Орынларда өткерилип атырған көшпели қабыллаўлар халықтың дәртин тыңлаў, олардың машқалаларын унамлы шешиўде күтилген нәтийжелерди бермекте.

Шымбай районы балалар музыка ҳәм көркем өнер мектеби имаратында Қарақалпақстан Республикасы суды ҳәм Қарақалпақстан Республикасы ҳәкимшилик судының басшылары  тәрепинен Шымбай, Кегейли, Қараөзек, Тахтакөпир районы пуқаралары ушын  көшпели қабыллаў өткерилди.

Қабыллаўда суд қарарларының орынланыўы, наразылық билдириў, алимент мәселеси, ажырасыў, қарызын өндириў, кредит, турақ жай, жәрдем пул алыў ҳәм басқа да мәселелер бойынша 60 қа шамалас мүрәжат көрип шығылды.

Атап айтқанда, Қараөзек районынан А.Ташкараев үйи кадастрдан өткенлиги, бирақ ҳәким тәрепинен қарар шығарылмай атырғанлығын, Шымбай районынан Б.Камалова «Қишлоққурилиш банк» АКБ тәрепинен турақ жай бойынша биреў өзиниң атынан кредит алғанынан наразылығы, және усы районнан Б.Ережепов балаларына жәрдем пул берилмей атырғанлығын мәлим еткен. Р.Исмайлова студент қызының контракт пулын төлеў мәселесинде жәрдем сораған. Ал, Кегейли районынан Н.Азизов ҳәким жәрдемшиси менен биргеликте ЖШЖ ашқанын, бирақ ҳәким жәрдемшиси жумыстан кеткенннен соң ЖШЖ 6 ай ҳәрекетсиз турғаныны ушын салық қарыздарлығы шығып, оны өндириў ушын МОБ қа жиберилгенинен наразы екенин билдирди.

Көрилген мәселелердиң айырымлары өз орнында шешилип, айырымларына тийисли мәсләҳәтлер берилди.

Қарақалпақстан Республикасы суды

Өзбекстан Республикасы ҳәкимшилик суд ислерин жүргизиў ҳаққындағы кодексиниң 4-статьясына муўапық, ҳәр қандай мәпдар шахс өзиниң бузылған яки тартысып атырған ҳуқықларын ямаса нызам менен қорғалатуғын мәплерин қорғаў ушын ҳәкимшилик судына (судқа) мүрәжат етиўге ҳақылы.

Усы кодекстиң 128-статьясында «Арза (шағым) судқа жазба түрде бериледи. Оған арза бериўши яки оның ўәкили тәрепинен қол қойылады. Арзада (шағымда) арза (шағым) берилип атырған судтың атамасы, исте қатнасыўшы шахслардың фамилиясы, аты ҳәм әкесиниң аты, жайласқан жери (почта мәнзили) яки жасаў орны, арыз етилген талапларға тийкар болған жағдайлар (егер олар бар болса), арыз етилген талаплардың тийкарларын тастыйықлаўшы дәлиллер көрсетилиўи керек. Сондай-ақ, арза бериўшиниң нызам ҳүжжетлерине тийкарлап келтирген талаплары, талап бир неше жуўапкерге қаратылган болса, олардың ҳәр бирине байланыслы талаплар, қосымша етилип атырған ҳүжжетлердиң дизими, арзада (шағымда) арза бериўшиниң яки оның ўәкилиниң телефон, факс номерлери, электрон мәнзили көрсетилиўи мүмкин, деп белгиленген.

Арза бериўши арза менен мүрәжат еткенде усы Кодекстиң 130-статьясына муўапық, арзаға (шағымға) белгиленген тәртипте ҳәм муғдарда мәмлекетлик бажы пулы төленгенлигин, егер усы түрдеги ислер ушын нызамда нәзерде тутылған болса, белгиленген тәртипте ҳәм муғдарда почта қәрежетлери төленгенлигин, арзаның (шағымның) ҳәм оған қосымша етилген ҳүжжетлердиң көширме нусқалары жуўапкерге ҳәм үшинши шахсларға жиберилгенлигин, арыз етилген талапларға тийкар болған жағдайларды тастыйықлаўшы ҳүжжетлер қосымша етиледи. Сондай-ақ, арзаға (шағымды) қол қойыў ўәкиллиги, егер оған ўәкил тәрепинен қол қойылған болса, деп белгиленген.

Егер арза бериўши Өзбекстан Республикасы ҳәкимшилик суд ислерин жүргизиў ҳаққындағы кодексиниң 134-статьясы талапларына әмел етпегенде «Судья арзаны (шағымды) ҳәм оған қосымша етилген ҳүжжетлерди төмендеги жағдайларда қайтарады. Яғный, егер арзаның (шағымның) усы Кодекстиң 128-статьясында белгиленген түри ҳәм мазмунына әмел етилмеген, жуўапкер ҳәм үшинши шахсларға арзаның (шағымның) ҳәм оған қосымша етилген ҳүжжетлердиң көширме нусқалары жиберилгенлигин тастыйықлаўшы дәлийллер берилмеген болса қайтарады. Сондай-ақ, мәмлекетлик бажы ҳәм почта қәрежетлери белгиленген тәртипте ҳәм муғдарда төленгенлигин тастыйықлаўшы ҳүжжетлер берилмеген болса, мәмлекетлик бажы төлеўди кешиктириў, бөлип-бөлип төлеў мүмкин екенлиги нызамда нәзерде тутылған жағдайларда болса, бул ҳаққында өтиниш хаты болмаса ямаса өтиниш хаты қанаатландырылмаған болса, деп белгиленген.

