстың екинши бир шахысқа қарата қастан физикалық, руўхый, жынысый ямаса экономикалық тәсир өткериў ямаса бундай тәсир өткериў шараларын қоллаў менен қорқытыў арқалы оның мири, ден-саўлығы, жынысый қол қатылмаслығы, абырайы, қәдир-қымбаты ҳәм оның назым менен қорғалатуғын басқа да ҳуқық ҳәм еркинликлерине қәўип туўдыратуғын нызамға қайшы ҳәрекет, ҳәрекетсизлик болып есапланады.

Бул нызам менен миллий нызамшылығымызға қорғаў ордери, яғный басым ҳәм зорлықтан жәбирлениўшиге мәмлекет қорғаўын усыныўшы, ҳаял-қызларға басым өткерип атырған ямаса оларға қарата зорлық ислеген шахсқа ямаса шахслар топарына қарата усы нызамда белгиленген тәсир шарасын қолланыўға себеп болыўшы ҳүжжет, бул ҳүжжетти бериў тәртиплери еңгизилди.

Гендер теңлик бойынша институционаллық ис-иләжларға келетин болсақ, ҳәзирги ўақытта Өзбекстан Республикасы Олий Мажлиси Сенатының қурамында ҳаяллар ҳуқықларын тәмийинлеў ҳәм кемситиўдиң ҳәр қандай формасын сапластырыў бойынша миллий нызамшылықты ҳалық аралық стандартларды муўапықластырыў менен шуғылланыўшы ҳаял-қызлар ҳәм гендер теңлик мәселелери комитети шөлкемлестирилди.

Буннан басқа, зорлықтан жәбир көрген шахсларды реабилитация етиў ҳәм адаптация, өз жанына қастыянлық етиўдиң алдын-алыў Республикалық орайы, Ҳаял қызлар исбилерменлик орайлары шөлкемлестрилди.

Соңғы жылларда гендер теңлигин тәмийинлеў мәселеси мәмлекет сиясаты дәрежесине көтерилди ҳәм бул мәмлекетимиздиң инсан ҳуқықлары тараўындағы жедел қәдемлериниң бири болды.

Қабыл етилген нызамлар алдағы ўақытта елимиздиң раўажланыўына үлесин қосыўшы тарийхый ҳужжетлер болды десек қәтелеспеймиз.


Руслан Жумабаев,

Нөкис районлараралық

ҳәкимшилик суды судьясы 

Әдил судлаў сыпатын асырыў жолында

Соӊғы жылларда суд-ҳуқық тараўындағы әмелге асырылып киятырған реформалар – суд ҳәкимиятының ғәрезсизлигин сондай-ақ, судлар жумысында ашықлықты тәмийинлеў менен бир қатарда пуқара ҳәм исбилерменлердиң ҳуқықлары менен нызамлы мәплерин қорғаў кепилликлерин күшейтиў имканиятын берип келмекте.

Соның менен бирге «Жаңа Өзбекстан – жаңа суд» принципи шеңберинде халықтың әдил судлаўға ерисиў имканиятларын және де кеңейтиў ушын суд-ҳуқық системасын реформалаўды жеделлестириў ҳәм тараўға алдағы халықаралық стандартларды енгизиўди талап етпекте.

Мине усыған көре Өзбекстан Республикасы Президентиниӊ 2023-жыл16-январь күни 11-санлы Пәрманы қабыл етилип, усы Пәрмән менен «2023-206-жылларға мөлшерленген суд тараўын сыпат тәрепинен жаӊа басқышқа алып шығыўдыӊ қысқа мүддетли СТРАТЕГИЯСЫ» тастыйықланды.

Усы Стратегияда судлардыӊ бир қатар тийкарғы ўазыйпалары белгиленип, бул ўазыйпаныӊ бири Әдил судлаў сыпатын түптен асырыў болып есапланады.

Яғный,

судларда ис жүритиў сапасын еледе асырыў иләжлерин көриў,

Жоқарғы суд инстанцияларыныӊ суд қарарларын қайта көриўде санлы технологиялардан пайдаланыў имкәниятларын кеӊейтириў, халық ушын түсиникли ҳәм қолай, сондай-ақ төменги суд инстанциялары қәтелерин өз ўақтында туўырлаўға көмек бериўши механизмлерди жолға қойыў,

Аймақларда халық санынан келип шығып, судьялық штат бирликлери санын басқышпа-басқыш асырып барыў,

Судьялардыӊ қәнийгелесиўи талап етилетуғын түрдеги ислер бойынша қәнийгелестирилген судьялар корпусын кеӊейтириў иләжлерин көриў,

Суд ислерин көриўде бирден-бир суд әмелиятын тәмийинлеў ушын зәрүр болған иләжлерди көриў бойынша ўазыйпалар белгиленди.

Буннан тысқары, суд процесслери ҳәм суд қарарлары жүзесинен жәмийетшилик арасында туўры ҳәм қалыс пикирлерди пайда етиў бойынша – судлар искерлиги менен байланыслы түрли дереклерден жәрияланған қалыс болмаған ҳәм бир тәреплеме берилген мағлыўматлар бойынша тезлик пенен мүнәсийбет билдириўди жолға қойыў белгиленбекте.