Руслан Жумабаев,

Нөкис районлараралық ҳәкимшилик суды судьясы.

Халқымыз әзелден перзент тәрбиясына айрықша итибар қаратып, олардың әдепли, өнерли ҳәм оқымыслы инсанлар болып жетилисиўи ушын қолайлы шараятлар жаратып берген. Бирақ, соңғы жыллары шаңарақлардағы келиспеўшиликлер себепли жүз берип атырған ерли-зайыплылардың ажырасыўлары перзент тәрбиясында айырым олқылықлардың пайда болыўына себеп болмақта.

Өзбекстан Республикасы Ҳәкимшилик жуўапкершилик ҳаққындағы кодексиниң 47⁴-статьясында, материаллық жәрдемге мүтәж ержетпеген яки мийнетке жарамсыз шахсты материаллық тәмийинлеўден бас тартыў ямаса оларды материаллық жақтан тәмийинлеў ушын судтың шешиўши қарарына яки суд буйрығына тийкарланып өндирилиўи тийис болған пул қаржысын еки айдан артық мүддет даўамында төлемеў, ҳәкимшилик жуўапкершиликке себеп болатуғынлығы көрсетилген.

Лекин, тилекке қарсы өз перзентиниң тәрбиясы ҳәм камалға келиўи ушын тийисли төлемлерди төлемей жүрген пуқараларымыздың жәмийетимиз арасында барлығы көпшиликти таң қалдырады.

Жақында республикамыздың әмелдеги нызамшылығына бойсынбастан суд қарары менен өндирилиўи белгиленген алимент напақа пулларын төлеўден бас тартып жүрген еки пуқараның иси жынаят ислери бойынша Елликқала районлық суды тәрепинен Елликқала районлық Ишки ислер бөлими имаратында өткерилген көшпели суд мәжилисинде көрип шығылды.

Мәжилисте ис ҳалатлары толық үйренилип, тәреплердиң пикирлери тыңланды ҳәм алимент напақаларын төлеўден билқастан бас тартып жүрген пуқаралар Б.К ҳәмде С.Ф ҳәкимшилик жуўапкершилик ҳаққындағы кодекстиң 47⁴-статьясы менен айыпкер деп табылып, оларға усы статьяда нәзерде тутылған 15 сутка ҳәкимшилик қамаққа алыў жазасы тайынланды.

Өзбекстан Республикасы Конституциясының 64-статьясында ата-аналар өз перзентлерин ержеткенге шекем бағыў ҳәм тәрбиялаўға мәжбүр екенлиги атап көрсетилген.

Солай екен, перзент тәрбиясына жуўапкершилик пенен қараў, оларды материаллық жақтан тәмийинлеў ҳәр бир ата-ананың жуўапкерли ўазыйпасы есапланады. Келешегимиз болған жас әўлад тәрбиясына бийпәрўа болмаўымыз тийис.

Жынаят ислери бойынша

Елликқала районлық судының баслығы.

Қарақалпақстан Республикасы суды

Хожели районындағы Пәрўаз МПЖ имаратында, «Мениң мәҳәллем мениң судьям» атамасында алдаўшылық жынаяты бойынша көшпели суд мәжилиси өткерилди.

Мәжилисте Жынаят ислери бойынша Хожели районы судының баслығы И.Алланиязов, ИИБ профилактика инспекторы А.Тилеўмуратов ҳәм басқалар жынаятшылық, атап айтқанда, бала саўдасы жынаятының алдын алыў ҳәм зорлықтан жәбирленген ҳаял-қызларды қоллап-қуўатлаў ҳаққында түсиниклер берип өтти.

Көшпели судта Жынаят ислери бойынша Хожели районы судының баслығы И.Алланиязов тәрепинен алдаўшылық жынаятын ислеген А.Б.ға қарата топланған жынаят иси көрип шығылды.

Суд мәжилисине усы аймақ турғынлары, судланыўшының туўған-туўысқанлары, алдын судланған пуқаралар, сондай-ақ, районлық ишки ислер бөлиминиң профилактикалық есабына алынған пуқаралар қатнасты.

Пуқара А.Б. өзиниң аталас жеңгеси Б.Р.ды  оның атына банктен 30 миллион сум кредит шығарып бериўин айтып алдап, оның исениминен қастан пайдаланып, жеңгесиниң паспортын, ИНН санын, пластик картасын алып, оның электрон имзасынан пайдаланып, банктен пул шығарып алады. Бирақ, банктен ажыратылған 30 миллион сум пулды жеңгесине берместен, өз мәпине жумсайды.