Бул ўазыйпалар пуқаралар ҳәм юридикалық шахслар арасында, әсиресе халық арасында судлардыӊ абыройын түсириўге қылынған ҳәрекетлердиӊ алдын алыўға, олардыӊ судларға болған исенимин еледе күшейтириўге жәрдем береди.

 

Бекбаулы Досымбетов,

Нөкис районлар аралық ҳәкимшилик суды баслығы 

Спиртли  ишимликлер ишиўге әдетленген ҳаялға суд қарар етеди

Халқымыз әзелден гөззаллық тымсалы болған әдиўли аналар, ҳаял-қызларға айрықша ҳүрмет көрсетип, оларды пидайылық ҳәм мийрим-шәпәәт, өмир даўамшылары, өзгеше нәзиклик пенен гөззаллықты өзлеринде жәмлеген әжайып жаратылыс сыпатында тәрийплеп келген.

Мәмлекетимизде сондай ҳаял-қызлар бар шаңарақ уйытқысы болып, перзентлер тәрбиясына айрықша итибар қаратыў менен бирге, жәмийеттеде өз орнына ийе, үлги алыўға ылайықлы.

Деген менен жәмийетимизде өмирден алжасқан, турақлы мақсети жоқ, спиртли ишимлик ишип келип, үйиниң тынышлығын бузатуғын, ҳаял атына дақ түсирип киятырған ҳаял-қызларымызда ушырасады.

Пуқара З.Ж көп ўақытлардан берли ишиўшиликке берилип, ҳәр дайым үйине келип, иниси ҳәм келини менен жәнжеллесип, шаўқым шығарып, шаңарақтың берекетин қашырып келген.

Иниси О.Ж: -Әжапа жасыңызда бир жерге келип қалды, енди ишиўшиликти тоқтатың, тыныш жасайық, мениң перзентлеримде үлкейип, есейип қалды,- деген гәплерине де пәрўа етпестен, спиртли ишимлик ишип келип, әдеттегидей жәнжел шығарыўды даўам етти.

Илажсыз қалған иниси Кегейли районы ишки ислер бөлими баслығы атына арза менен мүрәжәәт етип, арзасында әжапасы З.Жның спиртли ишимлик ишкенди қоймай атырғанлығын, әжапасын  мәжбүрий түрде емлениўге жибериўди сораған.

Суд мәжилисинде пуқара О.Жның Кегейли районы ишки ислер бөлими баслығы атына жазған арзасын қуўатлап, әжапасы З.Ж кейинги ўақытлары кѳп спиртли ишимлик ишип жүргенлигин, спиртли ишимлик ишип келип үйинде тынышлығын бузатуғынын, сол себепли оны мәжбүрий түрде емлениўге жибериўди баян етип көрсетпе берди.

Суд мәжилисинде З.Жда ҳәзирги ўақытта спиртли ишимликти көп ишип жүргенлигин, өзлигинен қоя алмаслығын, мәжбүрий емлениўге жибериўге қарсы емеслигин айтып өтти.

Сондай-ақ, амбулатор тәртипте өткерилген суд-наркологиялық экспертизасының 2023-жыл 11-январь күнги жуўмағында, пуқара З.Ж алкоголизмниң 2-басқышында екенлиги, мәжбүрий түрде медициналық емлеў шаралары қолланыўға мүтәж екенлиги көрсетилген.

Суд, жоқарыдағыларға тийкар, пуқара З.Жны алкоголизмнен мәжбүрий емлениўге жибериўди лазым табады.

Себеби, Өзбекстан Республикасы 2020-жыл 27-октябрь күнги ӨРН-644-санлы «Наркологиялық кеселликлер профилактикасы ҳәм оларды емлеў ҳаққында»ғы нызамының 7-статьясы талабына көре, Өзбекстан Республикасы ишки ислер министрлиги ден-саўлықты сақлаў уйымлары ҳәм мекемелериниң жуўмақлары тийкарында наркологиялық кеселликлерге шалынған шахсларды профилактикалық есапқа алыўды әмелге асырады, наркологиялық кеселликлерге шалынған шахсларды мәжбүрий емлеўге жибериў ушын ҳүжжетлердиң рәсмийлестирилиўин тәмийнлейди, сондай-ақ усы шахсларды судтың нызамлы күшине кирген қарары тийкарында наркология мекемелерине алып барыўға көмеклеседи.

Суд, пуқара З.Жны алкоголизм кеселлигине қарсы мәжбүрий түрде емлеў ушын Республикалық наркология диспансерине жибериўди сораған Кегейли районы ишки ислер бөлими баслығы тәрепинен киритилген усынысты қанаатландырыўды лазым тапты.

Пуқара З.Ж Республикалық наркология диспансеринде емленип келип, өмириниң қалған жағында, мәмлекетимизде ҳаял-қызларға жаратылып атырған кең көлемли имканиятлардан үнемли пайдаланып, өмирде өз орнына ийе болыўына исенимимиз кәмил.

 

Райса Бекмуратова,

Жынаят ислери бойынша

Кегейли районы судының баслығы

 

Skip to content