Судта жәбирлениўши Б.Р. өзине келтирилген зыян судланыўшы (қәйни) тәрепинен толық қапланғанын, ол кеширим сорағанын, оған кеширим бергенин, ҳәзирги ўақытта өз-ара жарасып кеткенин билдирип, судланыўшыға қарата жынаят исин жарасыў мүнәсибети менен жуўмақлаўды сорады.

Судта судланыўшы А.Б. қылмысынан пушайманлығын билдирип, жәбирлениўшиге келтирилген зыянды толық қаплап бергенин, жәбирлениўши оған кеширим бергенин билдирип, исти жарасыў мүнәсибети менен жуўмақлаўға қарсылығы жоқлығын билдирди.

Сонлықтан ис, суд тәрепинен Жынаят кодексиниң 66¹-статьясы (тәреплердиң жарасқанлығы мүнәсибети) менен өндиристен қысқартылды.

Ушырасыўда қатнасыўшылар усындай көшпели ашық суд мәжилислериниң тәрбиялық әҳмийети ҳаққында пикир-усыныслар билдирип, өзлерин қызықтырған сораўларға жуўап алды.

Жынаят ислери бойынша Кегейли районы судының баслығы Р.Бекмуратованың басшылығында көшпели ашық суд өткерилди.

Онда дәслепки тергеў уйымы тәрепинен Өзбекстан Республикасы Жынаят кодексиниң 266-статьясы 2-бөлими менен айыпланған И.Б.ның қарсысына топланған жынаят иси көрип шығылды.

Суд мәжилисинде анықланған жағдайларға қарағанда, И.Б. 2022-жыл 15-декабрь күни саат 18:00 де өзиниң басқарыўында болған, пуқара Д.А.ға тийисли «Дамас» маркалы автомашинасын исеним хаты ҳәм қамсызландырыў полиси арқалы «Нөкис-Шымбай-Тахтакөпир» асфальт жолының Кегейли районы Жүзимбағ АПЖ аймағынан өтип турған 27-28 километринде «Жол ҳәрекети қағыйдалары» талапларын қопал рәўиште бузып, автомашинасын арқа тәрепке ҳәрекетлендирип атырғанында, автомашинасының арқа тәрепинде турған Н.К.ны қағып алып жол транспорт ҳәдийсеси жүз берген. Жол транспорт хәдийсеси ақыбетинде пуқара К.Н. аўыр дене жарақатын алып өзине келместен емлеўханада қайтыс болған.

Суд мәжилисинде судланыўшы Б.И. өзиниң айыбын толық мойынлап, пушайман екенлигин ҳәм жәбиркештен кеширим сорайтуғынын билдирип, өзине жеңиллик бериўди сорап, көрсетпе берди.

Сонлықтан суд, жоқарыдағыларға тийкарланып Б.И.ны Өзбекстан Республикасы ЖКниң 266-статьясы 2-бөлиминде көрсетилген жынаятты ислегенликте айыплы деп таўып, оған усы статья менен жаза тайынлаўды лазым деп есаплады.

Суд, судланыўшы Б.Иға жаза тайынлағанда, оның өз айыбын толық мойынлап, ислеген исинен шын кеўилден пушайманлығын, жасаў орнынан унамлы минезлемеге ийе екенлигин, шаңарақлы болып, қарамағында 2 жас перзентлери бар ҳәм олардың жалғыз бағыўшысы екенлигин, оның алдын жынайый жуўапкершиликке тартылмаған ҳәм судланбаған. Сондай-ақ, жәбиркештиң нызамлы ўәкилиниң судланыўшыға арза даўы жоқлығын, кеширим бергенлигин оның жазасын жеңиллестириўши тәрепи деп, жазасын аўырластырыўшы тәрепи жоқ деп есаплап, еркинен айырыў менен байланыслы болмаған жаза менен толық дүзелиў имканиятының барлығын, оны жәмийеттен ажыратпаған ҳалда қайта тәрбиялаў мүмкин деген жуўмаққа келип, усы ҳалатларды жынаяттың қәўиплилик дәрежесин сезилерли кемейтиўши жағдай деп тапты.

Соның менен бирге, оның мийнетке қәбилетли екенлигин инабатқа алып, Өзбекстан Республикасы Жынаят кодексиниң 266-статьясы 2-бөлиминде нәзерде тутылған жынаятты ислегенликте айыплы деп табылып ҳәм оған усы статья менен ЖКниң 57-статьясы қолланылған ҳалда ЖКниң 45-статьясына тийкарланып 3 (үш) жыл мүддетке барлық түрдеги автотранспорт қуралларын басқарыў ҳуқықынан айырылып, ҳәр айлық ис ҳақысының 10 пайыз муғдарын мәмлекет пайдасына услаў жолы менен 2 (еки) жыл мүддетке дүзетиў ислери жазасы тайынланды.

Қарақалпақстан Республикасы суды